Bà Brenda Pagannone, chuyên gia Vụ Năng lượng hạt nhân của Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) cho biết như trên tại Hội thảo: “Cơ hội và thách thức trong thông tin, tuyên truyền phát triển điện hạt nhân” do Cục Năng lượng nguyên tử phối hợp với Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) tổ chức mới đây tại Hà Nội.

Truyền thông phải đi trước một bước

Theo IAEA, thông tin, tuyên truyền là một trong 19 vấn đề cần thiết cơ bản của phát triển cơ sở  hạ tầng điện hạt nhân. Công tác tuyên truyền và thông tin đại chúng về điện hạt nhân phải đi trước một bước khi triển khai dự án điện hạt nhân và phải tiếp tục thực hiện thường xuyên trong quá trình xây dựng, vận hành và cả khi nhà máy điện hạt nhân dừng hoạt động.

và thiết bị mô phỏng

Việt Nam mới bắt đầu xây dựng điện hạt nhân nên hiểu biết, nhận thức về điện hạt nhân còn chưa đầy đủ, đồng đều trong các bộ phận xã hội. Vì vậy, công tác thông tin, tuyên truyền về điện hạt nhân đã được quan tâm. Từ sau khi Quốc hội Việt Nam thông qua Nghị quyết số 01/2009/QH12 phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án Điện hạt nhân Ninh Thuận vào ngày 25/11/2009, các hoạt động thông tin, tuyên truyền ở Việt Nam ngày càng được mở rộng.

Đặc biệt, sau sự cố Nhà máy điện hạt nhân Fukushima, Nhật Bản vào tháng 3/2011, phát triển điện hạt nhân trên thế giới đứng trước nhiều thách thức to lớn về an toàn cũng như về sự chấp thuận, ủng hộ của công chúng. Việt Nam nhận thức được việc xây dựng lòng tin và sự ủng hộ của công chúng là một công việc quan trọng cần được tăng cường và tiến hành một cách có chiến lược, bài bản, thường xuyên, liên tục và lâu dài.

Ngày 28/2/2013, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Đề án thông tin, tuyên truyền về phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam đến năm 2020 tại Quyết định số 370/QĐ-TTg và giao Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, đặc biệt là tỉnh Ninh Thuận tổ chức thực hiện Đề án này một cách tích cực, hiệu quả.

Cục trưởng Cục Năng lượng nguyên tử Hoàng Anh Tuấn nhấn mạnh: “Trong lĩnh vực thông tin, tuyên truyền điện hạt nhân, thông qua các dự án hợp tác kỹ thuật, IAEA đã hỗ trợ Việt Nam trong nhiều hoạt động như tổ chức hội thảo, tập huấn, đào tạo cán bộ… tạo cơ sở quan trọng về kiến thức, năng lực cho đội ngũ làm công tác thông tin, tuyên truyền điện hạt nhân ở Việt Nam”.

Vì vậy, cùng với việc phát triển điện hạt nhân, công tác tuyên truyền đối với điện hạt nhân là rất quan trọng. Cần tuyên truyền, tạo sự nhận thức và hiểu biết đầy đủ, đúng đắn của các tầng lớp xã hội về tính chất, đặc điểm, sự cần thiết và lợi ích của điện hạt nhân trong việc bảo đảm an ninh năng lượng, phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, góp phần nâng cao sự đồng thuận của công chúng cho việc triển khai thành công Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận cũng như phát triển điện hạt nhân một cách bền vững ở Việt Nam.

Phát triển điện hạt nhân cần sự ủng hộ của công chúng

Thái độ của công chúng là một trong những thách thức với các nước bắt đầu quan tâm đến dự án điện hạt nhân trên thế giới. IAEA khuyến cáo và coi công tác thông tin tuyên truyền về điện hạt nhân là một trong những yếu tố quan trọng để phát triển điện hạt nhân một cách an toàn, hiệu quả, an ninh.

Bà Brenda Pagannone cho biết: Theo kết quả khảo sát mới đây của IAEA, ở Mỹ, 90% công chúng có xu hướng ủng hộ đa dạng hóa năng lượng. 63% ủng hộ sử dụng năng lượng hạt nhân. Tuy nhiên, chỉ có 25% người dân tin vào mức độ an toàn của năng lượng hạt nhân tới môi trường, có nghĩa là các nhà máy điện hạt nhân khi vận hành sẽ không tạo ra hiệu ứng nhà kính.

Ông Hoàng Anh Tuấn khẳng định: Sự chấp thuận của công chúng là một trong những yếu tố hàng đầu cho thành công của một chương trình điện hạt nhân. Công tác thông tin, tuyên truyền cho phát triển điện hạt nhân đóng vai trò quan trọng đối với tất cả các quốc gia bắt đầu có kế hoạch phát triển điện hạt nhân cũng như mở rộng chương trình điện hạt nhân.

Chia sẻ về xu hướng và những vấn đề liên quan đến năng lượng hạt nhân trên thế giới, bà Brenda Pagannone đưa ra ví dụ, tại Nhật Bản, sau sự cố Nhà máy điện hạt nhân Fukushima, Nhật Bản dành sự quan tâm tới công chúng cũng như các bên liên quan. Trên cơ sở đó có định hướng truyền thông cụ thể để đạt được hiệu quả truyền thông.

“Để phát triển điện hạt nhân một cách ổn định không thể thiếu sự ủng hộ của công chúng. Điều quan trọng là làm sao để công chúng hiểu được và có thái độ tích cực đối với dự án điện hạt nhân. Người làm truyền thông phải là người có năng lực xử lý thông tin, cũng như đưa ra phương thức truyền thông về điện hạt nhân đối với công chúng, làm sao để gây dựng được sự tin cậy của công chúng đối với dự án điện hạt nhân tại quốc gia đó”, bà Brenda Pagannoe nhấn mạnh.

Theo đó, những chiến lược truyền thông tới công chúng phải thay đổi liên tục hàng năm để phù hợp với tâm lý tiếp nhận của người dân. Các kênh thông tin đại chúng phải đưa thông tin chính xác về tiến độ, cách thức vận hành, kết quả cần đạt được của một dự án năng lượng hạt nhân. Truyền thông phải giúp các cơ quan Chính phủ hiểu đầy đủ, sâu sắc, đồng thời cung cấp thông tin tới công chúng, để công chúng có thái độ tích cực đối với các dự án này.

“Trong quá trình tuyên truyền tới công chúng, các cơ quan truyền thông cần lưu ý tới việc thông tin hai chiều, có nghĩa là vừa cung cấp thông tin cho công chúng, vừa phải thu thập các ý kiến đóng góp, phản hồi của công chúng. Như vậy, việc tuyên truyền mới hiệu quả cao”, bà Brenda Pagannoe cho hay.

Chia sẻ về vấn đề này, ông Phạm Quang Trung, Phó Cục trưởng Cục Năng lượng nguyên tử cho rằng, thông tin kịp thời, minh bạch, dài hạn là nguyên lý cơ bản tạo niềm tin cho công chúng. Không chỉ vậy, trong việc thông tin, tuyên truyền về điện hạt nhân cần xác định đặc điểm của từng nhóm công chúng để xây dựng kế hoạch truyền thông phù hợp với từng nhóm.

Trên thế giới hiện nay, công chúng càng ngày càng có thêm sự hiểu biết và quan tâm hơn tới lĩnh vực năng lượng điện hạt nhân. Do vậy, ở Việt Nam cũng cần xây dựng các chiến lược truyền thông để thông tin tới công chúng, nhằm tạo niềm tin về sự cần thiết và mức độ an toàn của các nhà máy điện hạt nhân. Thái độ tích cực của công chúng là điều kiện để phát triển các dự án điện hạt nhân.

Bài, ảnh: Mai Chi