Tỉnh Cà Mau là vựa tôm lớn khi chiếm khoảng 40% diện tích nuôi tôm của cả nước. Dịch Covid-19 đã khiến cho giá tôm liên tục giảm mạnh và kéo dài, khiến ngành kinh tế mũi nhọn của địa phương đối mặt với nhiều thách thức. Trong bối cảnh đó, các ban, ngành chức năng của tỉnh Cà Mau đang nỗ lực giúp doanh nghiệp và người nuôi tôm từng bước vượt qua khó khăn, lấy lại đà tăng trưởng.
Chính vì vậy, bên cạnh việc ứng dụng thành tựu khoa học và công nghệ (KH&C) vào sản xuất nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm…, Cà Mau còn chú trọng việc xây dựng chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm tôm để nâng cao cao lợi thế cạnh tranh, cũng như bảo hộ sản phẩm địa phương.
Thách thức chưa có tiền lệ
Trên địa bàn tỉnh Cà Mau hiện có gần 150.000 hộ nuôi tôm và 20.000 công nhân đang làm việc trong các nhà máy chế biến thủy sản. Toàn tỉnh có 29 doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu thủy sản, với 39 nhà máy, tổng công suất 185.000 tấn/năm.
Thống kê của ngành Nông nghiệp tỉnh cho thấy, trong 6 tháng đầu năm 2020, kim ngạch xuất khẩu thủy sản (chủ yếu là tôm) ước đạt hơn 350 triệu USD, bằng 30,5% kế hoạch, giảm gần 15% so với cùng kỳ năm 2019. Đáng chú ý, kim ngạch xuất khẩu sang các thị trường lớn của tỉnh giảm mạnh. Cụ thể, thị trường Mỹ giảm hơn 66%, Trung Quốc giảm 58%, Nga giảm 37%. Ngoài ra, tác động từ hạn hán đã làm hơn 25.600ha diện tích tôm nuôi bị nhiễm bệnh, khiến thiệt hại 30%-50% về năng suất.
Những năm gần đây, nhờ áp dụng tiến bộ khoa học và công nghệ (KH&CN), nghề nuôi tôm ở Cà Mau không ngừng phát triển với nhiều hình thức nuôi như quảng canh cải tiến, bán thâm canh, thâm canh, nuôi kết hợp với rừng ngập mặn, nuôi tôm luân canh với lúa hoặc luân canh với cá..., góp phần giải quyết công ăn việc làm, cải thiện đời sống cho người dân.
Tuy nhiên, ngoài những thuận lợi, nghề nuôi tôm của tỉnh cũng phải đương đầu với những khó khăn và thách thức về quản lý dịch bệnh, chất lượng tôm giống, môi trường và ổn định thị trường đầu ra sản phẩm nên các hộ nuôi tôm truyền thống chưa thật sự mạnh dạn đầu tư vào nuôi tôm sú công nghiệp vì không đủ vốn để đầu tư vào cơ sở vật chất, con giống, kiến thức về kỹ thuật nuôi chưa tốt, không biết phân bổ các nguồn lực đầu vào trong sản xuất thế nào là hợp lý nhằm đạt được thu nhập cao nhất.
Nâng giá trị tôm Cà Mau bằng chỉ dẫn địa lý
Để thúc đẩy phát triển nghề nuôi trồng thủy sản trên địa bàn, Sở KH&CN Cà Mau đã đề xuất và được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) hỗ trợ thực hiện dự án: Xây dựng và quản lý chỉ dẫn địa lý “Cà Mau” cho sản phẩm tôm sú của tỉnh. Đây là dự án thuộc Chương trình phát triển tài sản trí tuệ giai đoạn 2016-2020, góp phần bảo vệ danh tiếng, giá trị sản phẩm tôm sú phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Dự án đã điều tra, khảo sát, đánh giá hiện trạng nhằm xác định căn cứ thực tiễn, khoa học, xây dựng/nộp hồ sơ đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý “Cà Mau” cho các sản phẩm tôm sú được nuôi theo mô hình tôm - rừng (tôm tươi nguyên con và tôm nguyên liệu chế biến); xây dựng cơ sở pháp lý và hệ thống các công cụ phục vụ việc quản lý và kiểm soát sản phẩm được bảo hộ chỉ dẫn địa lý.
Được biết, vừa qua Ban quản lý dự án tăng cường khả năng chống chịu với những tác động của biến đổi khí hậu cho các cộng đồng dễ bị tổn thương ven biển tỉnh Cà Mau (gọi tắt là Ban quản lý GCF tỉnh Cà Mau) cũng đã hỗ trợ gần 3 triệu con tôm sú giống cho 66 hộ dân nuôi tôm trong vùng dự án triển khai nuôi trồng trên lâm phần Ban Quản lý rừng phòng hộ Nhưng Miên thuộc huyện Ngọc Hiển. Tôm giống hỗ trợ cho bà con nuôi tôm được tuyển chọn từ những trại sản xuất giống có uy tín ở địa phương và được các cán bộ kỹ thuật ngành thủy sản kiểm tra chặt chẽ từ lúc tôm bắt đầu ương đến khi đóng thùng mang giao cho hộ dân thả nuôi. Sản phẩm thu hoạch được hộ dân sẽ được hưởng 100%.
Việc thực hiện thành công dự án sẽ góp phần hỗ trợ cho các hộ dân trong vùng có các giải pháp sinh kế bền vững từ rừng ngập mặn, giúp phục hồi lại 4.000 ha rừng nhằm tăng tỷ lệ che phủ và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân.
Bên cạnh đó, để tạo động lực thúc đẩy phát triển mạnh mẽ các sản phẩm có thế mạnh của tỉnh trong tương lai, UBND tỉnh Cà Mau đề xuất Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp tục quan tâm hỗ trợ địa phương trong lĩnh vực tạo lập và phát triển thương hiệu của các sản phẩm trọng điểm, chủ lực của địa phương thông qua các dự án cụ thể, kể cả việc chỉ dẫn địa lý tôm sú, cua Cà Mau. Cùng với đó là hướng dẫn và thực hiện thí điểm dự án truy xuất nguồn gốc cho một số sản phẩm chủ lực của địa phương như lúa, tôm, cua...
|
Thời gian qua, tỉnh đã xây dựng bảo hộ được 10 nhãn hiệu tập thể gồm: mật ong U Minh Hạ, cá khô bổi U Minh, tôm khô Rạch Gốc, cua Năm Căn, mắm lóc Thới Bình, cá chình - cá bống tượng Tân Thành, bồn bồn Cái Nước, cá khoai Cái Đôi Vàm, chuối khô Trần Hợi, bánh phồng tôm Mũi Cà Mau và 3 nhãn hiệu được chứng nhận đó là gạo một bụi lùn, gạo tép hành, gạo tài nguyên đục.
Sau khi được công nhận quyền sở hữu trí tuệ đối với các sản phẩm nói trên, các đơn vị quản lý nhãn hiệu tập thể ở Cà Mau đã đẩy mạnh quảng bá giới thiệu sản phẩm và bảo vệ thương hiệu; cải tiến mẫu mã, chất lượng sản phẩm, mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm hàng hóa. Nhờ vậy, các sản phẩm đặc thù của địa phương ngày càng vươn xa, giá trị sản phẩm được nâng cao.
Bên cạnh đó, Sở Khoa học và Công nghệ còn hướng dẫn cho hơn 1.000 tổ chức, cá nhân nộp đơn bảo hộ cho các sản phẩm; qua đó, Cục Sở hữu trí tuệ đã cấp hơn 800 giấy chứng nhận bảo hộ cho các cơ sở sản xuất và doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Sau khi được cấp văn bằng bảo hộ cùng với sự hỗ trợ của cơ quan quản lý Nhà nước đã góp phần nâng cao giá trị đối với các sản phẩm đặc sản, đặc thù của Cà Mau, quy mô sản xuất các mặt hàng, sản phẩm chủ lực của tỉnh không ngừng tăng lên.
|
Bài, ảnh: PV
