Cách thức xử lý khi gặp sự cố với virus máy tính của người sử dụng cũng thay đổi đáng kể so với khảo sát năm 2008. Năm 2010, 49% người sử dụng cho biết họ sẽ nhờ nhà sản xuất phần mềm diệt virus hỗ trợ khi gặp các vấn đề về virus máy tính, trong khi chỉ số của năm 2008 chỉ là 34%. Như vậy, người sử dụng đã dần biết tự bảo vệ mình trước các sự cố về virus và biết sử dụng các dịch vụ hỗ trợ một cách chuyên nghiệp.

Người sử dụng đã biết tự bảo vệ mình
Một tín hiệu đáng mừng là người sử dụng đã cảnh giác trước các đường link được gửi qua chat hoặc email. Kết quả khảo sát cho thấy, tỉ lệ người sử dụng dễ dàng bấm vào các đường link lạ chỉ là 10%. Ông Nguyễn Minh Đức, Giám đốc Bộ phận an ninh mạng của Bkav, cho biết: “Có tới 67% người tham gia khảo sát cho biết họ sẽ xác nhận lại nguồn gốc của đường link nếu đường link đó được gửi từ người quen và sẽ bỏ qua những đường link được gửi từ người lạ. Đây cũng chính là cách xử lý an toàn nhất trong tình huống này”.

Mật khẩu cá nhân có thể mở ra cả thế giới của một người như máy tính làm việc, hòm thư điện tử…, nhưng vẫn có tới 53% người sử dụng chưa quan tâm đúng mức tới việc bảo vệ mật khẩu. “Người sử dụng cần tạo lập mật khẩu mạnh để tránh các nguy cơ bị đánh cắp mật khẩu, lộ mật khẩu… Mật khẩu mạnh là mật khẩu có độ dài từ 9 kí tự trở lên, sử dụng tổng hợp số, chữ thường, chữ in hoa và các biểu tượng như: @; #; $; %; ^; &*; ... Ngoài ra, không được cung cấp mật khẩu cho bất cứ ai hoặc viết ra đâu đó, và cũng nên đổi mật khẩu thường xuyên”, ông Đức khuyến cáo.

Một biện pháp đơn giản khác giúp bảo vệ an ninh của máy tính là khóa máy (lock) khi không sử dụng đến. Có tới 63% người sử dụng không thường xuyên hoặc chưa bao giờ thực hiện thao tác khóa máy tính khi rời khỏi bàn làm việc, cho dù thao tác này rất đơn giản, chỉ cần bấm tổ hợp phím “Windows + L”.

Tỉ lệ máy tính bị nhiễm virus giảm nhẹ

58,6 triệu lượt máy tính tại Việt Nam bị nhiễm virus là tổng kết năm 2010 từ Hệ thống giám sát virus của Bkav. Trung bình một ngày đã có hơn 160 nghìn máy tính bị nhiễm virus, con số báo động về tình hình virus máy tính tại Việt Nam.
Theo thống kê của Bkav đã có gần 60.000 dòng virus xuất hiện mới, nhưng virus lây lan nhiều nhất lại là một dòng virus cũ W32.Conficker.Worm. Virus này từng “nổi đình đám” trên toàn cầu từ cuối năm 2008, tuy nhiên theo thống kê của Bkav, đã có tới 6,5 triệu lượt máy tính bị nhiễm Conficker trong năm 2010.

Các virus siêu đa hình (Metamorphic virus) tiếp tục đứng trong top 3 những virus lây nhiễm nhiều nhất trong năm và là nỗi ám ảnh với người sử dụng máy tính tại Việt Nam. Với khả năng “thay hình đổi dạng” để lẩn trốn, 2 dòng virus Vetor và Sality đã lan truyền trên 5,9 triệu lượt máy tính.

Cũng theo Bkav, tình trạng lây nhiễm virus máy tính và các tác hại của chúng gây ra tại Việt Nam trong năm 2010 đã được cải thiện nhưng không đáng kể. Năm 2010, người sử dụng tại Việt Nam đã phải chịu tổn thất lên tới 5.900 tỷ đồng vì virus máy tính.

Mức thiệt hại được tính dựa trên mức thu nhập của người sử dụng máy tính và thời gian công việc của họ bị gián đoạn do các trục trặc gây ra bởi virus máy tính. Theo đó, bình quân mỗi người sử dụng máy tính tại Việt Nam đã bị thiệt hại 1.192.000 đ trong năm 2010. Với ít nhất 5 triệu máy tính đang được sử dụng thường xuyên trên cả nước thì mức thiệt hại do virus gây ra trong năm 2010 đã lên tới 5.900 tỷ đồng.

Cẩn trọng với tình hình virus máy tính năm 2011

Rootkit là một bộ công cụ phần mềm do kẻ xâm nhập đưa vào máy tính nhằm mục đích cho phép mình quay lại xâm nhập máy tính đó và dùng nó cho các mục đích xấu mà không bị phát hiện. Đây sẽ là một xu hướng mới khi đã trở thành công cụ “đại chúng hóa” chứ không còn là “đặc quyền” của một số tin tặc “biết nghề” như trước. Các dòng virus siêu đa hình sẽ kết hợp nhiều kỹ thuật mới để tạo ra những sự lây lan dai dẳng kéo dài trong nhiều năm.

Cùng sự phổ biến của Windows 7 với khả năng đảm bảo an ninh cao và mọi quyết định thực thi quan trọng trên máy tính sẽ thuộc về người sử dụng, xu hướng virus đánh lừa người sử dụng bằng cảm quan sẽ phát triển mạnh. Trường hợp các virus giả mạo file dữ liệu (Fake icon) là những biểu hiện đầu tiên và xu hướng này sẽ tiếp tục trong năm 2011.

Ông Vũ Ngọc Sơn - Giám đốc Bộ phận nghiên cứu Công ty Bkav cho biết, virus mang động cơ chính trị-xã hội sẽ xuất hiện nhiều, lợi dụng các trang download phần mềm phổ biến để phát tán, tạo ra mạng botnet, tấn công có chủ đích các mục tiêu định trước, lấy trộm các thông tin bí mật của tổ chức, cá nhân.

Sẽ có nhiều cuộc tấn công, lừa đảo trên điện thoại di động trong năm 2011. Có thể sẽ ghi nhận những cuộc phát tán mã độc đầu tiên trên điện thoại di động, với hình thức tấn công chủ yếu dưới dạng các trojan, ẩn náu và ăn cắp thông tin cá nhân.

Ông Đức khuyến cáo: “Các doanh nghiệp nên áp dụng chính sách quy định tất cả nhân viên phải khóa máy tính ngay khi rời bàn làm việc. Đây cũng là một trong những yêu cầu cơ bản khi xây dựng hệ thống quản lý quốc tế ISO 27001 về an ninh thông tin”.

Năm 2010, 93% máy tính tại Việt Nam đã bị nhiễm virus ít nhất một lần. Tình hình này đã được cải thiện so với các năm trước (khoảng 97%) nhưng không nhiều. Hơn 1/3 số máy tính (36%) bị nhiễm virus ít nhất 1 lần trong 1 tháng. USB tiếp tục là một trong những nguồn lây nhiễm virus phổ biến nhất. Có tới 96% người tham gia khảo sát cho biết USB của họ đã từng bị nhiễm virus trong năm qua.

Hà Giang