Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Quân đã khẳng định trong hội nghị tổng kết chương trình 68 năm 2011-2012 và phương hướng năm 2013: “Chương trình 68  đã hỗ trợ cho doanh nghiệp, các địa phương xây dựng chỉ dẫn địa lý, hỗ trợ bảo hộ các sáng chế, nhãn hiệu … của doanh nghiệp tại các địa phương, đối với người lao động, sản xuất, hiệu quả kinh doanh được tăng lên đồng thời các giá trị sản phẩm được bảo hộ cũng tăng lên.

Tầm quan trọng của sở hữu trí tuệ

(SHTT) bảo hộ tốt sự phát triển của sản phẩm vì SHTT là công cụ pháp luật bảo vệ bền vững những giá trị kinh tế - xã hội do doanh nghiệp, nhà sản xuất hàng hóa, người sáng chế, người lao động… mang lại và là nhân tố quan trọng bảo đảm sự phát triển của sản phẩm.

Thực tế đã chứng minh đăng ký quyền SHTT đã góp phần nâng cao chất lượng, nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm, Các sản phẩm được bảo hộ quyền SHTT khi đưa ra thị trường đòi hỏi được quản lý chất lượng và các yêu cầu về mẫu mã, tem nhãn theo quy định nghiêm ngặt, chính quy định này đã giúp các công ty, doanh nghiệp thực hiện nghiêm túc các quy trình sản xuất để tạo ra sản phẩm có chất lượng.

Ví dụ như Công ty chè Mộc Châu – Sơn La, trong khuôn khổ dự án quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm chè Mộc Châu, Công ty chè Mộc Châu đã thành lập đội bảo vệ thực vật độc lập, bộ phận này sẽ chịu trách nhiệm việc phun thuốc theo đúng liều lượng, chủng loại và thời gian. Vì vậy sản phẩm xuất khẩu cũng như lưu thông trong nước của công ty chưa bị khách trả lại hoặc có ý kiến về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật.

Các sản phẩm được bảo hộ và có bao bì in ấn chỉ dẫn địa lý được Cục SHTT công nhận, có giá bán cao hơn các sản phẩm đóng gói thông thường. Qua khảo sát thực địa của các Hội đồng nghiệm thu năm 2012, báo cáo của các đơn vị sản xuất và kinh doanh các sản phẩm địa phương cho thấy: Giá bán các sản phẩm chè Mộc Châu có bao bì mang chỉ dẫn địa lý có giá cao hơn từ 1,7 – 2 lần; sản phẩm chè Tân Cương Thái Nguyên mang chỉ dẫn địa lý cũng có giá bán cao hơn 1,5 so với các sản phẩm cùng loại không có bao bì mang chỉ dẫn địa lý. Sản phẩm gạo nếp cái hoa vàng Kinh Môn – Hải Dương: 1 kg gạo đóng bao bì mang nhãn hiệu tập thể được bán với giá 27.000đ/kg, trong khi gạo cùng loại không được đóng bao bì mang nhãn hiệu tập thể chỉ bán được với giá 22.000đ/kg. 

Hoặc sản phẩm mật ong Mèo Vạc – Hà Giang sau khi đăng ký chỉ dẫn địa lý đã tăng giá từ 300.000đ/l lên 600.000/đ/l,  Quýt, Miến dong Bắc Cạn, khi có chỉ dẫn địa lý và nhãn hiệu tập thể tháng 12/2012 giá lập tức tăng lên gấp đôi; Hay như vải thiều Lục Ngạn - Bắc Giang từ khi có chỉ dẫn địa lý tháng 6/2008 giá bán được tăng lên đáng kể, từ khi đổ đống năm 2005 nay đã tiêu thụ mạnh.

Lợi ích của việc đăng ký bảo hộ SHTT chính là định hướng kỳ vọng cho người tiêu dùng thông qua hình ảnh thương hiệu của doanh nghiệp, đáp ứng tiêu chí  an tâm sử dụng lâu dài một thương hiệu uy tín, chất lượng cho người tiêu dùng. Khi đăng ký bảo hộ SHTT và được sở hữu thương hiệu tích cực thì chính doanh nghiệp đã xác định rõ mục tiêu kinh doanh và mang lại một hệ thống bản sắc thương hiệu gắn kết với chiến lược dài hạn. Nếu sở hữu một hình ảnh thương hiệu mạnh, doanh nghiệp có thể đặt mức giá cao hơn cho sản phẩm của mình và chi ít hơn cho hoạt động marketting đặc biệt là các hoạt động khuếch trương.

Các đối thủ cạnh tranh phải tiêu tốn nhiều hơn cho hoạt động truyền thông marketing nếu họ muốn giành thị phần từ doanh nghiệp. Hình ảnh thương hiệu tích cực có thể là yếu tố giúp ổn định vào những thời điểm doanh nghiệp hoặc dự án, sản phẩm gặp phải sự cố. Cho phép doanh nghiệp, nhà sản xuất đưa ra những giải pháp mà vẫn tránh được những mất mát nguy hiểm về doanh thu.

Cần thiết đăng ký bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ

Tài sản trí tuệ không chỉ bao gồm các đối tượng sở hữu trí tuệ được bảo hộ mà còn bao gồm các thành quả sáng tạo khác như kết quả nghiên cứu của đề tài/dự án, quyền tác giả, phần mềm máy tính. Đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đã gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO), nhu cầu nâng cao nhận thức của doanh nghiệp về sở hữu trí tuệ và phát triển tài sản trí tuệ của các doanh nghiệp trong nước rất cần thiết vì môi trường cạnh tranh khốc liệt hơn, do đó phát sinh nhiều tranh chấp thương mại mà sở hữu trí tuệ nói chung, thương hiệu nói riêng là một trong những điểm nóng ở hầu hết các thị trường đang phát triển.

Hiện nay sở hữu trí tuệ là vấn đề rất nóng khi một số thương hiệu của chúng ta đã bị xâm hại ở nước ngoài. Điều này xuất phát từ nguyên nhân chúng ta là một nước mới thoát khỏi đói nghèo, các doanh nghiệp chưa thực sự quan tâm tới bảo vệ thương hiệu, bảo vệ tài sản trí tuệ của họ. Cho nên chúng ta còn rất thiếu kinh nghiệm, thiếu nguồn lực để làm được việc đăng ký bảo hộ thương hiệu và tài sản trí tuệ của mình ở nước ngoài và một số thương hiệu đã xảy ra tranh chấp như: Nước mắm Phú Quốc, võng xếp Duy Lợi, thuốc lá Vinataba, cà phê Buôn Ma Thuột… cho nên các doanh nghiệp sản xuất hàng hóa cần phải sớm đăng ký để bảo hộ thương hiệu, nhãn hiệu của họ ở địa bàn đó để tránh tình trạng bị lợi dụng.

Cà phê Buôn Ma Thuột, thương hiệu từng xảy ra tranh chấp. (Ảnh minh họa, trong ảnh: Người dân Buôn Mê Thuột thu hoạch cà phê)

Chương trình 68 tại Trung ương và nhiều địa phương trong nước đã và đang có những chính sách hữu hiệu để hỗ trợ doanh nghiệp, các hội ngành nghề, các làng nghề xây dựng và phát triển thương hiệu. Vai trò của SHTT đối với sự phát triển của khoa học và công nghệ, cũng như đối với sự phát triển kinh tế - xã hội đang từng bước được khẳng định ở Việt Nam, nó thúc đẩy hoạt động sáng tạo, đổi mới công nghệ. Bảo hộ quyền SHTT với nội dung bảo hộ độc quyền sử dụng đối tượng trong một thời hạn nhất định để người chủ sở hữu thu lợi từ đối tượng SHTT mà mình tạo ra chính là biện pháp hữu hiệu để khuyến khích mọi tổ chức, cá nhân nghiên cứu và áp dụng nhanh chóng các công nghệ tiến bộ nhằm sản xuất ra những sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội.

Mặt khác khi một đối tượng SHTT được bảo hộ, nó sẽ bộc lộ công khai (trừ bí mật kinh doanh), xã hội có được những thông tin cần thiết về đối tượng đó và như vậy người ta sẽ chỉ tiến hành nghiên cứu triển khai để tạo ra những thành quả mới chứ không tạo ra những gì đã có, nhất là đối tượng đã được pháp luật bảo hộ. Xảy ra tình trạng trì trệ trong công tác nghiên cứu-triển khai, hiện tượng chụp giật các kết quả nghiên cứu đạt trình độ sáng chế, giải pháp hữu ích; nghiên cứu trùng lặp; bí mật giấu đi các giải pháp kỹ thuật mới; sao chép bắt chước các kiểu dáng công nghiệp, nhãn hiệu là hệ quả tất yếu của việc không triển khai hoặc triển khai không có hiệu quả hoạt động sở hữu trí tuệ.

Có thể khẳng định, SHTT bảo hộ tốt cho sự phát triển của sản phẩm và đóng vai trò ngày càng quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia, đang dần trở thành mối quan tâm chung của cả thế giới. Vì vậy trong quá trình hội nhập, hoạt động sở hữu trí tuệ, xây dựng thương hiệu là phần không thể thiếu của một nền kinh tế phát triển bền vững, là tiền đề cho sự phát triển kinh tế lâu dài. Việt Nam đã bước đầu định hình việc sử dụng công cụ sở hữu trí tuệ nhằm nâng cao giá trị và tính cạnh tranh của sản phẩm, đặc biệt là sản phẩm nông nghiệp, góp phần phát triển bền vững kinh tế-xã hội; nâng cao chất lượng, khả năng cạnh tranh của sản phẩm, từ đó định hướng người tiêu dùng sử dụng sản phẩm bảo đảm chất lượng, đồng thời đưa các kết quả nghiên cứu, sáng chế vào thực tiễn đời sống, phục vụ lợi ích dân sinh.