Đưa nhanh kết quả nghiên cứu vào sản xuất

TS. Nguyễn Anh Tuấn – Viện trưởng Viện KH&CN Mỏ - TKV cho biết: “Để gắn nghiên cứu với sản xuất một cách bài bản và hiệu quả, Viện đã đa dạng hoá hình thức hoạt động”.

Trong đó, Viện đã rất thành công trong việc triển khai mô hình tổng thầu EPC từ công tác nghiên cứu, tư vấn thiết kế, cung ứng vật tư thiết bị công nghệ mới, xây dựng, lắp đặt và đào tạo hướng dẫn chuyển giao công nghệ trên nền tảng các sản phẩm KH&CN của chính mình. Tổng doanh thu từ mô hình tổng thầu EPC tăng dần từ gần 140 tỷ đồng năm 2007 lên hơn 350 tỷ đồng năm 2009. Giá trị tư vấn, đào tạo hướng dẫn vận hành và chuyển giao công nghệ đem lại cho Viện chiếm 20 – 30 % tổng doanh thu.

Các kết quả nghiên cứu và chuyển giao công nghệ tuyển than bã sàng và than chất lượng xấu bằng công nghệ huyền phù tang quay và huyền phù tự sinh đã được Viện KH&CN Mỏ triển khai áp dụng vào sản xuất thông qua các dự án cấp nhà nước. Điển hình là dự án Xây dựng và áp dụng thử nghiện dây chuyền tuyển than trong bã sàng bằng công nghệ huyền phù tang quay và huyền phù tự sinh cho các mỏ than vùng Quảng Ninh. Đến nay, Viện đã thiết kế, xây dựng và phối hợp với các đơn vị lắp đặt và đưa vào hoạt động 15 dây chuyền tuyển than bã sàng và than chất lượng xấu tại các công ty than Uông Bí, Núi Béo, Mạo Khê, Đèo Nai, Cọc Sáu, Quang Hanh, Hà Lầm đạt kết quả tốt.

Bên cạnh đó, Viện cũng mở rộng mô hình liên kết với các đơn vị sản xuất nhằm ứng dụng công nghệ và thiết bị mới theo các hình thức khác nhau như hỗ trợ kỹ thuật, nhận thầu thực hiện cho doanh nghiệp - một trong những công đoạn sản xuất có ứng dụng sản phẩm công nghệ của Viện, với giá thành thấp hơn so với giá thành doanh nghiệp tự làm, gắn trách nhiệm của đơn vị tư vấn nghiên cứu triển khai với doanh nghiệp sản xuất thực hiện các giải pháp kỹ thuật công nghệ mới do mình đề xuất.

Trong đề tài "Nghiên cứu lựa chọn công nghệ cơ giới hóa khai thác và thiết kế chế tạo dàn chống tự hành phù hợp áp dụng đối với điều kiện địa chất các vỉa dày dốc đến 35⁰ vùng Quảng Ninh", Viện đã liên kết với hãng ALTA (Cộng hòa Séc) theo hình thức nhận thầu khai thác than bằng đồng bộ thiêt bị cơ giới hóa máy khấu combai kết hợp dàn chống tự hành chế tạo ở Việt Nam tại công ty than Vàng Danh. Tổng mức đầu tư thiết bị công nghệ mới  trên 174  tỷ đồng. Sau 16 tháng sản xuất, tổng sản lượng khai thác đạt 243.500 tấn than. Năm 2009, Viện tiếp tục được giao thực hiện Dự án "Hoàn thiện công nghệ cơ giới hóa khai thác than tại các vỉa than dày, dốc đến 35⁰ ở các mỏ hầm lò vùng Quảng Ninh bằng dàn chống tự hành chế tạo tại Việt Nam" tại công ty Than Năm Mẫu với tổng vốn đầu tư  240 tỷ đồng.  Đến nay, công tác chuẩn bị đã hoàn tất và công nghệ mới đang đước áp dụng tại 6 khu Than Thùng – công ty than Năm Mẫu.

Nhằm đa dạng hoá nguồn vốn, Viện đã mở rộng hoạt động hình thức tham gia đầu tư, góp vốn với một số công ty như Công ty cổ phần chế tạo thiết bị và xây lắp công trình – TKV với vốn cố định 72 tỷ đồng. Trong đó, Viện tham gia 10% . Viện đang hoàn tất các thủ tục với đối tác Viện nghiên cứu quốc gia về vật liệu kết cấu trên cơ sở graphít Liên bang Nga thành lập Công ty cổ phần công nghệ cao Việt - Nga - TKV nhằm mục tiêu hoạt động trong các lĩnh vực công nghệ vật liệu Carbon từ công tác tư vấn, chuyển giao công nghệ đến sản xuất và đào tạo nguồn nhân lực, v.v. với vốn đầu tư 1 triệu đôla Mỹ, trong đó mỗi bên đóng góp 50%.

      Dây chuyền tuyển than bằng công nghệ huyền phù tự sinh tại Cọc Sáu (Nguồn: N.Uyên)

Nhờ tự chủ

Chia sẻ kinh nghiệm thành công, TS. Nguyễn Anh Tuấn cho biết: “Trên thực tế trong nhiều năm qua, Viện đã chuyển sang hoạt động theo cơ chế tự chủ. Viện đã luôn đổi mới, đẩy mạnh đưa KHCN vào sản xuất kinh doanh, kết hợp hài hoà giữa nghiên cứu với triển khai ứng dụng, chuyển giao công nghệ, sản xuất kinh doanh, tăng cường tiềm lực khoa học và đào tạo nguồn nhân lực. Nhờ vậy, đến nay, Viện đã đưa các tiến bộ của KHCN vào hầu hết các lĩnh vực trong khai thác hầm lò; khai thác lộ thiên; sàng tuyển, chế biến than; điện – tự động hóa; an toàn mỏ; điều kiện tự nhiên và môi trường; vật liệu nổ công nghiệp,...”

Năm 2009, doanh thu của Viện khoa học Công nghệ Mỏ đạt trên 440 tỷ đồng,  đạt gần 300% kế hoạch đầu năm. Thu nhập bình quân toàn Viện đạt trên 8 triệu đồng/người/tháng, cán bộ nghiên cứu trên 10 triệu đồng/người/tháng. Đặc biệt, doanh thu từ các hợp đồng nghiên cứu khoa học, dịch vụ kỹ thuật và chuyển giao công nghệ đạt gần 400 tỷ đồng, chiếm gần 90% tổng doanh thu. Viện đã thực hiện nộp ngân sách trên 15 tỷ đồng, lợi nhuận đạt trên 7 tỷ đồng.

Công tác nghiên cứu khoa học và triển khai công nghệ của Viện đã có nhiều chuyển biến. TS. Nguyễn Anh Tuấn cho biết: “Trước đây Viện lấy việc thực hiện các đề tài cấp Nhà nước, cấp Bộ là chính nay thực hiện các đề tài, dự án hợp đồng cấp cơ sở là chính. Tức là hoạt động nghiên cứu và triển khai của Viện đã gắn liền với sản xuất. Các đề tài cấp Nhà nước, cấp Bộ chủ yếu nhằm mục đích định hướng, nghiên cứu tiến trước và đề xuất cơ hội, còn đề tài cấp Tập đoàn và cấp cơ sở có nhiệm vụ biến các cơ hội đó vào thực tế sản xuất. Nếu so sánh các đề tài các cấp Nhà nước, cấp Bộ (đề tài trong kế hoạch) với các đề tài cấp cơ sở, hợp đồng dịch vụ KHKT thì tỷ trọng chỉ chiếm khoảng 10 - 15%, còn lại các hợp đồng dịch vụ KHKT (hoạt động KHCN có thu) chiếm từ 85 - 90%, đó là chưa kể đến các hoạt động KHCN khác cũng là nguồn thu quan trọng, đáng kể của Viện như các dự án liên doanh, liên kết v.v...”

Nguyễn Uyên