Các sản phẩm được bảo hộ chỉ dẫn địa lý đang chứng minh sự phát triển, nâng cao giá trị gia tăng của nền kinh tế. Việc xây dựng và phát huy sự đa dạng của các sản phẩm cần có sự khai thác đồng bộ để thúc đẩy tiềm năng các nguồn lực địa phương, nâng cao nhận thức người tiêu dùng.
Gắn với sản phẩm chủ lực địa phương
Trong hơn 10 năm qua, số CDĐL quốc gia được bảo hộ đã tăng 3,5 lần. Đến nay đã có 34 tỉnh/TP có CDĐL được bảo hộ như: Thanh Hóa, Quảng Ninh, Lạng Sơn, Sơn La, Bắc Kạn, Tiền Giang, Bình Thuận, Bạc Liêu, Đồng Nai, Hà Giang, Quảng Nam...Về cơ cấu sản phẩm được bảo hộ CDĐL, đa phần là các sản phẩm tươi sống và nguyên liệu. Trong đó có 47% sản phẩm là trái cây, 23% sản phẩm từ cây công nghiệp và lâm nghiệp, 12% thủy sản, 8% là gạo...
Các sản phẩm đặc thù gắn với địa danh là những tài sản có giá trị, những “thương hiệu” mang tính cộng đồng, có danh tiếng và uy tín chất lượng từ lâu truyền lại; mang đến giá trị tiềm năng to lớn không chỉ về mặt kinh tế mà còn ở cả mặt xã hội. Vì thế, việc đề ra các chính sách, biện pháp để thúc đẩy hoạt động bảo hộ sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm đặc sản địa phương, tạo động lực cho sự phát triển sản xuất, kinh doanh, giúp người dân, doanh nghiệp tham gia hiệu quả, chủ động vào thị trường; đồng thời giữ gìn và phát huy được danh tiếng và uy tín chất lượng “thương hiệu” của các đặc sản địa phương phục vụ phát triển kinh tế - xã hội đất nước là rất quan trọng.
Hiện nay, các chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ (Chương trình 68) đang giúp cho các tổ chức, cá nhân, cơ quan quản lý Nhà nước xác lập quyền sở hữu công nghiệp, khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư sản xuất kinh doanh mang tính chuyên nghiệp có trọng điểm. Mặt khác, nhằm định hướng và xây dựng kế hoạch phát triển bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với các sản phẩm đặc sản mang tính đặc thù, tiềm năng của tỉnh.
Ông Nguyễn Minh Đức – Phó Giám đốc Sở KH&CN Sơn La khẳng định, nhằm xây dựng và phát triển thương hiệu cho các sản phẩm chủ lực của tỉnh, những năm qua, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh tập trung cao lãnh đạo, chỉ đạo đẩy mạnh tiêu thụ, xuất khẩu các sản phẩm nông sản là tiềm năng lợi thế của tỉnh; trong đó có nội dung tập trung và đẩy nhanh tiến độ xây dựng, phát triển thương hiệu các sản phẩm chủ lực của tỉnh. Theo đó, Sở KH&CN đã phối hợp với các đơn vị tư vấn, UBND các huyện thành phố tổ chức khảo sát, đánh giá tiềm năng xây dựng thương hiệu các sản phẩm.
Đến nay, toàn tỉnh đã có gần sản phẩm mang địa danh của tỉnh được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ (Chè Shan tuyết Mộc Châu, quả xoài tròn Yên Châu; Cà phê Sơn La, Chuối Yên Châu; chè Olong Mộc Châu; rau an toàn Mộc Châu; nhãn Sông Mã; cam Phù Yên; táo Sơn tra Sơn La; Mật ong Sơn La; khoai sọ Thuận Châu,…), trong đó, sản phẩm chè Shan tuyết Mộc Châu đã được bảo hộ tại thị trường Thái Lan năm 2017. Đây là sản phẩm nông sản đầu tiên của tỉnh đăng ký bảo hộ thành công tại thị trường nước ngoài.
Sở KH&CN tỉnh Sơn La đang tiếp tục xây dựng và phát triển thương hiệu cho các sản phẩm như; Chanh leo Sơn La; Mận hậu Sơn La; Rau an toàn Sơn La; Xoài Sơn La; Nhãn Sơn La và Bơ Sơn La. Các sản phẩm sau khi đăng ký thành công thương hiệu bước đầu phát huy hiệu quả, giá trị sản phẩm tăng lên khẳng định uy tín, chất lượng trên thị trường, một số sản phẩm mang nhãn hiệu bước đầu tiếp cận thị trường nước ngoài như: Nhãn, Xoài, Chanh leo. Bên cạnh đó, để duy trì và phát triển thương hiệu, các doanh nghiệp, Hợp tác xã được hỗ trợ, tạo điều kiện tham gia nhiều hội nghị xúc tiến đầu tư, hội chợ xúc tiến thương mại, gắn việc quảng bá sản phẩm mang nhãn hiệu với du lịch canh nông, trải nghiệm như: Du lịch cánh đồng chè Shan tuyết Mộc Châu, du lịch lòng hồ Sông Đà, nghỉ dưỡng, trải nghiệm hái chè, sản xuất chè Ô Long…
Mang lại lợi ích kinh tế cho người dân
Có thể thấy, hoạt động bảo hộ sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm đặc sản địa phương là cần thiết và cấp bách để nâng cao giá trị sản phẩm cũng như mang lại lợi ích kinh tế cho người dân. Các giải pháp phát triển thương hiệu cho sản phẩm đặc sản trong thời gian qua được Sở KH&CN tỉnh triển khai đồng bộ, việc công bố các văn bằng bảo hộ được gắn với lễ hội của từng địa phương, do đó mang lại hiệu ứng tốt trong việc quảng bá, giới thiệu sản phẩm tới người tiêu dùng.
Vì vậy, nhiều chuyên gia cho rằng, thời gian tới, công tác xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm chủ lực cần chú trọng đến vai trò của doanh nghiệp, phát triển thương hiệu gắn với chuỗi giá trị, thúc đẩy mối liên kết giữa doanh nghiệp và các tổ chức tập thể, người dân nhằm tạo sự ổn định và bền vững.
Đặc biệt, để việc bảo hộ quản lý và phát triển tài sản trí tuệ đối với sản phẩm chủ lực đạt hiệu quả rất cần sự liên kết chặt chẽ giữa Sở KH&CN, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Công thương trong hoạt động phát triển thương hiệu gắn với chuỗi giá trị để phát triển thương hiệu cho các sản phẩm chủ lực trong thời gian tới. Cần có sự kết nối, chia sẻ kinh nghiệm, kết nối giao thương, đẩy mạnh hợp tác phát triển KH&CN cũng như phát triển triển thương hiệu cho các sản phẩm nông sản vùng miền trong cả nước, đưa nông sản địa phương khẳng định vị thế trên thị trường, phục vụ công tác xuất khẩu. Các Sở KH&CN, các viện/trường, các địa phương phải làm sao tham mưu, lồng ghép, tư vấn để đưa nội dung của SHTT vào nội dung tổng thể của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội địa phương, chỉ đến khi đó, các sản phẩm chủ lực mới có thể đóng góp đắc lực cho sự phát triển kinh tế -xã hội của tỉnh.”, ông Đinh Hữu Phí cho biết thêm.
Các địa phương cũng cần tiếp tục tập trung vào hoạt động bảo hộ, khai thác, phát triển tài sản trí tuệ gắn với đặc sản địa phương, đào tạo cán bộ làm công tác SHTT, đưa SHTT thành công cụ hữu hiệu nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo của địa phương.
Để thúc đẩy hoạt động này, năm 2018 Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), Bộ Công thương (CT) tổ chức lễ ký kết Quy chế phối hợp về xây dựng và quản lý chỉ dẫn địa lý.
Việc triển khai quy chế phối hợp về xây dựng và quản lý chỉ dẫn địa lý (CDĐL) giữa 3 Bộ: Khoa học và Công nghệ, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công thương là cơ sở để các Bộ phối hợp, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, hỗ trợ các chỉ dẫn địa lý phát huy tối đa hiệu quả, giá trị sản phẩm được bảo hộ, nâng cao sức cạnh tranh sản phẩm Việt trên thị trường quốc tế.
Việc ký kết quy chế phối hợp góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động sử dụng CDĐL của các tổ chức, cá nhân trong hoạt động liên kết vùng để phát triển các sản phẩm chủ lực liên tỉnh, liên vùng để nâng cao khả năng cạnh tranh, giá trị sản phẩm trên thị trường trong và ngoài nước. Đồng thời, góp phần triển khai hiệu quả các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, các tuyên bố chung của Việt Nam với các nước liên quan đến CDĐL.
PV
