Với xu thế nhu cầu than đang tăng lên từng ngày, việc nâng cao chất lượng than, tận thu tài nguyên và bảo vệ môi trường là yếu tố được các DN sản xuất than đặt lên hàng đầu. Hiện nay, các công nghệ của Viện KHCN Mỏ - TKV khi được ứng dụng tại các DN than vùng Quảng Ninh đã phần nào giúp ngành than đạt được mục tiêu đó.
Theo đánh giá của Viện KHCN Mỏ - TKV, hiện nay, nhìn chung các nhà máy tuyển than tập trung và các cụm sàng tuyển tại vùng than Quảng Ninh đã đáp ứng được nhu cầu chủng loại và chất lượng than cung cấp cho thị trường trong nước và xuất khẩu. Tuy nhiên, hiệu suất tuyển còn chưa cao, than còn lẫn trong đá thải gây tổn thất tài nguyên, bùn than sau tuyển còn chưa được xử lý triệt để gây giảm chất lượng than và ô nhiễm môi trường….
Để nâng cao chất lượng tuyển than, Viện KHCN Mỏ và các DN than đã phối hợp nghiên cứu, đề xuất, áp dụng một số giải pháp công nghệ tuyển hợp lý nhằm tận thu tài nguyên và bảo vệ môi trường vùng than Quảng Ninh. Cụ thể, để xử lý và nâng cao phẩm cấp than bùn từ nhà máy tuyển than, Viện KHCN Mỏ - TKV đã phối hợp với các DN than vùng Quảng Ninh triển khai nghiên cứu, đề xuất các giải pháp công nghệ như nâng cao hiệu quả xoáy lốc phân cấp cho các nhà máy tuyển than Cửa Ông và Hòn Gai nhằm nâng cao hiệu quả tuyển than; Tận thu than trong xít thải bằng huyền phù tự sinh; Chế biến xít thải thành vật liệu gạch xây dựng; Giảm độ ẩm than bùn bằng lọc ép nhằm tận thu tài nguyên và bảo vệ môi trường…
Bên cạnh đó, nhằm nâng cao chất lượng tuyển than, các nhà máy của công ty tuyển than Cửa Ông đã liên tục được triển khai lắp đặt bổ sung các hệ thống xoáy lốc phân cấp, sàng khử nước để nâng cao hệ số thu hồi than cám mịn thương phẩm. Theo đó, từ năm 2009, các nhà máy này đã triển khai xây dựng và đưa vào sử dụng hệ thống xử lý bùn nước bằng lọc ép tăng áp công suất 1 triệu tấn/năm để tận thu nước tuần hoàn, đồng thời than bùn sau lọc ép đã đạt độ ẩm khoảng 18-22%, có thể pha trộn tiêu thụ như cám 5 thương phẩm. Tương tự như vậy, nhà máy tuyển than Hòn Gai năm 2010 đã lắp đặt và đưa vào sử dụng hệ thống tuyển nổi cột công suất 450 nghìn tấn/năm, hệ thống lọc ép than bùn để nâng cao chất lượng than, thu hồi nước tuần hoàn tái sử dụng. Do đó, từ than bùn đã tuyển ra được than cám mịn độ tro 10-15%, có thể pha trộn với than cám 3, tiêu thụ cho các nhà máy xi măng và xuất khẩu. Các dây chuyền công nghệ này hiện vẫn cho hiệu quả tốt.
Cũng vào năm 2010, tại nhà máy tuyển than Vàng Danh, hệ thống lọc ép bùn công suất 90.000 tấn/năm bằng công nghệ lọc ép khung bản đã được lắp đặt và đưa vào sử dụng nhằm thu hồi nước tuần hoàn, nâng cao phẩm cấp than bùn, bảo vệ môi trường. Theo đó, từ tháng 8 năm 2010, khi hệ thống xử lý bùn nhà máy tuyển than Vàng Danh được đưa vào hoạt động, hơn 65.000 tấn than bùn mịn độ ẩm 18-22%, độ tro tương đương cám 5, cám 6 đã được xử lý thu hồi, mang lại hiệu quả lớn cho công ty than Vàng Danh.
Ngoài ra, để nâng cao chất lượng than và tận thu tài nguyên, nhiều mỏ than tại Quảng Ninh đã ứng dụng công nghệ huyền phù tự sinh. Đơn cử như tại mỏ than Khe Chuối - Tổng Công ty Đông Bắc, Viện KHCN Mỏ - TKV đã triển khai thiết kế xây dựng, lắp đặt và chuyển giao công nghệ tuyển nâng cao chất lượng than bằng công nghệ huyền phù tự sinh. Từ tháng 9 năm 2011, dây chuyền tuyển than đã được đưa vào hoạt động, cho đến cuối năm 2011 đã xử lý được hơn 100.000 tấn than don xô bã sàng chất lượng thấp tồn đọng tạo ra các sản phẩm than cám 5 và cám 6.
Sau quá trình tuyển than, không thể tránh khỏi lượng than còn sót lại trong xỉ thải cũng như lượng xỉ thải phải xử lý. Trước đây, xỉ thải sau tuyển thường không được xử lý triệt để mà phần lớn được thải ra môi trường, gây tổn thất tài nguyên cũng như ảnh hưởng lớn đến môi trường sống. Để xử lý tình trạng này, Viện KHCN Mỏ - TKV đã đề xuất những giải pháp sử dụng xít thải làm gạch xây dựng nhằm xử lý triệt để lượng xít thải này. Theo đó, trên dây chuyền sản xuất gạch từ đất sét của nhà máy sản xuất gạch Bình Minh - Quảng Ninh, 20.000 viên gạch từ đá xít thải nhà máy tuyển than Hòn Gai và 3000 viên gạch từ đá xít thải nhà máy tuyển than Cửa Ông đã được sản xuất. Sau khi được đưa đi phân tích và so sánh với tiêu chuẩn quy định cho gạch xây dựng, kết quả cho thấy chất lượng gạch được sản xuất từ đá xít thải tương đương so với gạch sản xuất từ đất sét.
Với việc ứng dụng nhiều giải pháp KHCN cho sản xuất than, những năm qua, hiệu quả tuyển than đã được tăng lên rõ rệt. Trong xu hướng nhu cầu than cho sản xuất đang tăng lên rất cao, lựa chọn các giải pháp KHCN nhằm ngày càng nâng cao chất lượng tuyển than sẽ được các DN ngành than đẩy mạnh thực hiện nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, giảm giá thành và khai thác tài nguyên hiệu quả./.
