Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam có 50 đơn vị trực thuộc, trong đó có 33 đơn vị sự nghiệp nghiên cứu khoa học với trên 4.000 cán bộ, công chức, viên chức, 44 giáo sư, 161 phó giáo sư, 35 tiến sĩ khoa học… Năm 2013, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam thực hiện 432 nhiệm vụ, đề tài, dự án khoa học và công nghệ ở các cấp khác nhau với tổng kinh phí thực hiện gần 360 tỷ đồng. Các đề tài khi kết thúc thời gian thực hiện đều được nghiệm thu và đánh giá. Sản phẩm của đề tài sau khi nghiệm thu có thể chuyển giao phục vụ thực tiễn hoặc có những định hướng cho những bước phát triển tiếp theo.

Năm 2013 Viện Hàn lâm công bố tổng số gần 3.000 công trình khoa học tăng 36% so với năm 2012. Đáng chú ý, những công trình này đã góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, bảo vệ chủ quyền quốc gia. Điển hình như Viện làm chủ vệ tinh quan sát Trái đất đầu tiên của Việt Nam VNREDSAT-1; chế tạo thành công vệ tinh siêu nhỏ PicoDragon hoạt động trong không gian và gửi thành công tín hiệu về mặt đất; sản xuất tinh quặng sắt, sắt xốp và thép từ bùn đỏ trên quy mô công nghiệp với mẻ thử nghiệm trên 200 tấn; chế tạo và thử nghiệm thành công máy bay không người lái; xuất bản Alas Biển Đông, xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ công tác phân định ranh giới ngoài Vịnh Bắc bộ; đóng góp khoa học đối với các hiện tượng lạ, động đất khu vực thủy điện sông Tranh 2, tư vấn lựa chọn địa điểm xây dựng Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận, thực hiện tốt nhiệm vụ thông tin động đất và cảnh báo sóng Thần… Hiện Viện đang khẩn trương xây dựng Trung tâm Vệ tinh Quốc gia bằng nguồn vốn ODA đến năm 2018 sẽ phóng vệ tinh chế tạo tại Nhật Bản và đến năm 2020 sẽ phóng vệ tinh chế tạo tại Việt Nam, xây dựng thành công ngành công nghệ vệ tinh tại Việt Nam.

Với vai trò là cơ quan nghiên cứu khoa học hàng đầu cả nước, gắn chặt nghiên cứu khoa học với công tác đào tạo nguồn nhân lực, nhiều năm qua, Viện Hàn lâm KHCN Việt Nam đã trở thành cái nôi đào tạo sau đại học cho cả nước về lĩnh vực khoa học tự nhiên. Hiện nay, 19 Viện nghiên cứu chuyên ngành của Viện được Thủ tướng Chính phủ giao nhiệm vụ đào tạo tiến sĩ và thạc sĩ…

Bên cạnh những thành công nhất định, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức như: việc sắp xếp các doanh nghiệp còn lại gặp nhiều khó khăn do nợ đọng kéo dài, không có khả năng thanh toán, không xác định được tài chính công nợ do chuyển đổi lãnh đạo nhiều lần, không có nguồn tài chính đảm bảo để giải quyết chính sách cho người lao động…

Tại buổi làm việc, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam đề xuất một số kiến nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính cho phép điều chỉnh vốn từ dự án tiến độ chậm cho dự án tiến dộ nhanh – trong đó cho phép điều chỉnh kinh phí của dự án VNREDSat-1; đề nghị sớm có thông tư hướng dẫn việc sử dụng, trọng dụng cá nhân hoạt động trong khoa học công nghệ theo Nghị định 40 của Thủ tướng Chính phủ. Đồng thời cần phân biệt rõ loại hình hoạt động của các tổ chức KHCN để có hình thức quản lý phù hợp với yêu cầu của Nhà nước…

Phát biểu tại buổi làm việc, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân đánh giá cao những đóng góp to lớn của KHCN ở các lĩnh vực và biểu dương các cán bộ ngành KHCN có những đột phá trên các lĩnh vực khoa học nghiên cứu, khoa học ứng dụng trên các hướng, đào tạo nguồn nhân lực cao đóng góp vào sự phát triển của KHCN của đất nước.

Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân đề nghị, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam tiếp tục phát huy truyền thống, tích cực tham gia vào việc đào tạo, khai thác nguồn nhân lực cao, có đột phá trong các lĩnh vực khoa học nghiên cứu và ứng dụng để tiến tới làm chủ KHCN. Đồng thời đề nghị Bộ KH&CN cùng các bộ ngành liên quan nghiên cứu có cơ chế, chính sách ưu đãi trong việc thu hút trọng dụng nhân tài, cơ chế tài chính, phát triển nguồn nhân lực, chủ động “đặt hàng” cho các nhà khoa học trên các lĩnh vực.

Đặc biệt trong lĩnh vực đào tạo nguồn nhân lực, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân đề nghị, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam cần có một chương trình đào tạo đội ngũ cán bộ trong lĩnh vực KHCN trong 5 đến 10 năm tới để tạo nên một “cú hích” trong việc hình thành một đội ngũ nòng cốt góp phần vào phát triển KHCN của đất nước.

Đối với những kiến nghị của Viện Hàn lâm KH&CN trong đổi mới cơ chế tài chính, phát triển nguồn nhân lực, thu hút nhân tài, Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân cho biết, với nhiệm vụ giám sát và phản biện của mình, Mặt trận sẽ tiếp thu và cùng Bộ KH&CN đưa vào chương trình giám sát và phản biện việc thực hiện Luật KHCN trong cả nước, qua đó góp phần thúc đẩy sự phát triển của KHCN và tạo thêm nguồn lực cho đất nước.

Chủ tịch Nguyễn Thiện Nhân cam kết, MTTQ Việt Nam tiếp tục đồng hành cùng giới khoa học cả nước góp phần tạo nên nguồn lực để phát triển đất nước./.