Triển khai nhiều hoạt động

Tại Hội nghị, Học viện KH, CN&ĐMST đã báo cáo tình hình thực hiện Nghị quyết 19-2017/NQ-CP và Nghị quyết 19-2018/NQ-CP của Chính phủ về chỉ số đổi mới sáng tạo năm 2018. Theo đó, ngày 6/2/2017, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 19-2017/NQ-CP về tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2017, định hướng đến năm 2018. Nghị quyết đã đặt ra các mục tiêu và chỉ tiêu cụ thể nhằm cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh và ĐMST của Việt Nam. Chính phủ đã phân công các bộ, cơ quan cụ thể chủ trì cải thiện các chỉ số, trong đó, Bộ KH&CN chủ trì 24 chỉ số về đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D), cán bộ nghiên cứu, sở hữu trí tuệ, công nghệ cao.

Đặc biệt, Bộ KH&CN chủ trì, theo dõi việc cải thiện chỉ số ĐMST, hướng dẫn các bộ, ngành, UBND cấp tỉnh tìm hiểu phương pháp, cách tính toán và ý nghĩa của các chỉ số ĐMST; tổ chức thực hiện, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện tại các bộ, ngành, UBND cấp tỉnh trong việc thực hiện các giải pháp, nhiệm vụ cải thiện các chỉ số trong lĩnh vực được phân công làm đầu mối; tổng hợp kết quả thực hiện cải thiện các chỉ số; đề xuất, báo cáo Thủ tướng Chính phủ về chính sách, cơ chế, giải pháp, nhiệm vụ phát sinh để cải thiện các chỉ số được phân công. Các bộ, ngành, địa phương có trách nhiệm xây dựng Chương trình, Kế hoạch hành động, trong đó xác định rõ trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị và tiến độ thực hiện đối với từng nhiệm vụ gắn với từng chỉ số được phân công.

Ngày 15/5/2018, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 19-2018/NQ-CP về tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2018 và những năm tiếp theo. Trong đó, Chính phủ tiếp tục giao “Bộ KH&CN làm đầu mối theo dõi việc cải thiện chỉ số về đổi mới sáng tạo”, đồng thời phân công một số nhiệm vụ mới cho các cơ quan như Bộ KH&ĐT chủ trì, phối hợp với Bộ KH&CN và các bộ, ngành liên quan nghiên cứu đưa một số chỉ số về ĐMST vào thống kê quốc gia, thực hiện thống kê theo định kỳ.

Thực hiện nhiệm vụ đầu mối theo dõi việc cải thiện chỉ số ĐMST, Bộ KH&CN đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan triển khai nhiều hoạt động như: phối hợp với WIPO tổ chức hội thảo hướng dẫn triển khai cho các bộ, cơ quan, địa phương; biên soạn, cập nhật Tài liệu Sổ tay Hướng dẫn về chỉ số ĐMST toàn cầu - GII, gửi toàn bộ 63 UBND tỉnh/thành phố và các bộ, cơ quan ngang bộ; triển khai hướng dẫn tại nhiều địa phương cũng như hỗ trợ một số Bộ, cơ quan tìm hiểu phương pháp, cách tính toán và ý nghĩa của các chỉ số. Đồng thời, tổ chức thực hiện, đôn đốc, kiểm tra việc cải thiện chỉ số ĐMST, rà soát phân công chủ trì cải thiện chỉ số; đẩy mạnh tuyên truyền kết quả xếp hạng chỉ số ĐMST của Việt Nam với nhiều hình thức khác nhau. Bộ cũng đã xây dựng 3 báo cáo chuyên đề tổng hợp kết quả thực hiện và Báo cáo về chỉ số ĐMST của Việt Nam năm 2018 trình Thủ tướng Chính phủ.

Cần các giải pháp chính sách để cải thiện các chỉ số

Ngày 15/6/2017 tại Geneva, Thụy Sỹ, Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO) kết hợp với Trường ĐH Cornell (Hoa Kỳ) và Học viện Kinh doanh INSEAD (Pháp) đã công bố Báo cáo Chỉ số ĐMST toàn cầu (GII) 2017. Theo đó, Việt Nam đã tăng hạng khá ấn tượng, từ vị trí 59/128 lên vị trí 47/127 nước và nền kinh tế (tăng 12 bậc). Đây là thứ hạng cao nhất Việt Nam từng đạt được từ trước đến nay. Việt Nam còn đứng vị trí số 1 về chỉ số GII 2017 trong số các nước có thu nhập trung bình thấp. Năm 2018, Việt Nam xếp hạng thứ 45, tăng 2 bậc so với năm 2017, đạt thứ hạng cao nhất từ trước tới nay. So với mức GDP, Việt Nam được đánh giá là thể hiện tốt hơn mức độ phát triển của quốc gia mình. Trong nhóm các nước thu nhập trung bình thấp (gồm 30 nước), năm 2018, Việt Nam đứng thứ hai trong nhóm các nước có cùng mức thu nhập (nhóm thu nhập trung bình thấp) và trong khu vực Đông Nam Á, Đông Á và Châu Đại Dương, Việt Nam đứng thứ 10. Kết quả đó là minh chứng thể hiện rõ sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và sự nỗ lực của các Bộ, ngành, địa phương. 

Theo Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy, bộ chỉ số là công cụ để mỗi quốc gia đánh giá, nhìn nhận năng lực ĐMST cũng như đánh giá tổng thể những đóng góp, yếu tố liên quan đến ĐMST trong phát triển kinh tế xã hội. Từ đó, sử dụng bộ công cụ này để khắc phục những hạn chế cũng như phát huy thế mạnh về ĐMST của một quốc gia. Việc đưa chỉ số ĐMST thành tiêu chí để triển khai Nghị quyết là cách làm mới của Chính phủ.

Toàn cảnh Hội nghị

Sau hai năm thực hiện, chúng ta đã có được những kết quả cũng như kinh nghiệm nhất định, sự hiểu biết về các chỉ số đến nay cũng tương đối rõ. Từ việc thu thập, cập nhật số liệu đến nay, chúng ta đã đưa ra được các phương pháp thống kê số liệu cũng như giải pháp để cải thiện các chỉ số, nhìn nhận được những thế mạnh cũng như hạn chế trong từng lĩnh vực. Thứ trưởng bày tỏ mong muốn Hội nghị sẽ thảo luận để đưa ra các giải pháp nhằm tiếp tục giải quyết các vấn đề còn hạn chế (cơ chế chính sách, tuyên truyền,…) góp phần cải thiện các chỉ số trong năm 2019; phối hợp cung cấp dữ liệu đầy đủ để sử dụng hiệu quả hơn nữa bộ công cụ về chỉ số ĐMST nhằm thúc đẩy sự phát triển của các ngành, địa phương. “Tương lai phát triển kinh tế xã hội toàn cầu sẽ dựa rất nhiều vào ĐMST, đặc biệt ở Việt Nam, thay cho việc phát triển dựa trên các nguồn tài nguyên đã dần cạn kiệt, nhân lực giá rẻ không còn lợi thế, chỉ còn tri thức và ĐMST là động lực để chúng ta tiếp tục thúc đẩy tăng trưởng kinh tế”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Tại Hội nghị, các đại biểu đã trao đổi, thảo luận và đưa ra nhiều giải pháp nhằm cải thiện chỉ số ĐMST. Theo ông Phạm Xuân Hòe – Phó Viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho rằng, chỉ số ĐMST là bộ chỉ tiêu được chuẩn hóa rất cao. Hạn chế lớn nhất là sự phối hợp của các Bộ, ngành trong triển khai thực hiện. Thời đại công nghệ 4.0 và dữ liệu lớn (Big Data), nếu không kết nối sẽ rất khó khăn trong việc tích hợp cơ sở dữ liệu. Do đó, các cơ quan liên quan cần tham mưu, đề xuất để Chính phủ có những quy định rõ hơn về sự phối hợp này.

Nhiều đại biểu tham dự hội nghị cũng cho rằng, cần hình thành tổ công tác và có đầu mối của mỗi bộ, ngành, địa phương; các bộ, ngành, địa phương cần chủ động gửi báo cáo, dữ liệu đúng thời hạn; xác định yếu tố cốt lõi để có thể nâng cao năng lực ĐMST một cách thực chất, phục vụ phát triển bền vững; chỉ số ĐMST cần phải gắn với chỉ số phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương và có hướng dẫn cụ thể, hỗ trợ địa phương thực hiện để nâng cao hiệu quả hoạt động về các chỉ số ĐMST;…

Bài, ảnh: Hạnh Nguyên