Tham dự Hội nghị có PGS.TS. Hà Quý Quỳnh, Trưởng ban Tổ chức cán bộ Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam; TS. Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý Địa cầu, Giám đốc Trung tâm Báo tin động đất và Cảnh báo sóng thần, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam; cùng các nhà khoa học.

Động đất là một dạng thiên tai tuy không thường xuyên xảy ra như bão, lũ nhưng những tác hại do dạng thiên tai này gây ra thì vô cùng lớn. Lịch sử loài người đã ghi nhận những thảm họa do động đất gây ra ở khắp mọi nơi, cướp đi sinh mạng của nhiều người và gây thiệt hại lớn về tài sản. Mỗi khi động đất xảy ra đều gây lên những hoang mang lo lắng. Một số thảm họa trận động đất đã trở thành nỗi kinh hoàng của nhân loại. 

Phát biểu khai mạc Hội thảo, PGS.TS. Hà Quý Quỳnh cho biết, động đất là một trong những dạng thiên tai nguy hiểm đối với con người trên toàn thế giới. Các nhà khoa học thế giới và Việt  Nam đã có rất nhiều cố gắng và có những nghiên cứu về động đất. Tuy nhiên, để nhận diện và hiểu về động đất thì nhận thức của xã hội còn hạn chế, mà người chịu tác động trực tiếp lại là đa số người dân. Thông qua Hội thảo sẽ lan tỏa thông tin đến với xã hội và cộng đồng một cách chính thống, ngắn gọn, rõ ràng, khoa học về động đất và các kỹ năng phòng tránh rủi ro.

 TS. Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý Địa cầu phát biểu

Theo TS. Nguyễn Xuân Anh, Viện trưởng Viện Vật lý Địa cầu cho biết: Trong những năm qua, trước những tác động của biến đổi khí hậu, Việt Nam là một trong những nước đã xảy ra nhiều trận động đất và dễ bị tổn thương do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, kiến thức về động đất, sóng thần và các giải pháp phòng, chống, giảm nhẹ rủi ro của cộng đồng dân cư và các cấp quản lý đang còn hạn chế. Việc tuyên truyền phổ biến kiến thức về động đất và các kỹ năng phòng tránh rủi do động đất cho cộng đồng sẽ góp phần giảm thiểu rủi ro và nâng cao kỹ năng ứng phó.

Tại Việt Nam, tuy động đất không quá lớn và thường xuyên như một số quốc gia khác, nhưng theo các tài liệu lịch sử cũng như các nghiên cứu cho thấy mối hiểm họa này không phải là hiếm. Theo ghi nhận từ mạng lưới đài trạm địa chấn quốc gia đã nghi nhận trên 400 trận động đất có độ lớn trên 2.5 và rất nhiều những trận động đất nhỏ xảy ra trên lãnh thổ Việt Nam.... Động đất đã gây ra những hoang mang, lo lắng làm xáo trộn cuộc sống của người dân địa phương, khiến cho họ trong nhiều ngày phải sơ tán ngủ tại ruộng, nương mà không dám ngủ trong nhà. 

Tại thủ đô Hà Nội, do ảnh hưởng của các trận động đất này nhiều nhà cao tầng bị rung lắc nhẹ làm nhiều người hoảng sợ. Các trận động đất liên tiếp thời gian qua đã tác động đến cuộc sống của người dân: gây các thiệt hại về tài sản, gây hoang mang lo lắng cho cộng đồng. Trong khi đó động đất xẩy ra cũng bộc lộ sự thiếu hiểu biết về các kỹ năng ứng phó, tự bảo vệ bản thân khi động đất xảy ra trong cộng đồng. Mặc dù nhận thức của người dân về loại hình thiên tai này đã có những tiến bộ rõ ràng nhờ các phương tiện thông tin phát triển tuy nhiên cũng chính những nguồn thông tin đa dạng, không chính thống lại gây ra nhiều hiểu lầm, hiểu sai các thông tin thông báo của cơ quan chuyên môn khiến cộng đồng càng thêm hoang mang. 

Cho đến nay, trên thế giới chưa có nước nào có thể dự báo được chính xác khi nào động đất xẩy ra, cũng như làm cách nào để chống lại động đất, nhưng chúng ta có thể giảm thiểu được những thiệt hại do động đất gây ra. Với mục đích này điều quan trọng đầu tiên là phải đảm bảo tính bền vững của các công trình xây dựng, điều quan trọng nữa là vấn đề giáo dục về các biện pháp phòng tránh rủi ro động đất. Phải tuyên truyền đến người dân để họ nắm được những kỹ năng cơ bản trong phòng tránh và giải quyết hậu quả do động đất gây ra.

Đến nay, với 13 năm hoạt động Trung tâm Báo tin động đất và Cảnh báo sóng thần đã đại diện cho Việt Nam trở thành một thành viên chính thức của PTWS (Hệ thống cảnh báo sớm và giảm thiểu thiệt hại do sóng thần khu vực Thái Bình Dương. Trung tâm báo tin động đất và cảnh báo sóng thần đã khẳng định vai trò như một mắt xích quan trọng trong toàn bộ công tác phòng chống và giảm nhẹ thiệt hại do động đất và sóng thần trên toàn đất nước Việt Nam. 

Hội thảo đã cung cấp các thông tin chính như: Thứ nhất, làm rõ các khái niệm thường được sử dụng trong công tác báo tin, truyền tin về động đất từ đó đồng nhất các khái niệm từ cơ quan phát tin – Viện Hàn lâm KH&CN VN; Cơ quan truyền tin- các báo đài; Cơ quan tìm kiếm, ứng phó, cứu hộ, cứu nạn và người dân. Thứ hai, phổ biến các kiến thức phổ thông về loại hình thiên tai này như: Các cơ chế hình thành một trận động đất; các nguyên nhân cũng như tác động do động đất gây ra…. Thứ ba, cung cấp bước tranh toàn cảnh về mức độ nguy hiểm động đất tại các vùng lãnh thổ của Việt Nam. Thứ tư, cung cấp cái nhìn toàn cảnh về hoạt động báo tin động đất và cảnh báo sóng thần của Việt Nam. Thứ năm, cung cấp tài liệu, hướng dẫn phổ biến các kỹ năng cơ bản ứng phó với động đất để giảm thiểu thiệt hại do động đất gây ra. 

Tin, ảnh: Vân Nga (Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam)