Đây là thông tin được đưa ra tại hội thảo khoa học “Đánh giá thực trạng cơ chế tài chính, cơ chế hoạt động KH&CN và công tác quản lý KH&CN qua kết quả kiểm toán từ năm 2010 đến 2014” do Bộ KH&CN và KTNN phối hợp tổ chức sáng 3/4, tại Hà Nội.

Chủ yếu kiểm toán về kinh phí sự nghiệp KH&CN

Các tham luận tại hội thảo đã tập trung đề cập đến những vấn đề: Mục tiêu, nội dung, phương pháp kiểm toán chuyên đề công tác quản lý và sử dụng nguồn kinh phí NSNN đầu tư cho hoạt động KH&CN năm 2014; tình hình, kết quả kiểm toán lĩnh vực KH&CN thời gian qua, mục tiêu, định hướng tổ chức kiểm toán lĩnh vực KH&CN những năm tới; tình hình xây dựng, thực hiện kế hoạch ngành KH&CN; tình hình phân bổ và sử dụng kinh phí đầu tư phát triển cho KH&CN của các địa phương; thực trạng quản lý khoa học xã hội và nhân văn ở Việt Nam từ năm 2000 đến nay; mô hình tổ chức và cơ chế quản lý tài chính các chương trình KH&CN trọng điểm cấp nhà nước giai đoạn 2011-2015; cơ chế tài chính đối với hoạt động KH&CN và các văn bản hướng dẫn thành lập, tổ chức, hoạt động, quản lý, sử dụng Quỹ Phát triển KH&CN của doanh nghiệp.

Báo cáo về tình hình kiểm toán lĩnh vực KH&CN thời gian qua, đại diện lãnh đạo Vụ Tổng hợp – KTNN cho biết, kiểm toán lĩnh vực KH&CN chủ yếu là kinh phí sự nghiệp KH&CN, luôn là nội dung kiểm toán thường xuyên trong các cuộc kiểm toán ngân sách, tiền, tài sản nhà nước hàng năm của KTNN tại các Bộ, ngành, cơ quan trung ương, địa phương. Những năm qua KTNN cũng đã tiến hành một số chuyên đề kiểm toán về KH&CN, được tổ chức lồng ghép trong các cuộc kiểm toán ngân sách, tiền, tài sản nhà nước hoặc được tổ chức thành các cuộc kiểm toán chuyên đề độc lập. 

Từ năm 2012 – 2014, đã kiểm toán chuyên đề về các Chương trình KH&CN trọng điểm cấp Nhà nước giai đoạn 2006 - 2010 (nghiên cứu phát triển thực nghiệm khoa học tự nhiên và kỹ thuật); Chuyên đề KH&CN tại thành phố Đà Nẵng giai đoạn 2009 – 2011; kiểm toán Chuyên đề về công tác quản lý, sử dụng Quỹ phát triển KH&CN Quốc gia giai đoạn 2011 - 2012 (lồng ghép trong cuộc kiểm toán ngân sách, tiền và tài sản nhà nước năm 2012 tại Bộ KH&CN). 

Qua việc kiểm toán, nhiều vấn đề đã được giải quyết, cụ thể trong việc ban hành cơ chế chính sách: trên cơ sở thực tiễn và kiến nghị của KTNN, Bộ KH&CN đã xây dựng, tham mưu trình Chính phủ ban hành Nghị định số 95/2014/NĐ-CP ngày 17/10/2014 quy định về đầu tư và cơ chế tài chính đối với hoạt động KH&CN; trong đó đã quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành một số quy định của Luật KH&CN về đầu tư, cơ chế tài chính và một số nội dung cần thiết về dự toán ngân sách nhà nước, nội dung chi cho hoạt động KH&CN, cũng như quản lý nhà nước về quỹ phát triển KH&CN. Việc sửa đổi hoặc thay thế một số Thông tư liên tịch do Bộ Tài chính và Bộ KH&CN ban hành từ năm 2006, 2007 cũng được triển khai và hoàn thiện. 

Bên cạnh những việc đã đạt kết quả tốt, kết quả kiểm toán cũng cho thấy còn một số hạn chế tại các Bộ, ngành, cơ quan  trung ương và địa phương như: việc xây dựng kế hoạch nghiên cứu hàng năm chưa chủ động, còn phụ thuộc vào đề xuất của các tổ chức, cá nhân tại thời điểm xây dựng kế hoạch; các nhiệm vụ đặt hàng từ phía cơ quan quản lý nhà nước, các doanh nghiệp chưa nhiều; kinh phí khoa học chủ yếu tập trung cho xây dựng cơ bản và chi thường xuyên cho các đơn vị, chưa tập trung nhiều cho hoạt động nghiên cứu khoa học; sử dụng kinh phí không đúng chế độ, chứng từ, hồ sơ thanh toán chưa đầy đủ, quyết toán thiếu thủ tục, chậm thanh lý hợp đồng; chuyển giao công nghệ, ứng dụng sản phẩm, kết quả nghiên cứu vào sản xuất và đời sống còn hạn chế, chưa được quan tâm;... 

Thực hiện hiệu quả kiểm toán chuyên đề năm 2015

Theo đại diện lãnh đạo KTNN chuyên ngành III, năm 2015, KTNN sẽ thực hiện kiểm toán chuyên đề công tác quản lý và sử dụng kinh phí NSNN đầu tư cho hoạt động KH&CN năm 2014 của 9 Bộ, ngành và 31 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Nhiệm vụ kiểm toán chuyên đề KH&CN này có quy mô lớn nhất từ trước đến nay, với mục tiêu đánh giá khái quát, toàn diện tình hình, kết quả quản lý, sử dụng kinh phí NSNN đầu tư cho KH&CN năm 2014 trên phạm vị toàn quốc, được thực hiện tại 40 đầu mối (bộ, ngành, địa phương), do 17 KTNN chuyên ngành và khu vực thực hiện (4 KTNN chuyên ngành và 13 KTNN khu vực). 

Nội dung kiểm toán gồm: kiểm toán đánh giá việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước về KH&CN của bộ, ngành, địa phương; công tác lập, phân bổ, giao dự toán và quyết toán NSNN đầu tư cho KH&CN; việc chấp hành chế độ, chính sách trong quản lý, sử dụng NSNN đầu tư cho KH&CN; quản lý, sử dụng tài sản nhà nước, đất đai cho phát triển KH&CN; đánh giá việc quản lý, sử dụng các Quỹ hình thành từ nguồn NSNN cấp để đầu tư cho KH&CN như: Quỹ phát triển KH&CN,...; đánh giá việc thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ đổi mới về cơ chế tài chính, cơ chế tự chủ của các tổ chức KH&CN phù hợp với kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đánh giá kết quả triển khai thực hiện một số mục tiêu, nhiệm vụ KH&CN chủ yếu giai đoạn 2011-2015 theo Quyết định số 1244/QĐ-TTg tính đến hết năm 2014.

Bộ trưởng Nguyễn Quân nhấn mạnh sự cần thiết phối hợp chặt chẽ giữa KTNN và Bộ KH&CN để điều chỉnh các cơ chế chính sách, nâng cao hiệu quả sử dụng NSNN cho KH&CN. 

Trong điều kiện giới hạn về nhân sự, thời gian, đẩy mạnh kiểm toán tại các cơ quan quản lý tổng hợp để đánh giá toàn diện công tác quản lý, sử dụng kinh phí lĩnh vực KH&CN, kết hợp chọn mẫu kiểm toán chi tiết phù hợp để xác nhận số liệu quyết toán ngân sách địa phương, NSNN hàng năm đầu tư cho lĩnh vực KH&CN làm căn cứ cho hội đồng nhân dân, Quốc hội phê chuẩn quyết toán.

Đồng thời, quán triệt, tổ chức thực hiện hiệu quả Kế hoạch kiểm toán năm 2015 về Chuyên đề “Công tác quản lý và sử dụng kinh phí NSNN đầu tư cho hoạt động KH&CN năm 2014”. Tiếp tục tổ chức các cuộc kiểm toán chuyên đề về KH&CN tại các địa phương (ưu tiên các địa phương chưa được kiểm toán chuyên đề trong năm 2015); nghiên cứu tổ chức kiểm toán chuyên đề về KH&CN với sự tham gia của toàn ngành nhằm đưa ra những đánh giá toàn diện, sâu sắc, gắn với kế hoạch sơ kết giai đoạn 2011-2015, tổng kết việc thực hiện Chiến lược phát triển KH&CN giai đoạn 2011-2020 trong toàn quốc. 

Bài, ảnh: Quỳnh Chi