Với hàng nghìn loại nông sản Việt đã được xác lập và bảo hộ, nhưng quá trình khai thác thương mại còn rất nhiều hạn chế. Có rất nhiều nguyên nhân, nhưng theo các chuyên gia về thương hiệu đó chính là chúng ta đang thiếu sự kiểm soát đối với chất lượng sản phẩm, tình trạng hàng kém chất lượng, hàng giả vẫn được trà trộn, bày bán cùng với những sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý, tỷ lệ các cơ sở sản xuất tham gia vào tổ chức tập thể quản lý chỉ dẫn địa lý còn khá thấp.
Đặc biệt, thương hiệu tập thể mang chỉ dẫn địa lý sẽ rất khó phát triển được nếu thiếu sự tham gia và quan tâm của chính quyền địa phương
Chưa phát huy được giá trị được bảo hộ
Theo Cục SHTT, bảo vệ thương hiệu nông sản, đặc sản của các địa phương đang trở thành câu chuyện được nhiều người quan tâm. Tuy nhiên, việc khai thác thị trường thông qua chỉ dẫn địa lý của nhiều địa phương gần như mới chỉ dừng lại ở việc công nhận một tên gọi được định danh chứ chưa xây dựng được quy chế bảo hộ địa lý và truy xuất nguồn gốc sản xuất.
Quýt Bắc Kạn là một trong những sản phẩm nông sản có chỉ dẫn địa lý từ nhiều năm nay, theo bà Đỗ Thị Minh Hoa, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn, tỉnh luôn xác định đây là cây trồng chủ lực để phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh. Trung bình 1 héc ta, sản lượng thu hoạch ước đạt 20 tấn, với giá bán khoảng 10 nghìn/1kg như hiện nay, cho thu nhập trên dưới 200 triệu đồng/1 héc ta, đối với người nông nhân thì mức thu nhập này là không hề nhỏ, tuy nhiên, con số này vẫn chưa phản ánh đúng giá trị thực trên thị trường.
Theo phản ánh của những người nông dân trồng Quýt thì giá Quýt so với trước đây không cao lắm, khi thu hoạch chủ yếu bán giao cho tư thương nên nhiều khi bị ép giá dẫn tới giá không được cao.
Lý giải nguyên nhân trên, theo Ông Lê Văn Thế, Phó Giám đốc sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bắc Kạn là do chúng ta chưa có những doanh nghiệp lớn để thu góp các sản phẩm đi tiêu thụ tập trung dẫn đến phần tiêu thụ manh mún, nhỏ lẻ theo kiểu “mạnh ai nấy làm”, hiện nay trên địa bàn tỉnh cũng chưa có được những doanh nghiệp mạnh dẫn đến điều tất yếu thường bị tư thương ép giá .
Thêm vào đó, việc áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật để nâng cao năng suất, chất lượng cây quýt còn hạn chế do thói quen canh tác của người dân nên dù có thương hiệu, có chỉ dẫn địa lý nhưng đầu ra cho sản phẩm này vẫn luôn là bài toán khó. Khó hơn cả là do nhận thức của bà con nông dân về giá trị của thương hiệu chưa được cao dẫn đến ngay từ khâu sản xuất cũng chưa áp dụng đúng được các quy trình đã được đưa ra. Đặc biệt, khâu chế biến, đóng gói bao bì sản phẩm không có nên không thu hút được doanh nghiệp đầu tư cho lĩnh vực này.
Cũng tại Nghĩa Hưng, Nam định, Cá bống bớp là một loại cá ban đầu là loài cá nước mặn, được đánh bắt tự nhiên ngoài biển, nhưng đã gắn bó trong ao nhà ở vùng đất Nghĩa Hưng từ hơn 20 năm trước. Mặc dù có sản lượng lớn, giá trị kinh tế cao và chủ động các điều kiện sản xuất nhưng việc tiêu thụ cá bống bớp vẫn gặp khó khăn vì không có thương hiệu.
Danh tiếng quýt Bắc Kạn vươn xa khắp bốn phương. Ảnh: Hoinongdan.backan.
Ông Lê Đức Ngân, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Nam Định cho biết, nhằm từng bước xây dựng thương hiệu cho sản phẩm cá bống bớp, sở khoa học và công nghệ , Sở nông nghiệp và phát triển nông thôn của tỉnh Nam Định đã tiến hành nhiều giải pháp trong đó có việc xác lập nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm này. Tuy nhiên, đây mới chỉ là những bước đầu tiên, giải pháp chính là liên kết người dân, doanh nghiệp trong việc đảm bảo cung cấp ra thị trường sản phẩm cá bống bớp chất lượng, các yếu tố liên quan đến an toàn thực phẩm cũng được đặc biệt chú trọng.
Đồng bộ nhiều giải pháp
Với rất nhiều chỉ dẫn địa lý của Việt Nam đã được xác lập và bảo hộ, nhưng quá trình khai thác thương mại còn rất nhiều hạn chế, tỷ lệ các cơ sở sản xuất tham gia vào tổ chức tập thể quản lý chỉ dẫn địa lý còn khá thấp, dẫn đến khó khăn rất nhiều trong việc kiểm soát quá trình sản xuất và tạo dựng uy tín thương hiệu, đặc biệt là những khu vực tiêu dùng xa so với những chỉ dẫn địa lý.
Bên cạnh đó việc phát triển hệ thống phân phối đối với các đặc sản mang chỉ dẫn địa lý cũng còn hạn chế, thiếu sự kết nối với các doanh nghiệp thương mại và các đầu mối phân phối, chủ yếu vẫn do thương lái hoặc các cơ sở tự phân phối sản phẩm. Điều này ảnh hưởng khá nhiều đến lòng tin của người tiêu dùng đối với thương hiệu mang chỉ dẫn địa lý.
Ông Đinh Hữu Phí, Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ trao giấy chứng nhận nhãn hiệu tập thể "Chè Thái Nguyên" được bảo hộ tại Mỹ, Trung Quốc và Đài Loan cho Hội Nông dân Tỉnh.
Để phát huy tốt theo PGS. TS. Nguyễn Quốc Thịnh, Trưởng bộ môn thương hiệu, Đại học Thương Mại, các địa phương và doanh nghiệp cần xác lập được chuỗi cung cứng đối với các đặc sản địa phương mang chỉ dẫn địa lý; tăng cường công tác truyền thông thương hiệu, đặc biệt là truyền thông qua internet để nhanh chóng nhất gia tăng nhận thức về thương hiệu đối với người tiêu dùng và tạo cơ hội để phát triển tiếp xúc thương hiệu. Từ đó, dần tạo dựng lòng tin đối với người tiêu dùng đối với thương hiệu tập thể mang chỉ dẫn địa lý.
“ thương hiệu tập thể mang chỉ dẫn địa lý sẽ rất khó phát triển được nếu thiếu sự tham gia và quan tâm của chính quyền địa phương. Vì vậy, vai trò của chính quyền địa phương trong định hướng quy hoạch, hỗ trợ quản lý và kiểm soát, cung cấp thông tin và định hướng xúc tiến thương mại sẽ là cực kỳ quan trọng để phát triển thương hiệu tập thể mang chỉ dẫn địa lý và phát triển thương mại các đặc sản địa phương nói chung và chỉ dẫn địa lý nói riêng”, ông Lê Đức Ngân, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Nam Định cho biết thêm.
Từ thực tế trong phát triển đặc sản gắn với thương hiệu được chỉ dẫn địa lý của tỉnh, theo ông Nguyễn Đình Diệp, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Nông thôn tỉnh Bắc Kạn đó là cần xây dựng lại thương hiệu của các sản phẩm đặc hữu của địa phương, trở thành hàng hóa, có chính sách hỗ trợ nông dân, tăng quy mô gắn với thị trường, liên kết trong sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, phải hỗ trợ xúc tiến thương mại, để sản phẩm tiếp cận với thị trường rộng lớn hơn.
Bài, ảnh: PV
(1).jpg)
