Hàng năm trên thế giới có khoảng 8 triệu người chết do hút thuốc lá và khoảng 600.000 người chết do phơi nhiễm với khói thuốc lá thụ động. WHO chỉ ra có đến 70% các trường hợp tử vong là ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Nếu các biện pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá (PCTHTL) không được thực hiện, dự kiến trong thời gian đến sẽ có khoảng 1 tỷ người chết vì tác hại của thuốc lá, nhiều hơn tổng số người chết do HIV/AIDS, bệnh lao và tai nạn giao thông đường bộ cộng lại.

Theo các chuyên gia, sử dụng thuốc lá là nguyên nhân của nhiều bệnh và thương tật, gây mất khả năng lao động, tử vong sớm và trở thành gánh nặng kinh tế của xã hội. So sánh với các nguy cơ khác, nguy cơ tử vong sớm do hút thuốc lá là rất cao. Một nửa những người thường xuyên hút thuốc lá bị chết sớm và một nửa trong số này chết ở độ tuổi trung niên. Ở những nước có thu nhập cao, tỷ lệ hút thuốc lá đang giảm đi, ngược lại sử dụng thuốc lá đang có xu hướng gia tăng tại các nước có thu nhập thấp và trung bình. Trong khu vực ASEAN, có khoảng 121 triệu người trưởng thành hút thuốc lá, các nước trong ASEAN đã phải chi nguồn ngân sách đáng kể cho y tế liên quan đến hậu quả của việc hút thuốc lá, gấp nhiều lần so với thu ngân sách từ thuốc lá đem lại.

Việt Nam là 1 trong 15 nước có số người hút thuốc lá cao nhất trên thế giới. Theo kết quả điều tra toàn cầu về sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành năm 2015, tỷ lệ hút thuốc lá ở nam giới là 45,3%; có nghĩa là cứ 2 nam giới trưởng thành ở Việt Nam thì có 1 người hút thuốc lá. Tỷ lệ này ở nữ giới là 1,1%. Việt Nam có khoảng 28,5 triệu người bị phơi nhiễm với khói thuốc lá tại gia đình; khoảng 5,9 triệu người không hút thuốc lá bị phơi nhiễm với khói thuốc lá trên phương tiện giao thông công cộng. Ước tính chi phí y tế và các thiệt hại do mất năng suất lao động, do ốm đau và tử vong sớm liên quan đến thuốc lá lên tới hơn 23.000 tỷ đồng/năm.

Việt Nam là quốc gia được thế giới đánh giá cao trong việc ban hành các văn bản PCTHTL. Tháng 11-2004 Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam đã phê chuẩn Công ước khung về kiểm soát thuốc lá. Tháng 6-2012 Quốc hội thông qua các quy định của Công ước khung, Luật PCTHTL và có hiệu lực thi hành từ ngày 1-5-2013. Luật quy định toàn diện về quyền, tránh nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong công tác PCTHTL; các hành vi bị nghiêm cấm, các biện pháp giảm cung và giảm cầu thuốc lá, các điều kiện bảo đảm để PCTHTL. Luật PCTHTL là văn bản pháp lý quan trọng, cao nhất và toàn diện, thể hiện sự cam kết chính trị mạnh mẽ và đầu tư của Việt Nam trong công tác PCTHTL và chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Để nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của thuốc lá, lợi ích của môi trường không khói thuốc lá, thiết nghĩ các cấp, các ngành cần tiếp tục giám sát đánh giá tình hình các hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá; tăng cường năng lực cho cán bộ tham gia hoạt động phòng, chống tác hại thuốc lá, thanh tra, công an về tác hại thuốc lá, đặc biệt cần nâng cao tuyên truyền quy định của Luật phòng, chống thuốc lá và các văn bản hướng dẫn.

PV