Chính vì vậy, chiều 15/8, Hội thảo "Phát triển nhân lực AI trong lĩnh vực khoa học dữ liệu" được Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp cùng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Đại học Bách Khoa Hà Nội tổ chức trong khuôn khổ chương trình AI4VN. Tại Hội thảo, các chuyên gia đưa ra những cơ hội và thách thức trong việc phát triển nguồn nhân lực trí tuệ nhân tạo (AI).

Điểm đầu vào cao, thu nhập “khủng”

Thông tin đáng mừng được Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy chia sẻ ngay tại Lễ khai mạc Ngày hội Al4VN đó là, lần đầu tiên, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội có ngành tuyển sinh với điểm chuẩn vượt điểm chuẩn của Đại học Y Hà Nội. Theo đó, hai ngành đào tạo nhân lực liên quan đến AI gồm ngành Khoa học máy tính 27,42 điểm và ngành Chương trình tiên tiến khoa học dữ liệu và trí tuệ nhân tạo 27 điểm. Mới đây, một công ty của Nhật Bản đã tuyển 12 sinh viên chương trình kỹ sư CNTT Việt-Nhật của Đại học Bách khoa Hà Nội sang làm việc với mức lương 6.000 USD/tháng (tương đương hơn 130 triệu đồng/tháng).

Báo cáo thị trường công nghệ thông tin (CNTT) và nhân lực CNTT Việt Nam do nền tảng tuyển dụng nhân sự công nghệ thông tin TopDev vừa công bố cũng cho thấy, mức lương của các kỹ sư trí tuệ nhân tạo (AI) tại Việt Nam lên đến 22.000 USD, tương đương hơn 510 triệu đồng/năm. Đây cũng là mức lương thuộc nhóm cao nhất trong các lĩnh vực của ngành CNTT. Hiện nay, một số trường đại học đã và đang mở thêm chuyên ngành đào tạo này để bắt nhịp nhu cầu thị trường lao động chất lượng cao, đặc biệt trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp (CMCN) 4.0.

Theo đánh giá của Google Brain, nhu cầu nhân lực phục vụ cho lĩnh vực AI là 1 triệu người, nhưng hiện mới có khoảng 10.000 nhân lực chất lượng cao đáp ứng. Tại Việt Nam, dự báo sẽ thiếu từ 70.000 đến 90.000 nhân sự công nghệ thông tin trong năm 2019 trên tổng nhu cầu 350.000 người của toàn thị trường. Đặc biệt từ năm 2013 trở lại đây, cứ mỗi năm, đầu tư vào các startup AI tăng gấp đôi. Trong các công nghệ AI hiện nay, đột phá lớn nhất là công nghệ nhận diện hình ảnh, giọng nói và ngôn ngữ tự nhiên. Trong đó, riêng công nghệ nhận diện hình ảnh đã có tốc độ tăng trưởng kỳ diệu khi mới đây công ty Nvidia đã tạo dựng nên những khuôn mặt giả lập bằng AI chân thật đến không ngờ.

GS. Hồ Tú Bảo, Viện trưởng Viện John von Neumann (Viện JVN) phát biểu tại Hội thảo

Những nghiên cứu về AI tại Việt Nam đã có từ 5-7 năm trước, đến nay Việt Nam mong muốn chuyển giao công nghệ AI trên thế giới. Tuy nhiên để nghiên cứu và ứng dụng cần có nhân lực, song việc đào tạo không phải một sớm, một chiều trong khi "nguồn nhân lực AI hiện nay còn rất mỏng", GS Nguyễn Thanh Thủy, Phó hiệu trưởng Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết. Chia sẻ về câu chuyện đào tạo nhân lực, GS TS Nguyễn Thanh Thủy nhớ lại,  bản thân ông là chuyên gia về AI đã 30 năm nay, khi mà thời kỳ chưa có Internet, ông phải truyền cảm cho sinh viên không khác gì các nhà văn viết truyện khoa học giả tưởng. Và sản phẩm có thể làm khi đó chỉ có thể là game mà thôi. Sẽ là thành công nếu như người chơi game không thắng được máy tính. Tuy nhiên, trong điều kiện hiện nay thì việc đào tạo AI cho sinh viên đã có nhiều thuận lợi vì không chỉ có Internet để khai thác dữ liệu mà nhu cầu chuyển đổi số trong đó có AI của các doanh nghiệp là rất lớn.

Nhắc lại về những thực tế về nhân lực của các ngành khác có kiến thức về CNTT nói chung cùng AI nói riêng, GS TS Nguyễn Thanh Thủy cho rằng với các đại học chuyên ngành có mở khoa CNTT cần đi theo những hướng riêng rẽ để ứng dụng CNTT cho các lĩnh vực có nhu cầu của chính mình. Ông cũng đề cập đến những thành công của hệ đào tạo CNTT văn bằng 2 từng mở ra ở các đại học hàng đầu từ những năm 1990 đã góp phần bổ sung thêm đội ngũ nhân lực CNTT và góp phần thúc đẩy ứng dụng CNTT cho các lĩnh vực có nhu cầu. Tuy nhiên, để có nguồn nhân lực mang tính hạt nhân về CNTT và AI cho các lĩnh vực có nhu cầu không nên chỉ là đào tạo văn bằng 2 mà cần là bổ sung các kiến thức này vào chương trình của các đại học về kinh tế và kỹ thuật.

Cần có lộ trình phát triển nhân lực AI chuyên nghiệp

Việt Nam đang trong thời kỳ dân số vàng, 65% dân số ở độ tuổi lao động, trong đó có 143 triệu người sử dụng điện thoại, máy tính. Không chỉ có lợi thế về dân số, Việt Nam đặc biệt đang trong bối cảnh cách CMCN 4.0, chuyển đổi số là mũi nhọn phát triển cách mạng công nghiệp trong đó AI chính là hạt nhân của chuyển đổi số.

"Đây là cơ hội để phát triển nhân lực AI của Việt Nam" GS Hồ Tú Bảo, Viện trưởng Viện John von Neumann (Viện JVN) nhận định. Ông cho rằng các doanh nghiệp cần phối hợp với đơn vị đào tạo đưa giáo trình và khóa học ngắn hạn tạo ra lộ trình phát triển nhân lực AI chuyên nghiệp. 

Nhu cầu nhân lực cao nhưng có không ít thách thức đối với việc triển khai AI tại Việt Nam. Khảo sát của Navigos tại Việt Nam, 69% số lượng nhân lực trong ngành công nghệ thông tin có ý định chuyển việc, 31% đang suy nghĩ về việc thay đổi. Nguyên nhân chính xuất phát từ vấn đề đãi ngộ của doanh nghiệp.

Ông Vũ Thanh Hải – Giám đốc Trung tâm Xuất sắc và Trí tuệ Nhân tạo của Tập đoàn Viettel cho biết, Viettel có rất nhiều bài toán cần giải quyết bằng công nghệ AI. Tuy nhiên, nguồn nhân lực rất thiếu hụt, nhà mạng này phải tìm về các trường đại học để thu hút sinh viên xuất sắc. Tuy nhiên, số lượng này không nhiều. Hơn nữa, nhiều sinh viên dù xuất sắc trong công nghệ thông tin song khả năng am hiểu về Viettel, các vấn đề của Viettel còn hạn chế. Vì vậy, nhà mạng này phải chú trọng đào tạo nội bộ. Bên cạnh đó, cơ hội và áp lực từ 60 triệu khách hàng đang sử dụng dịch vụ thông tin di động của Viettel đã và đang là một động lực lớn để Viettel phải đầu tư cho AI. Chính những kết quả xử lý thông tin khách hàng bằng AI sẽ là cơ sở để Viettel có những quyết sách và chiến lược phát triển đúng đắn cho chính mình- ông Vũ Thanh Hải chia sẻ.

Đại diện công ty tuyển dụng trực tuyến Navigos giới thiệu về nhu cầu nhân lực CNTT

Theo ông Trần Hồng Thắng, Giám đốc Ban Quản trị Dữ liệu của Ngân hàng Vietinbank, đơn vị này phải mất 4 năm mới tuyển dụng được 3 vị trí nhưng đều không đúng chuyên môn. Ông Thắng nêu một thực tế, những người giỏi về công nghệ AI lại ít am hiểu các chuyên môn nghiệp vụ của ngành ngân hàng. Các mô hình tính toán, phân tích rất tốt được tạo ra nhưng nghịch lý là những người tiếp nhận và sử dụng lại không chấp nhận, vì quá khó hiểu.

Hiện tượng chảy máu chất xám tại Việt Nam ngày càng nhiều khi đãi ngộ và đầu tư nhân lực đặc biệt là nhân lực công nghệ cao chưa được chú trọng. "Nhà nước cần xem xét và bổ sung những chính sách cho nhân tài công nghệ cao", bà Ngô Thị Ngọc Lan, Giám đốc miền Bắc của Navigos kiến nghị.

GS Bảo cho rằng, nguồn nhân lực AI đã hiếm, nhưng tìm bậc thầy đào tạo AI còn hiếm hơn.Từ đó nhấn mạnh việc tìm kiếm những bậc thầy đào tạo AI để phát triển nhân lực là yếu tố rất quan trọng, cần tập trung nguồn lực bao gồm các chuyên gia trong và ngoài nước để xây dựng nền tảng AI vững mạnh.

Bài, ảnh: Minh Châu