Dùng đệm lót sinh học để xử lý chất thải

Cũng như nhiều địa phương khác của vùng Đồng bằng sông Hồng, tại Hà Nam, chăn nuôi, đặc biệt là nuôi lợn trong hộ gia đình rất phổ biến, được coi là mũi nhọn, đem lại hiệu quả kinh tế cao. Tính đến quý II năm 2013, toàn tỉnh có tổng đàn lợn 360.000 con tập trung ở cả 5 huyện, thành phố Phủ Lý, tỷ trọng chăn nuôi chiếm 40% thu nhập của ngành nông nghiệp.

Tuy nhiên, một trong những vấn đề phải đối mặt là ô nhiễm môi trường nước, không khí từ chất thải chăn nuôi lợn đã ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân. Với các biện pháp xử lý truyền thống đang áp dụng hiện nay như quét dọn, tẩy rửa, thu gom phân xử lý qua bể biogas, hố ủ, độn lót rơm rạ,… không những tốn nhiều công sức, chi phí mà còn khó xử lý triệt để vấn đề ô nhiễm và không phù hợp với quy mô chăn nuôi nhỏ lẻ hiện nay.
Trước thực trạng đó, năm 2010, tỉnh Hà Nam đã thí điểm 2 mô hình áp dụng chăn nuôi trên nền đệm lót sinh học tại huyện Kim Bảng. Đây là phương pháp thực hiện nuôi lợn trên vật liệu đệm lót chứa quần thể các vi sinh vật có thể tồn tại lâu dài, có khả năng phân giải mạnh các chất hữu cơ trong chất thải của lợn, làm giảm mùi hôi, ruồi muỗi tại chuồng nuôi. Toàn bộ chất thải nhanh chóng được vi sinh vật chuyển hóa thành nguồn thức ăn protein sinh vật cho chính vật nuôi nên tiết kiệm được thức ăn.

Hơn nữa, chăn nuôi theo công nghệ này không phải dùng nước rửa chuồng và tắm cho lợn nên không có nước thải từ chuồng nuôi gây ô nhiễm nguồn nước và môi trường xung quanh. Nhờ hệ vi sinh vật hữu ích tạo được “bức tường lửa” ngăn chặn các vi sinh vật gây bệnh nên hạn chế được tới mức thấp nhất sự lây lan bệnh tật giữa gia súc với nhau cũng như giữa gia súc với người. Đặc biệt, trong đệm lót chứa các vi sinh vật có lợi luôn hoạt động và sinh nhiệt đã ức chế, tiêu diệt vi khuẩn có hại cho vật nuôi, tăng cường hệ miễn dịch, kích thích tiêu hóa khi heo ăn men từ đệm lót, đồng thời có tác dụng làm ấm cho gia súc vào mùa mưa. Hệ thống chuồng nuôi xây dựng đơn giản, không tốn nhiều chi phí cho việc mua nguyên liệu làm đệm lót, có thể áp dụng rộng rãi cho các hộ gia đình chăn nuôi nhỏ lẻ trong khu dân cư.

Cũng nhờ những lợi thế về vệ sinh và môi trường nên sản phẩm chăn nuôi được đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm cao, chất lượng sản phẩm tốt nhờ bảo đảm các điều kiện tốt nhất về “quyền lợi động vật”, thịt mềm, có màu, mùi vị ngọt tự nhiên, được người tiêu dùng đánh giá cao.

Hiệu quả kinh tế cao

Theo đánh giá của đại diện Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Hà Nam, đây là công nghệ đem lại hiệu quả cao nhờ tiết kiệm được 80% nước dùng (chỉ dùng nước uống và phun giữ ẩm), tiết kiệm được 60% sức lao động chăn nuôi (không phải tắm cho gia súc, rửa chuồng, dọn chất thải), tiết kiệm được 10% thức ăn (nhờ lợn ăn được nguồn vi sinh vật sinh ra trong đệm lót không những cung cấp nguồn protein chất lượng cao về dinh dưỡng mà còn là nguồn probiotics có tác dụng kích thích tiêu hóa, kích thích vi sinh vật có lợi trong đường ruột phát triển), giảm thiểu chi phí thuốc thú y (do lợn ít khi bị bệnh và chết).

Ông Trần Xuân Bách, nông dân ở huyện Bình Lục, Hà Nam cho biết, mô hình này đã được nhiều hộ gia đình áp dụng và đánh giá cao, không những tiết kiệm chi phí lại triệt tiêu được toàn bộ chất thải hằng ngày của đàn lợn. Nhờ có môi trường trong lành nên lợn ít bị các loại dịch bệnh thông thường như sốt vi-rút, tiêu chảy,… ngăn chặn được những loại bệnh, dịch có thể bùng phát như lở mồm, long móng, dịch tai xanh,… Trọng lượng của lợn nuôi ở chuồng có sử dụng nền đệm lót tăng bình quân 1-3kg/tháng so với chuồng không sử dụng nền đệm lót, thời gian nuôi đến khi xuất chuồng giảm còn 3 tháng. Các hộ gia đình đã áp dụng mô hình này cho biết, chi phí làm đệm lót không cao, khoảng 120 nghìn đồng/m2 trong 5 năm cho một nền đệm. Vì thế, việc sử dụng nền đệm lót trong nuôi lợn rất phù hợp cho chăn nuôi nhỏ lẻ hiện nay.

Theo thông tin từ Sở KH&CN Hà Nam, năm 2010 tỉnh đã nhân rộng được 15 mô hình với tổng diện tích chuồng trại 205m2. Tháng 9/2011, UBND tỉnh đã phê duyệt đề án “Giảm thiểu ô nhiễm môi trường bằng công nghệ sinh học trong chăn nuôi giai đoạn 2011 – 2015”. Thực hiện mô hình này, năm 2012, tỉnh đã triển khai được 930 mô hình (đạt 301% so với kế hoạch đề ra 309 mô hình) với tổng diện tích gần 15.000m2. Từ 15 mô hình năm 2010, sau 2 năm tỉnh đã có hơn 980 mô hình, trong đó có 5 mô hình với diện tích trên 50m2, nuôi từ 30 – 50 con/lứa. Đến nay, toàn tỉnh đã xây dựng được trên 1.800 mô hình với tổng diện tích hơn 20.000m2 và 10.000 con.

Mô hình này đã nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống của người dân, khẳng định chủ trương của tỉnh trong chương trình xây dựng nông thôn mới. Việc nhân rộng các mô hình đã duy trì chăn nuôi hộ gia đình trong khu dân cư với số đầu lợn nuôi trên nền đệm lót khoảng 72.000 con/lứa, sản lượng lợn thịt hơi xuất chuồng đạt khoảng 6.840 tấn, góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường trong các khu dân cư, hạn chế được dịch bệnh, giảm chi phí chăn nuôi, nâng cao thu nhập cho người dân,… Nhiều hộ gia đình đã thoát nghèo, vươn lên làm giàu nhờ áp dụng công nghệ nói trên. Đây cũng là hướng đi đúng đắn trong việc giải quyết ô nhiễm môi trường ở khu dân cư đã và đang được nhiều địa phương quan tâm, góp phần thúc đẩy tiến trình xây dựng nông thôn mới như tại Nam Định, Hưng Yên, Vĩnh Phúc,…

Hạnh Nguyên