Phóng viên đã có cuộc trao đổi với bà Nguyễn Như Quỳnh – Phó Chánh Thanh tra Bộ KH&CN về ý nghĩa, kết quả của Dự án cũng như những lợi ích, hỗ trợ các doanh nghiệp từ phía Dự án trong việc bảo hộ NHNT. 

PV: Thưa bà, được biết Thanh tra Bộ KH&CN và INTA đang triển khai Dự án “Nhãn hiệu nổi tiếng”, bà có thể chia sẻ đôi điều về sự ra đời của Dự án? 

- Bà Nguyễn Như Quỳnh: Trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, bảo hộ, thực thi quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) đối với nhãn hiệu, đặc biệt là các nhãn hiệu nổi tiếng hoặc các nhãn hiệu được người tiêu dùng biết đến rộng rãi là mối quan tâm và nhu cầu thiết yếu của các doanh nghiệp có uy tín trên thị trường. Đây cũng là nhu cầu chính đáng để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Đồng thời, bảo hộ và thực thi quyền đối với nhãn hiệu nổi tiếng góp phần khuyến khích, tạo lập, bảo vệ trật tự kinh doanh hướng đến xây dựng môi trường cạnh tranh lành mạnh trên phạm vi toàn cầu.

Trong một thời gian dài, bảo hộ, thực thi quyền đối với nhãn hiệu nổi tiếng là vấn đề pháp lý và thực tiễn phức tạp đã gây nhiều tranh luận. Luật Sở hữu trí tuệ đã ban hành hơn 10 năm, trong đó quy định tiêu chí, thẩm quyền về công nhận NHNT. Tuy nhiên, trên thực tế, việc áp dụng những quy định này để công nhận một nhãn hiệu là nổi tiếng thực sự vẫn là thách thức đối với cơ quan chức năng. Đến nay, chưa có bất cứ nhãn hiệu nào được chính thức công nhận đưa vào danh mục các NHNT. Hệ quả là, các chủ sở hữu nhãn hiệu có chất lượng, uy tín, được đông đảo công chúng biết đến vẫn chưa được hưởng những quyền lợi chính đáng pháp luật quy định cho chủ các NHNT để bảo vệ các nhãn hiệu của mình, chống lại các hành vi xâm phạm quyền và cạnh tranh không lành mạnh. 

Trong khi chế định pháp lý về NHNT vẫn chưa đi vào cuộc sống thì trên thực tế lại có rất nhiều các giải thưởng, danh hiệu “nhãn hiệu nổi tiếng”, “thương hiệu nổi tiếng” mang tính xã hội hoá do các tổ chức, hiệp hội thực hiện được trao cho các nhãn hiệu của doanh nghiệp nhiều khi chưa thực sự “nổi tiếng” và không có giá trị pháp lý. Điều này gây nên sự nhầm lẫn, sai lệch trong nhận thức của cộng đồng.

Trước tình hình đó, Thanh tra Bộ KH&CN phối hợp với INTA thực hiện Dự án “Nhãn hiệu nổi tiếng” nhằm nghiên cứu, đánh giá, thu thập, tổng hợp thông tin, ý kiến từ nhiều cơ quan, các đại diện sở hữu công nghiệp và khối các doanh nghiệp tư nhân về những vướng mắc trong việc thi hành các quy định pháp luật Việt Nam liên quan tới việc công nhận, bảo hộ và thực thi quyền đối với NHNT. Đồng thời hình thành hệ thống căn cứ lý luận, thực tiễn cho những đề xuất sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật Việt Nam hiện hành về NHNT, góp phần tháo gỡ những vướng mắc, nâng cao hiệu quả bảo hộ và thực thi quyền đối với NHNT tại Việt Nam.

Dự án là một trong những hoạt động trong khuôn khổ Bản ghi nhớ được ký kết ngày 24/3/2015 giữa Thanh tra Bộ KH&CN và INTA về xây dựng, triển khai các hoạt động phối hợp trong lĩnh vực SHTT (gồm thực thi quyền SHTT) giữa Chính phủ Việt Nam và khối doanh nghiệp tư nhân thông qua nghiên cứu pháp luật, thực hiện dự án hợp tác, trao đổi kinh nghiệm liên quan tới nhãn hiệu, đặc biệt là NHNT.

PV: Theo như bà vừa đề cập, Dự án sẽ triển khai rất nhiều hoạt động trong lĩnh vực SHTT. Vậy, những hoạt động chính Dự án tập trung triển khai là gì, thưa bà? 

- Dự án “Nhãn hiệu nổi tiếng” được triển khai tại Việt Nam từ năm 2015 đến năm 2017 với ba nhóm hoạt động chính: Giai đoạn 1 là hoạt động nghiên cứu do các nghiên cứu viên độc lập tiến hành. Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, căn cứ pháp lý, thực tiễn đánh giá, công nhận NHNT, đang sử dụng rộng rãi trong và ngoài nước, các nghiên cứu viên đề xuất tiêu chí xác định NHNT, sử dụng rộng rãi tại Việt Nam. 

Với giai đoạn 2, Ban điều phối Dự án tổ chức các hội thảo, hội nghị và hoạt động truyền thông trên cơ sở báo cáo nghiên cứu ban đầu của các nghiên cứu viên độc lập nhằm đánh giá lại các tiêu chí và nhãn hiệu được coi là nổi tiếng, đang sử dụng rộng rãi do các nghiên cứu viên đưa ra. Các thành viên tham gia dự án, đặc biệt là các chủ sở hữu nhãn hiệu đã được các nghiên cứu viên độc lập nghiên cứu, xác định là NHNT, đang sử dụng rộng rãi có cơ hội trình bày tại các hội thảo, hội nghị về nhãn hiệu đã tham gia nghiên cứu. Hội thảo, hội nghị có sự tham gia của các cơ quan chức năng về bảo hộ, thực thi quyền SHTT trong nước như Toà án, Cục Sở hữu trí tuệ, cùng rất nhiều luật sư, đại diện sở hữu công nghiệp và doanh nghiệp trong nước, các chuyên gia quốc tế đến từ INTA, WIPO.

Một trong những hoạt động gần đây nhất của Dự án là hội thảo “Nhãn hiệu nổi tiếng – Nhu cầu của doanh nghiệp và giải pháp”, tổ chức ngày 16/6 tại TP. Hồ Chí Minh với hơn 100 đại biểu đến từ các doanh nghiệp Việt Nam và nước ngoài, cơ quan bảo hộ, thực thi quyền SHTT, các hiệp hội, chuyên gia, luật sư trong lĩnh vực SHTT. Tại hội thảo, chúng tôi đã thu thập được nhiều thông tin về nhu cầu thực tế của các doanh nghiệp, kinh nghiệm của các chuyên gia; các nguyên nhân, giải pháp liên quan đến NHNT cũng đã được đưa ra trao đổi, thảo luận, đề xuất nhằm hướng đến xây dựng các cơ chế, chính sách phù hợp.

Giai đoạn 3 Dự án tập trung vào hoạt động đào tạo, khảo sát thực tiễn nước ngoài về áp dụng pháp luật NHNT.

Cán bộ Thanh tra Bộ KH&CN lập biên bản tại cơ sở kinh doanh các loại túi xách, ví, vali,… vi phạm hành chính về nhãn hiệu nổi tiếng

PV: Như vậy, tính đến nay Dự án đã triển khai được nửa chặng đường, bà có thể chia sẻ một vài kết quả nổi bật tính đến thời điểm hiện tại?  

- Trên cơ sở các nghiên cứu độc lập, các vấn đề được làm rõ qua trao đổi tại hội thảo, hội nghị và phản hồi của truyền thông, kết hợp với kiến thức, kinh nghiệm quốc tế của 3 giai đoạn, nhóm nghiên cứu và Ban điều phối đã tổng hợp “Báo cáo nghiên cứu Nhãn hiệu nổi tiếng tại Việt Nam” (có kèm theo Phụ lục là Danh mục các nhãn hiệu được đánh giá là NHNT, đang sử dụng rộng rãi). 

 “Báo cáo nghiên cứu Nhãn hiệu nổi tiếng tại Việt Nam” được công bố trên Website của Bộ KH&CN và INTA, đồng thời được phổ biến rộng rãi đến các cơ quan chức năng. Kết quả nghiên cứu của Dự án là nguồn tài liệu tham khảo cho các cơ quan chức năng trong việc bảo hộ và thực thi quyền đối với NHNT, đóng góp vào việc sửa đổi Luật SHTT Việt Nam theo yêu cầu hội nhập.

PV:  Được biết, đã có rất nhiều doanh nghiệp lớn tham gia Dự án. Vậy, họ được hỗ trợ hay được lợi gì từ việc tham gia Dự án trong vấn đề xây dựng, bảo hộ nhãn hiệu của mình, thưa bà?

- Dự án đang được triển khai với sự tham gia của các đơn vị thuộc Bộ KH&CN, một số cơ quan bảo hộ và thực thi quyền SHTT, một số thành viên INTA (gọi là nhóm “Task force”), các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài (như Tập đoàn BMW, Nike Việt Nam, Inter Ikea, Công ty Cổ phần sữa Vinamilk, Vinacafe, Công ty Cổ phần Tập đoàn Minh Phú), các đại diện sở hữu công nghiệp, văn phòng, công ty luật.

Doanh nghiệp với tư cách là chủ sở hữu nhãn hiệu có thể tham gia một số hoạt động của Dự án như hội nghị, hội thảo, truyền thông hoặc là đối tượng nghiên cứu của Dự án,… Việc tham gia Dự án giúp doanh nghiệp có cơ hội chia sẻ nhiều thông tin hơn với các cơ quan bảo hộ, thực thi quyền SHTT, các tổ chức, cá nhân liên quan, người tiêu dùng về doanh nghiệp, về nhãn hiệu mà doanh nghiệp sở hữu và sản phẩm gắn liền với nhãn hiệu đó.

Đối với các doanh nghiệp là đối tượng nghiên cứu của Dự án (case study), đây là cơ hội tốt để nhãn hiệu do doanh nghiệp sở hữu được nhóm nghiên cứu độc lập xem xét, đánh giá về mức độ nổi tiếng hoặc sử dụng rộng rãi ở Việt Nam. Phụ lục Danh mục NHNT và sử dụng rộng rãi (một trong những kết quả nghiên cứu của Dự án) có ý nghĩa tham khảo đối với các cơ quan bảo hộ và thực thi quyền SHTT tại Việt Nam. 

PV: Trân trọng cảm ơn bà!

Hạnh Nguyên (thực hiện)