Ngành khai thác và sản xuất than thường được biết đến là một trong những ngành gây ô nhiễm môi trường ở diện rộng, chính vì vậy trong chiến lược phát triển ngành than đến năm 2015 tầm nhìn 2025, Tập đoàn Than và Khoáng sản Việt Nam đã đưa ra quan điểm và phương châm phát triển rất cụ thể và rõ ràng đó là "Phát triển ngành than trở thành một ngành kinh tế - kỹ thuật hiện đại có hiệu quả và giá trị gia tăng cao, phát triển hài hòa với cộng đồng và thân thiện với môi trường".
Với mục tiêu đó, nhiều đơn vị của ngành than đã không ngừng tìm kiếm các giải pháp, đổi mới công nghệ từ khai thác đến sàng tuyển, cũng như xây dựng các nhà máy nhiệt điện có công nghệ hiện đại, sử dụng nguồn nguyên liệu là than chất lượng thấp, để có thể giảm thiểu ô nhiễm môi trường và tận thu được nguồn năng lượng hóa thạch ngày càng khan hiếm. Một trong những doanh nghiệp đã đi đầu trong việc cụ thể hóa các mục tiêu này đó là Công ty Tuyển than Cửa Ông.
Nhờ tỷ lệ thu hồi đạt hơn 90% (năm 2008) và xấp xỉ 90% (quý I-2009) Công ty Tuyển than Cửa Ông vừa tận thu được nguồn tài nguyên, hạn chế gây ô nhiễm môi trường vừa tăng nguồn doanh thu. Trao đổi ý kiến với chúng tôi, Phó Giám đốc, Công ty Tuyển than Cửa Ông Nguyễn Quốc Trường cho biết: 'Xuất phát từ tình hình tiêu thụ không ổn định, các chủng loại sản phẩm lại thay đổi nhiều, chất lượng yêu cầu khắt khe, công ty đã hoàn thiện việc thiết kế chế tạo các tuyến băng trong dự án cải tạo công nghệ tuyển than một, xây dựng phương án sản xuất 500 nghìn tấn/năm loại than cám xít cấp hạt 0-0,25 mm từ đá thải của ba nhà máy tuyển; thiết kế và hoàn thiện công nghệ các dự án đầu tư' chuyển than cục xô vào toa xe phía tuyển than một, 'Cải tạo hệ thống bùn nước tuyển than một'... Ðặc biệt, công ty đã đầu tư 123 tỷ đồng đưa dự án GAP (sử dụng than cho hòa hợp với môi trường) vào hoạt động, góp phần tăng cường xử lý bùn nước qua sàng tuyển, vừa tận thu hàng trăm nghìn tấn than bùn mỗi năm, vừa thu hồi lại nguồn nước tuần hoàn để rửa than không trực tiếp thải ra Vịnh Bái Tử Long như trước đây. Công ty cũng đã nghiên cứu đổi mới công nghệ và hệ thống dây chuyền thiết bị sản xuất thay thế hệ thống xử lý bùn nước với 12 bể lắng sang hệ thống phân cấp thủy lực bằng xoáy lốc huyền phù để tuyển than cục với kích thước 50mm, hệ thống sàng Ghesa bằng hệ thống sàng rung nhằm tăng tỷ lệ thu hồi cám đá -15. Hơn nữa công ty cũng đưa dây chuyền máy đánh đống, bốc rót do CHLB Ðức sản xuất vào sử dụng gồm: một máy rót than tại Cảng Cửa Ông, công suất 1.600 tấn/giờ, hai máy bốc rót công suất 800 tấn/giờ, hai máy đánh đống cùng hệ thống băng tải than, kho chứa than được cải tạo mới... nhờ đó năng lực sản xuất và tiêu thụ than của Tuyển than Cửa Ông đã tăng từ chín triệu tấn lên khoảng 12 đến 14 triệu tấn/năm.
Bên cạnh các giải pháp về công nghệ, công ty cũng đã áp dụng các giải pháp nội vi đó là quy hoạch lại các kho bãi, tăng cường chuyển bùn và tận thu cám đá ở tuyển than một, hai cấp vào tuyển than ba, đào đắp bổ sung hố bùn... do vậy, hệ thống bùn nước đã hoạt động ổn định, các kho than, hồ bùn được quy hoạch đổ, phơi, bốc xúc điều hòa nên khâu bùn nước thanh thoát, các giải pháp đồng bộ trên đã giúp cho các nhà máy tuyển than của công ty hoạt động ổn định, cho năng suất cao, đáp ứng được nhiều loại sản phẩm có chất lượng cao đáp ứng kịp thời nhu cầu của thị trường. Theo định kỳ hằng quý, công ty thực hiện việc quan trắc môi trường, trên cơ sở đánh giá việc cải thiện vệ sinh môi trường cũng như kịp thời đưa ra những biện pháp kỹ thuật khắc phục bụi, tiếng ồn, nước thải... Ðể giảm bụi và tiếng ồn của nhà máy đến khu vực dân cư chung quanh, công ty đã đầu tư nhiều tỷ đồng, lắp tám trạm phun sương cao áp dập bụi cho hơn 3km đường ô-tô nội bộ, hơn 50 nghìn mét mặt bằng sản xuất... các hố nhận than ở các nhà máy tuyển đều được lắp đặt quạt thông gió để giảm bụi và nhiệt độ, một hệ thống cây xanh với hơn bảy vạn cây đã được trồng ở các khu vực sản xuất của công ty, bến cảng, bãi xít,... Thêm vào đó, công tác quản lý tài nguyên từ khâu mua than mỏ, điều hành công nghệ tuyển than, than vào sàng, công nghệ bùn nước, chất lượng than sau sàng đều được kiểm tra chặt chẽ, công ty cũng xác định cụ thể chất lượng các sản phẩm cần cho tiêu thụ ở từng thời kỳ, để khi sản xuất ra là tiêu thụ được ngay, đã làm tăng tỷ lệ thu hồi than cám chất lượng cao và than sạch trong nguyên khai.
Với những giải pháp nêu trên, Công ty Tuyển than Cửa Ông không chỉ đáp ứng tiêu chí bảo vệ môi trường, tiết kiệm được nguồn năng lượng hóa thạch quý giá cho đất nước mà còn là một doanh nghiệp phát triển bền vững. Cho đến nay, Tuyển than Cửa Ông là doanh nghiệp duy nhất của TKV đạt chứng chỉ tiêu chuẩn chất lượng ISO 14001:2004 về công tác môi trường.