Quá trình đưa nhiên liệu sinh học (NLSH) ra thị trường Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn. Nếu không có những hỗ trợ, chính sách, quyết định mạnh mẽ thì việc triển khai sử dụng rộng rãi loại nhiên liệu xanh, sạch này là rất khó.

Gian nan đầu vào lẫn đầu ra

Ông Nguyễn Đình Hiệp, Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ (Bộ Công Thương), cho biết: “Tính đến tháng 12-2012, cả nước đã có 6 nhà máy sản xuất NLSH đi vào hoạt động với công suất thiết kế đạt khoảng 535 triệu lít ethanol/năm. Trong số 6 công ty đang hoạt động mới chỉ có nhà máy của Công ty CP Đồng Xanh và Công ty TNHH Tùng Lâm và 2 nhà máy của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) là sản xuất được ethanol nồng độ 99,5%, đạt tiêu chuẩn để pha NLSH.

Hai nhà máy còn lại đang sản xuất ethanol nồng độ 96%. Cả 6 nhà máy này đều sử dụng nguyên liệu là sắn lát khô. Do khó khăn về thị trường, phần lớn các sản phẩm NLSH của các nhà máy phải xuất khẩu với giá thấp, không bù đủ chi phí sản xuất do giá ethanol trên thế giới năm 2012 xuống thấp, giá nguyên liệu sắn thời gian qua tăng cao. Ngoài ra, tốc độ phát triển mạng lưới phân phối còn chậm và chưa tương xứng với tốc độ phát triển các cơ sở sản xuất. Điều này gây trở ngại lớn cho việc tiêu thụ sản phẩm của các cơ sở sản xuất ethanol nhiên liệu.

Đại diện PVN cho hay: “Thực tế đến nay mới chỉ có 3 trong số hơn 10 doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu tham gia kinh doanh xăng E5 gồm PV Oil, Petec (2 đơn vị thành viên của PVN) và SaigonPetro với quy mô nhỏ do lộ trình sử dụng NLSH của Chính phủ vẫn chưa được áp dụng. Tổng lượng xăng E5 do PVN cung cấp ra thị trường trong năm 2012 chỉ khoảng 22.000 m3, nếu tính theo lượng sản phẩm ethanol thì chỉ bằng 1,1% công suất sản xuất của một nhà máy ethanol.

Vì vậy, để bảo đảm cho các nhà máy ethanol hoạt động ổn định, hiệu quả trong khi lượng tiêu thụ ethanol nhiên liệu trong nước còn hạn chế, tránh tồn kho quá lớn, các nhà máy sản xuất ethanol nhiên liệu của Việt Nam buộc phải xuất khẩu ethanol sang một số nước trong khu vực như Philippines, Hàn Quốc nhưng khả năng cạnh tranh của các nhà máy này so với thị trường khu vực là rất thấp. Chính vì vậy các nhà máy sản xuất NLSH của PVN buộc phải hoạt động cầm chừng, đồng thời PVN phải tìm hướng xuất khẩu phần lớn sản phẩm với chi phí cao. Do đó, trong thời gian tới, các nhà máy sẽ còn gặp rất nhiều khó khăn.

Cần có chính sách quyết liệt

Các chuyên gia đều nhận định nguyên nhân NLSH đang có nguy cơ bị “lãng quên” là do thói quen tiêu dùng và nhu cầu của thị trường với sản phẩm NLSH còn thấp, các nhà máy sản xuất NLSH hoạt động chưa hiệu quả, chưa chủ động đầu tư vùng nguyên liệu và tâm lý người tiêu dùng đối với sản phẩm NLSH còn e ngại, sợ rủi ro.

Ngày 17-7 mới đây, Văn phòng Chính phủ đã có thông báo ý kiến kết luận của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải về tình hình triển khai lộ trình áp dụng tỉ lệ phối trộn NLSH với nhiên liệu truyền thống theo Quyết định 53/2012/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Theo đó, Chính phủ yêu cầu Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với PVN, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các yếu tố an toàn, lợi ích của sản phẩm NLSH để cộng đồng tin tưởng, yên tâm sử dụng các sản phẩm này. Trong tháng 7-2013, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan kiểm tra, đánh giá toàn bộ các nhà máy sản xuất cồn NLSH, khả năng bảo đảm về nguồn nguyên liệu, công nghệ và phương án sản xuất, các cơ chế, chính sách ưu đãi áp dụng đối với các nhà máy…, đánh giá hệ thống kiểm tra chất lượng sản phẩm NLSH từ khâu sản xuất đến tiêu thụ.

Ông Nguyễn Đình Hiệp đề xuất cần tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện cơ chế chính sách hỗ trợ để tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp sản xuất và tiêu thụ NLSH.

PGS-TS Lê Anh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Cơ khí động lực, Trường ĐH Bách khoa Hà Nội - cho hay kết quả nghiên cứu của trường này cho thấy có thể sử dụng được đồng thời NLSH E10 (xăng pha 10% ethanol) lẫn xăng RON 92 trên động cơ ô tô, xe máy đang lưu hành thông thường mà không gây ảnh hưởng tới tính năng của phương tiện.