Theo Văn phòng các chương trình trọng điểm cấp nhà nước, Bộ KH-CN, trong giai đoạn 2006 -2010, hệ thống các chương trình khoa học công nghệ (KHCN) trọng điểm cấp nhà nước đã được triển khai thực hiện. Trong đó bao gồm: 10 chương trình KHCN, 3 chương trình KHXH đã được Bộ trưởng Bộ KH-CN phê duyệt và 1 chương trình nghiên cứu lý luận chính trị được Hội đồng Lý luận Trung ương và Bộ KH-CN xây dựng và phê duyệt.
Đến nay, hơn nửa số đề tài, dự án thuộc 14 chương trình đã được đánh giá, nghiệm thu cấp cơ sở và cấp quản lý; số còn lại sẽ được đánh giá, nghiệm thu từ nay đến tháng 12.2010. Qua đó cho thấy phần lớn các đề tài, dự án thuộc các chương trình sẽ về đích đúng hẹn.
Trong số các chương trình KHCN trọng điểm, những vấn đề KHCN trong lĩnh vực nông nghiệp và nông thôn được quan tâm hàng đầu. Số lượng các nhiệm vụ liên quan trực tiếp đến công nghệ tạo giống, bảo quản chế biến nông sản, ngành nghề nông thôn chiếm khoảng 25% trong tổng số các nhiệm vụ. Các chương trình đã tạo ra 15 loại giống cây mới (trong đó có 4 giống lúa được công nhận giống quốc gia); tạo ra 102 công nghệ mới (trong đó 10 công nghệ đã được hoàn thiện và chuyển giao cho sản xuất), tạo ra 67 mẫu máy mới và hoàn thiện khoảng 206 loại máy móc thiết bị, 464 quy trình sản xuất mới với 165 quy trình đã được hoàn thiện. Các đề tài, dự án đã thương mại hóa 31 loại sản phẩm, 67 loại vật liệu mới. Tổng giá trị các hợp đồng chuyển giao công nghệ và thương mại hóa đạt hàng trăm tỷ đồng.
Từ nay đến hết năm 2010, phần lớn các đề tài, dự án sẽ tiếp tục hoàn thiện những sản phẩm đã đăng ký. Dự kiến, khi các chương trình kết thúc sẽ có khoảng 400 công nghệ, 800 quy trình kỹ thuật mới được tạo ra và khoảng 50 công nghệ, 400 quy trình kỹ thuật được hoàn thiện và chuyển giao cho sản xuất; tạo ra khoảng 600 mẫu máy, thiết bị mới và hoàn thiện trên 200 mẫu; tạo ra gần 50 giống cây trồng, vật nuôi mới; trên 60 sản phẩm khoa học và công nghệ là kết quả của các đề tài, dự án sẽ thương mại hóa.
Về trình độ công nghệ, theo đánh giá thì có trên 50% số công nghệ và thiết bị được tạo ra có tính năng kỹ thuật và chất lượng tương đương với khu vực, đặc biệt số nhiệm vụ thuộc chương trình KC.10/06-10 đã “tạo ra tiềm lực KHCN y dược tiếp cận trình độ khu vực và thế giới”. TECHMART VIETNAM ASEAN+3 (tổ chức năm 2009 tại Hà Nội) lần đầu tiên có sự tham gia của toàn bộ 10 chương trình KHCN trọng điểm cấp nhà nước. Theo đó, 186 công nghệ, thiết bị thuộc 103 đề tài, dự án tham gia Techmart, thì có tới 36 công nghệ, thiết bị được trao cúp Vàng (chiếm hơn 1/3 tổng số cúp được trao tại Techmart này), ký kết 23 hợp đồng và biên bản ghi nhớ với giá trị gần 514 tỷ đồng (chiếm gần 1/3 tổng giá trị hợp đồng mua bán, chuyển giao công nghệ, thiết bị được ký kết tại Techmart). Qua đây có thể thấy mục tiêu đặt ra đối với các chương trình trong giai đoạn này là có 50% kết quả được ứng dụng và phục vụ trực tiếp cho sản xuất kinh doanh đã trở thành hiện thực.
Về trình độ khoa học, theo thống kê có khoảng 700 bài báo đã được công bố trên các tạp chí khoa học trong nước, 27 tạp chí quốc tế và hội nghị quốc tế (bình quân mỗi đề tài có 7 bài báo được công bố); trên 100 ấn phẩm về kết quả nghiên cứu được công bố và xã hội hóa. Dự kiến, các chương trình sẽ công bố tiếp gần 350 công trình khoa học trên các tạp chí, hội nghị quốc tế và các tạp chí chuyên ngành trong nước. Bên cạnh đó, mặc dù số đề tài, dự án được đánh giá, nghiệm thu chưa nhiều, nhưng đã có gần 100 bằng độc quyền sáng chế, giải pháp hữu ích... đã và đang chuẩn bị được cấp. Dự kiến đến hết năm 2010 sẽ có thêm hàng trăm bằng độc quyền sáng chế, giải pháp hữu ích, bảo hộ. Theo đó, số lượng bằng sáng chế, giải pháp hữu ích trong giai đoạn này cao gần gấp đôi so với giai đoạn 2001 - 2005.
Về lĩnh vực đào tạo, hầu hết các chương trình đều tham gia đào tạo sau đại học (thạc sỹ, tiến sỹ) đào tạo trực tiếp kỹ thuật viên để chuyển giao tiến bộ kỹ thuật đến người lao động. Đến nay, các chương trình KHCN đã tham gia đào tạo được hàng trăm tiến sỹ và thạc sỹ...
Từ những kết quả đạt được trong giai đoạn 2006 - 2010 và xuất phát từ thực tiễn, dự kiến giai đoạn 2011 -2015, Bộ KH-CN sẽ triển khai 8 chương trình dự án KHCN cấp Nhà nước, bao gồm các nhóm sau đây:
- Chương trình nghiên cứu KHCN trọng điểm cấp Nhà nước (bao gồm các chương trình nghiên cứu đã được Thủ tưởng Chính phủ giao cho các bộ, ngành và Bộ KH-CN tổ chức thực hiện).
- Chương trình đổi mới công nghệ quốc gia.
- Chương trình phát triển công nghệ cao.
- Chương trình sản phẩm trọng điểm quốc gia.
- Chương trình năng suất chất lượng.
- Chương trình phát triển tài sản trí tuệ của doanh nghiệp.
- Chương trình ứng dụng KHCN ở nông thôn - miền núi.
- Chương trình phát triển thị trường công nghệ.
Thái Văn