Sáng 10/12, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) phối hợp với Đại học Quốc gia Hà Nội và Chương trình Phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam (UNDP) với sự tài trợ của Chương trình Đối tác đổi mới sáng tạo Việt Nam-Australia (Aus4innovation) tổ chức Hội thảo “Thu hút đầu tư tư nhân vào phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo Việt Nam, hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững”, nhằm phân tích rào cản và cơ hội khơi thông đầu tư tư nhân để thúc đẩy sự phát triển của khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo ở Việt Nam.
Manh dạn thí điểm chính sách “hút” đầu tư tư nhân
Ông Trần Văn Tùng - Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho biết, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo ở Việt Nam đã có nhiều phát triển vượt bậc, KH&CN hiện đại được ứng dụng nhanh chóng trong nhiều lĩnh vực sản xuất kinh doanh và đời sống xã hội, khẳng định vai trò là nhân tố quyết định đối với năng lực cạnh tranh của mỗi quốc gia, giúp giảm dần sự phụ thuộc vào khai thác tài nguyên thiên nhiên, xuất khẩu thô, nhân công giá rẻ, từng bước chuyển sang dựa vào ứng dụng mạnh mẽ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, số lượng doanh nghiệp đầu tư cho hoạt động nghiên cứu, phát triển chưa nhiều và việc sử dụng quỹ phát triển khoa học công nghệ trong doanh nghiệp còn hạn chế. Tăng cường đầu tư tư nhân trong phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững là yếu tố sống còn để thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam.
Nêu một nét về đầu tư cho KH&CN và đổi mới sáng tạo, Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Văn Tùng cho biết thời gian qua, nhìn chung đầu tư cho KH&CN còn hạn chế, kết quả chưa cao như kỳ vọng. Tổng mức đầu tư xã hội cho KH&CN liên tục tăng từ mức 0,19% GDP năm 2011 lên 0,53% năm 2020, nhưng chưa đạt mục tiêu 2% GDP vào năm 2020.
Việc huy động các nguồn kinh phí ngoài ngân sách Nhà nước để phát triển KH&CN tiếp tục được quan tâm đẩy mạnh, đặc biệt thu hút đầu tư vào các khu công nghệ cao. Chẳng hạn tính đến năm 2021, Khu công nghệ cao Hoà Lạc đã thu hút 98 dự án với tổng vốn đầu tư hơn 4 tỷ USD. Nhiều tập đoàn lớn, uy tín trong nước và quốc tế đang triển khai đầu tư tại các khu công nghệ cao Hòa Lạc, Đà Nẵng, TPHCM.
Tuy nhiên, trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra sâu rộng, tác động đến mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội, để phát triển nhanh và bền vững, Việt Nam cần huy động tổng lực cả ngân sách và nguồn lực tư nhân để đầu tư cho KH&CN và đổi mới sáng tao nhằm tạo ra động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế; quan tâm hơn nữa việc sử dụng linh hoạt cả biện pháp hỗ trợ trực tiếp thông qua các đề tài dự án KH&CN đến các biện pháp gián tiếp thông qua các công cụ như ưu đãi thuế, tín dụng và đầu tư.
Tại hội thảo, các đại biểu đã chia sẻ những kinh nghiệm trên thế giới trong việc thu hút đầu tư tư nhân vào phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, trao đổi về các lĩnh vực đầu tư hướng đến các mục tiêu phát triển bền vững (SDG) tại Việt Nam, cũng như những rào cản đang tồn tại cần được khắc phục khi đầu tư vào khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo với mục đích tạo ra tác động lớn hơn đối với xã hội, môi trường và nền kinh tế.
Bà Ramla Khalidi, Trưởng đại diện thường trú của UNDP tại Việt Nam, đánh giá cao cam kết mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam trong việc tăng cường các nguồn tài chính để phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đồng thời đưa ra các khuyến nghị về tài chính cho KH&CN: “Điều quan trọng là cần phát triển của khu vực doanh nghiệp bằng cách thúc đẩy cải cách doanh nghiệp nhà nước nhằm củng cố môi trường đầu tư kinh doanh tổng thể về cạnh tranh, tiếp cận tài chính và các yêu cầu hành chính. Một chương trình thí điểm hợp tác công tư được điều chỉnh phù hợp cho nghiên cứu và phát triển (R&D) và đổi mới sáng tạo có thể giúp tập trung và tận dụng các nguồn lực, đồng thời cải thiện hợp tác giữa các chủ thể nghiên cứu công và doanh nghiệp, bao gồm cả các công ty nước ngoài. Do đó, để khuyến khích các doanh nghiệp thuộc mọi loại hình sở hữu đầu tư vào KH&CN, đặc biệt là trong các ngành công nghệ cao và sáng tạo và các ngành công nghiệp bổ trợ, cần sử dụng một loạt các ưu đãi để thu hút vốn đầu tư, cả từ trong nước và các nguồn lực nước ngoài, vào các lĩnh vực ưu tiên này.
.jpg)
Việt Nam có thể thực hiện một chương trình thí điểm hợp tác công tư
Theo các chuyên gia đến từ UNDP: “Việc thực hiện một chương trình thí điểm đẩy mạnh hợp tác công - tư và đầu tư tư nhân trong các dự án thương mại hóa kết quả nghiên cứu, tài sản trí tuệ; khuyến khích viện nghiên cứu, trường đại học thu hút đầu tư tư nhân vào các hoạt động KHCN và đổi mới sáng tạo là rất cần thiết”.
Tại hội thảo, UNDP cũng đã công bố Bản đồ cơ hội đầu tư hướng đến các mục tiêu phát triển bền vững (SDG) tại Việt Nam. Bản đồ được thực hiện với sự hỗ trợ của Trung tâm thực hành và đầu tư tạo tác động (CIIP), đối tác chính trong sáng kiến SDG Impact của UNDP tại khu vực ASEAN. Theo đó, Bản đồ cơ hội đầu tư tại Việt Nam đã xác định 6 ngành (giáo dục, thực phẩm và đồ uống, y tế, năng lượng tái tạo và thay thế, cơ sở hạ tầng, tài chính), 16 phân ngành, 14 lĩnh vực có cơ hội đầu tư và 7 cơ hội mở.
Theo bà Dawn Chan, Giám đốc Điều hành của CIIP: “Bản đồ cơ hội đầu tư SDG Việt Nam cung cấp thông tin thị trường quan trọng cho các nhà đầu tư mong muốn đầu tư bền vững vào Việt Nam. Chúng tôi vui mừng được tham gia hỗ trợ xây dựng Bản đồ cơ hội đầu tư cho Việt Nam. Đây là công cụ quan trọng để các bên tham gia khu vực công và tư nhân có thể sử dụng nhằm hướng nguồn vốn đến các lĩnh vực tạo tác động lớn và góp phần đạt được các mục tiêu SDG của Việt Nam. Cùng với UNDP và Bộ KH&CN, chúng tôi mong muốn tạo ra nhiều hơn nữa các cơ hội hợp tác để thúc đẩy đầu tư bền vững tại Việt Nam”.
Theo nhận định của các chuyên gia tại Hội thảo, Bản đồ sẽ giúp định hướng cho khu vực tư nhân về các lĩnh vực đang cần đầu tư nhất trong nước và khuyến khích áp dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây cũng là thông tin hữu ích với các nhà hoạch định chính sách mong muốn xây dựng khung chính sách tiến bộ, thuận lợi để hỗ trợ doanh nghiệp vượt qua các thách thức và phát triển bền vững. Thời gian tới, để xác định đầu tư vào khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo hiệu quả cần phải xây dựng bản đồ nhận diện các cơ hội đầu tư ở nhiều lĩnh vực. Đồng thời phải xác định ưu tiên cho các lĩnh vực, ngành nghề có cơ hội đầu tư và phải tính toán được bài toán hiệu quả kinh tế khi thu hút đầu tư từ nguồn lực tư nhân.
Bế mạc Hội thảo, ông Trần Văn Tùng - Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam đánh giá cao các phát biểu, đề xuất kiến nghị của các đại biểu rất sát với tình hình thực tiễn. Nghiên cứu của UNDP đã cho chúng ta cái nhìn toàn diện về các cơ hội đầu tư cho các ngành nghề, lĩnh vực được nêu trong Bản đồ cơ hội đầu tư hướng đến các mục tiêu phát triển bền vững (SDG) tại Việt Nam. Các cơ hội đầu tư đều hướng đến tận dụng các nền tảng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo để phục vụ cho mục tiêu phát triển bền vững. Đồng thời, ông Trần Văn Tùng cũng đã định hướng và đề nghị UNDP tiếp tục quan tâm hỗ trợ Việt Nam xây dựng Bản đồ cơ hội đầu tư năm 2023 theo hướng mở rộng thêm các ngành nghề, lĩnh vực khác chứ không dừng lại ở 6 ngành như hiện nay.
Bài, ảnh: Đăng Minh
