Đó cũng là chia sẻ chân thành của Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Quốc hội Phan Xuân Dũng trong thời khắc giao thời Tết Nguyên đán Giáp Ngọ 2014.

- Thưa Ông, từ Nghị quyết số 20 của Ban chấp hành Trung ương Đảng đến Luật KH và CN năm 2013 đã đánh dấu mốc son mới, ngày càng khẳng định KH và CN là quốc sách hàng đầu, là động lực then chốt để phát triển đất nước bền vững ?

Chủ nhiệm Phan Xuân Dũng: Nghị quyết số 20-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương Khóa XI về phát triển KH và CN phục vụ sự nghiệp CNH- HĐH trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế và Luật KH và CN năm 2013 được Quốc hội Khóa XIII thông qua tại Kỳ họp thứ 5 đã thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với KH và CN, để KH và CN thực sự là quốc sách hàng đầu, là động lực của sự phát triển đất nước một cách bền vững. Từ đó, Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương có cơ sở để nghiên cứu, ban hành chính sách đổi mới về tổ chức, cơ chế quản lý, cơ chế hoạt động, phương thức đầu tư và cơ chế tài chính trong KH và CN, chính sách sử dụng và trọng dụng đội ngũ cán bộ KH và CN trong nước và ở nước ngoài.
 
Đây sẽ là hành lang pháp lý để tiếp cận quản lý KH và CN theo phương thức hiện đại, xóa bỏ các rào cản, thúc đẩy hoạt động đổi mới, sáng tạo phù hợp với đặc thù của hoạt động KH và CN, nhằm đạt mục tiêu quan trọng nhất là tính hiệu quả của KH và CN thông qua đóng góp vào việc thực hiện các mục tiêu phát triển của ngành, lĩnh vực và phát triển KT- XH của đất nước. Hiện nay, Bộ KH và CN đang phối hợp với các bộ, ngành soạn thảo các văn bản hướng dẫn thi hành Luật để sớm đưa những tư tưởng, quan điểm mới của Đảng, của Luật KH và CN được vận hành bài bản, đồng bộ ngay từ năm 2014. Tôi cho rằng, với hành lang pháp lý của Luật KH và CN sẽ thúc đẩy tiến trình đưa KH và CN trở thành quốc sách hàng đầu, là động lực để các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp coi đó lực lượng sản xuất hàng đầu cho việc nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của sản phẩm.
 
- Luật KH và CN năm 2013 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2014. Khi Luật có hiệu lực thi hành thì các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành Luật sẽ được ban hành đồng bộ, kịp thời. Vậy Ủy ban sẽ giám sát, triển khai vấn đề này như thế nào, thưa Ông?
 
Chủ nhiệm Phan Xuân Dũng: Giám sát là một trong ba chức năng quan trọng của Quốc hội. Luật KH và CN đã mở ra những chính sách mới cho KH và CN, do vậy Ủy ban chúng tôi rất quan tâm tới việc triển khai Luật, sớm hoàn thiện thể chế, hệ thống pháp luật để bảo đảm Luật KH và CN được triển khai sâu rộng vào cuộc sống, tạo đà cho phát triển KT-XH. Để triển khai Luật, Chính phủ, Bộ KH và CN phải ban hành 5 Nghị định, 28 Thông tư để hướng dẫn thực hiện. Đây quả là sự đòi hỏi lớn, cần sự nỗ lực của các cơ quan, trước hết là Bộ KH và CN để các văn bản này có thể được ban hành sớm nhất. Với nhiệm vụ của mình, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường sẽ thực hiện giám sát và thường xuyên phối hợp với Bộ KH và CN để ban hành các văn bản QPPL kịp thời, thể hiện được những tư tưởng và quy định của Luật. Chúng tôi cho rằng, giám sát của Ủy ban không phải là đứng ngoài quan sát, bắt lỗi mà phải thực sự ngồi cùng thuyền với cơ quan quản lý nhà nước về KH và CN để cụ thể hóa các quy định của Luật, cùng nhau xây dựng nền KH và CN nước nhà ngày càng phát triển.
 
- Triển khai thực thi luật trong cuộc sống luôn là vấn đề khó khăn. Khó khăn từ nhận thức, nguồn nhân lực, tài chính và phát huy vai trò các địa phương, các ngành, các tổ chức kinh tế… chưa thực sự tương xứng với vai trò của KH và CN, thưa Ông ?
 
Chủ nhiệm Phan Xuân Dũng: Qua các đợt giám sát trong thời gian qua, tôi cho rằng, hoạt động KH và CN ở các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp có nhiều chuyển biến tích cực, bám sát các định hướng phát triển KH và CN quốc gia, chủ động triển khai các nhiệm vụ KH và CN, các chương trình KH và CN. Bên cạnh đó, công tác chỉ đạo, điều hành đã hướng vào mục tiêu đổi mới, nâng cao chất lượng công tác nghiên cứu phục vụ phát triển ngành, lĩnh vực quan trọng như: nông nghiệp, công nghiệp, y- dược, môi trường, thông tin...; đồng thời giải quyết kịp thời các vấn đề phát sinh trong xã hội nhằm bảo đảm an sinh xã hội của địa phương cũng như cả nước.
 
Tuy nhiên, những năm qua đất nước ta còn nhiều khó khăn nên đầu tư của Nhà nước cho KH và CN chưa được như mong muốn; cơ chế tài chính, nguồn nhân lực còn nhiều bất cập; sự quan tâm về KH và CN của các ngành, các cấp, các địa phương có nơi, có lúc còn nhiều hạn chế. Có những địa phương, kinh phí cấp cho KH và CN thì lại sử dụng cho mục đích khác. Bên cạnh đó, cơ chế chính sách cũng chưa thực sự thông thoáng để các doanh nghiệp có thể đầu tư mạnh hơn cho KH và CN.
 
Chính vì những lý do nêu trên, vấn đề phổ biến pháp luật nói chung, pháp luật về KH và CN nói riêng, nhất là những tư tưởng, quan điểm và giải pháp mới của Luật KH và CN cần phải được quan tâm và đẩy mạnh hơn. Chúng ta đã có Luật Phổ biến và giáo dục pháp luật, Luật KH và CN cũng đã có quy định về đẩy mạnh đưa Luật vào cuộc sống. Tôi cho rằng, đây là cơ sở pháp lý quan trọng để triển khai Luật, cũng như thể chế hóa quan điểm, đường lối của Nghị quyết 20- NQ/TW của Đảng đến tất cả các cơ quan tổ chức KH và CN, các ngành, các cấp, các cơ quan quản lý nhà nước, các doanh nghiệp để nâng cao nhận thức về tầm quan trọng và giá trị gia tăng mang lại của KH và CN trong sự nghiệp CNH- HĐH đất nước. Từ đó tiếp thu những quy định mới của chính sách, pháp luật để đổi mới, đẩy mạnh hoạt động KH và CN trong từng cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp.
 
-  Thưa Ông, để đưa KH và CN thực sự trở thành động lực then chốt để phát triển bền vững đất nước, thì hoạt động tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của KH và CN có vai trò như thế nào?
 
Chủ nhiệm Phan Xuân Dũng: Như trên tôi đã nêu rõ, vai trò của hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật là rất quan trọng, nhất là đối với Luật KH và CN có nhiều điểm mới. Để Luật sớm tiếp cận được tới các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân hoạt động KH và CN thì trước hết các đối tượng thụ hưởng phải có nhận thức đúng, sâu sắc về chính sách, pháp luật KH và CN, thấy được lợi ích mà KH và CN sẽ mang lại. Các cơ quan quản lý nhà nước các cấp cần tăng cường phổ biến pháp luật tới công chúng với các hình thức khác nhau như: tổ chức hội thảo, tọa đàm, thực hiện qua các kênh chuyển giao công nghệ, qua phương tiện thông tin đại chúng, qua việc thực hiện các chương trình, dự án KH và CN, qua tổ chức các “hội thảo đầu bờ”; đẩy mạnh phát triển thị trường KH và CN và đổi mới công nghệ trong các doanh nghiệp...
 
Cùng với đó, cần triển khai sâu rộng thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 – 2020, chọn KH và CN là một trong ba khâu đột phá chiến lược để đạt được mục tiêu tổng quát “đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại” và thực hiện Nghị quyết số 20-NQ/TW của Ban chấp hành Trung ương Khóa XI. Cần tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ tổ chức, cơ chế quản lý, cơ chế hoạt động KH và CN; hướng trọng tâm hoạt động KH và CN vào phục vụ CNH- HĐH, chuyển đổi mô hình tăng trưởng, góp phần tăng nhanh năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Ban hành các chính sách khuyến khích các doanh nghiệp đổi mới công nghệ, ưu tiên sử dụng các công nghệ tiết kiệm nguyên liệu, năng lượng, thân thiện với môi trường, phát triển kinh tế xanh.
 
Với những hình thức như vậy, tôi cho rằng sẽ rất thiết thực và hiệu quả để triển khai Luật KH và CN sớm đi vào cuộc sống.
 
- Xin trân trọng cám ơn Chủ nhiệm!