Tại buổi làm việc, Viện trưởng Trần Chí Thành bày tỏ sự biết ơn của Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam (NLNTVN) và cá nhân về sự quan tâm, giúp đỡ của Liên Xô trước đây và Liên bang Nga hiện nay dành cho Việt Nam trong sự nghiệp ứng dụng năng lượng nguyên tử (NLNT) vì mục đích hòa bình thông qua việc đào tạo nguồn nhân lực, trong đó những nhà khoa học xuất sắc được đào tạo tại Liên Xô trước đây có vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển ngành NLNT Việt Nam. Bên cạnh đó, nhiều công trình có giá trị và ý nghĩa với Việt Nam đã được Liên Xô hỗ trợ, đặc biệt là công trình khôi phục hoạt động lò nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt. Những hỗ trợ đó của Liên Xô trước đây và Nga hiện nay đã đặt nền tảng cho ngành NLNT Việt Nam phát triển như hiện nay.

Viện trưởng Trần Chí Thành nhấn mạnh việc thực hiện thành công Dự án CNST không chỉ là cơ hội gìn giữ năng lực đã tích lũy nhiều năm mà còn là cơ hội có thêm nhiều đóng góp của ngành NLNT cho quá trình phát triển của Việt Nam trong tương lai về nhiều mặt như nâng cao trình độ khoa học và công nghệ, mở rộng các ứng dụng kỹ thuật hạt nhân, công nghệ bức xạ, đồng vị phóng xạ trong các ngành nhằm phục vụ phát triển kinh tế-xã hội. Dù vẫn còn trong giai đoạn chuẩn bị thực hiện Báo cáo nghiên cứu khả thi (FS) nhưng dự án Trung tâm đã nhận được sự quan tâm của các nhà nghiên cứu hạt nhân Nga, đặc biệt là Viện Liên hiệp Nghiên cứu hạt nhân Dubna (JINR). Trong nhiều cuộc trao đổi gần đây, JINR đã bày tỏ mong muốn được sử dụng một kênh neutron ở lò phản ứng mới để có thể triển khai nghiên cứu tại Việt Nam và sẵn sàng đầu tư trang thiết bị để khai thác hiệu quả dòng neutron khi lò phản ứng đi vào hoạt động và coi đó như một chi nhánh của JINR tại Đông Nam Á. Triển vọng khai thác này sẽ mở ra nhiều cơ hội để Việt Nam thu hút nhiều nhà khoa học thuộc nhiều lĩnh vực, ở trong và ngoài khu vực tới làm việc và hợp tác nghiên cứu tại đây.

Ghi nhận những nỗ lực của Viện NLNT trong nhiều lĩnh vực khác nhau liên quan đến việc ứng dụng công nghệ hạt nhân ở Việt Nam như nghiên cứu hạt nhân thực nghiệm dựa trên lò phản ứng hạt nhân ở Đà Lạt, sản xuất đồng vị phóng xạ phục vụ lợi ích của y tế, nông nghiệp và công nghiệp… trong thời gian qua, Ngài Đại sứ Gennady Stepanovich Bezdetko cho rằng, Viện NLNVNT đã làm tốt nhiệm vụ của mình. Mối quan hệ tốt đẹp của các Đại sứ Nga qua các nhiệm kỳ với VinAtomViện NLNTVN đã trở thành một truyền thống tốt đẹp, minh chứng cho sự hợp tác liên tục của hai quốc gia trong lĩnh vực công nghệ hạt nhân.

Theo góc nhìn của Ngài Đại sứ Gennady Stepanovich Bezdetko, trong tình hình hiện nay việc Viện NLNTVN duy trì được năng lực tốt trong lĩnh vực công nghệ hạt nhân là điều đáng quý. Đại sứ lưu ý: mức độ cấp bách lĩnh vực này đang tăng lên mỗi ngày. Trước mắt chúng ta cần có thay đổi căn bản trong cách tiếp cận với công nghệ hạt nhân đang diễn ra trên phạm vi toàn cầu. Sự gia tăng giá Dioxit cacbon và những hậu quả tiêu cực của biến đổi khí hậu toàn cầu đang thúc đẩy các quốc gia châu Âu, Mỹ, Trung Quốc và các quốc gia khác, trong đó có cả những quốc gia không ủng hộ năng lượng hạt nhân như Đức và Anh, tăng cường hoặc xem xét lại chương trình điện hạt nhân của họ. Đây là xu hướng trên toàn cầu. Nếu Việt Nam quay trở lại chương trình điện hạt nhân thì Nga luôn sẵn sàng giúp đỡ.

Đại sứ cho biết thêm, hiện tại, dự án trọng điểm trong hợp tác giữa 2 bên trong lĩnh vực hạt nhân là Dự án xây dựng Trung tâm CNST đang được thực hiện trên cơ sở Hiệp định Liên Chính phủ ngày 21 tháng 11 năm 2011. Viện NLNTVN đã có những nỗ lực trong việc thực hiện Dự án này, bao gồm cả vấn đề khắc phục khó khăn, liên quan đến công tác chuẩn bị các tài liệu Dự án theo yêu cầu của Luật pháp Việt Nam và giải trình sự cần thiết và tính an toàn của Dự án CNST. Đại sứ phát biểu và lưu ý, Dự án được Liên bang Nga hỗ trợ ở mức cao nhất. Trong chuyến thăm Nga của Chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc dự kiến vào tháng 11/2021 tới và trong cuộc gặp giữa Chủ tịch nước với Tổng thống Vladimir Putin, vấn đề này chắc chắn sẽ được trao đổi.

Đại sứ mong muốn Bộ Khoa học và Công nghệ Việt Nam sớm chuẩn bị hồ sơ mời thầu xây dựng nghiên cứu khả thi cho dự án CNST và ký kết hợp đồng vào cuối năm nay.

Trong quá trình chia sẻ và thảo luận về kế hoạch hợp tác trong lĩnh vực Năng lượng nguyên tử, Viện trưởng Trần Chí Thành đã đề xuất một số nội dung xúc tiến hợp tác giữa hai bên như nghiên cứu ứng dụng công nghệ chiếu xạ, nghiên cứu xây dựng trạm quan trắc phóng xạ, nghiên cứu về đất hiếm và trao đổi hợp tác trong lĩnh vực đào tạo, phát triển nguồn nhân lực. Viện trưởng Trần Chí Thành mong trong thời gian tới Đại sứ quan tâm thúc đẩy các bên thực hiện Dự án CNST. 

Tin, ảnh: Lê Hà