Ngày 21/3/2024, tại trụ sở Bộ KH&CN, Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt đã tiếp và làm việc với Đoàn IAEA do Phó Tổng Giám đốc Hua Liu làm trưởng đoàn. Tiếp đoàn về phía Bộ KH&CN có đại diện lãnh đạo một số đơn vị chức năng: Viện NLNT Việt Nam, Cục An toàn bức xạ và hạt nhân, Vụ NLNT, Vụ Hợp tác quốc tế. 

Toàn cảnh buổi tiếp.

Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt chào mừng và cảm ơn ngài Hua Liu và Đoàn đã nhận lời mời sang tham dự Lễ kỷ niệm 40 năm vận hành an toàn và hiệu quả Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt, cùng những đóng góp quan trọng cho sự phát triển của ngành NLNT Việt Nam trong gần 50 năm qua.

Bộ trưởng khẳng định, Bộ KH&CN luôn dành sự quan tâm lớn cho lĩnh vực NLNT và ứng dụng NLNT vì mục đích hòa bình; luôn coi IAEA là đối tác quan trọng. Theo đó, Bộ trưởng đánh giá cao vai trò và nỗ lực của IAEA trong việc đảm bảo an toàn, an ninh hạt nhân, thúc đẩy ứng dụng NLNT vì mục đích hòa bình; đặc biệt là thông qua các dự án hỗ trợ kỹ thuật và giải quyết các vấn đề toàn cầu. Bộ KH&CN cam kết thực hiện nghĩa vụ và có trách nhiệm đối với các điều ước quốc tế mà Bộ được giao thực hiện, đặc biệt liên quan đến kiểm soát an toàn, an ninh, chống buôn bán, vận chuyển bất hợp pháp chất phóng xạ, vật liệu hạt nhân, chống phổ biến vũ khí hạt nhân, ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống. 

Bộ trưởng cũng khẳng định quan hệ hợp tác tốt đẹp giữa hai bên, nhấn mạnh Việt Nam luôn ủng hộ các hoạt động và sáng kiến của IAEA như: đảm nhiệm tốt vai trò thành viên Hội đồng Thống đốc IAEA (gần đây nhất là nhiệm kỳ 2021-2023); cử chuyên gia của Viện NLNTVN làm thành viên Task Force của IAEA và đã tham gia đầy đủ quá trình thẩm định, quan sát, kiểm tra hoạt động xả thải của Nhật Bản; đóng góp kinh phí cho Phòng thí nghiệm ứng dụng hạt nhân của IAEA tại Seibersdorf; tích cực tham gia vào các chương trình, dự án do IAEA khởi xướng. 

Tại buổi tiếp, Bộ trưởng ghi nhận và đánh giá cao sự hỗ trợ của IAEA đối với Việt Nam trong triển khai các Dự án thuộc Chương trình hợp tác kỹ thuật (TC) của IAEA. Đặc biệt giai đoạn 2018-2023, Việt Nam đã được IAEA trực tiếp hỗ trợ 17 dự án quốc gia với tổng kinh phí khoảng 3 triệu Euro, tham gia vào 67 Dự án vùng (RCA và Non-RCA) và liên vùng, trong đó mỗi dự án có kinh phí từ khoảng 400.000 tới 1 triệu Euro cho chu kỳ 2-4 năm dành cho tất cả các nước. Qua đó, giúp Việt Nam phát triển nguồn nhân lực, hoàn thiện cơ sở hạ tầng an toàn và an ninh, đạt được nhiều thành tựu trong ứng dụng kỹ thuật hạt nhân vào phát triển kinh tế - xã hội. 

Đánh giá cao sự hỗ trợ và giúp đỡ của IAEA thông qua các dự án trong khuôn khổ Hiệp định RCA, đặc biệt trong năm Việt Nam giữ vai trò Chủ tịch RCA (2022-2023), Bộ trưởng đề nghị IAEA điều phối, thông qua RCA, tăng cường tìm kiếm thêm các nguồn tài trợ cho các dự án vùng, thúc đẩy ứng dụng kỹ thuật hạt nhân vào giải quyết các vấn đề cấp bách toàn cầu như an ninh lương thực, bảo vệ nguồn nước. 

Bộ trưởng Huỳnh Thành Đạt trao đổi với Phó Tổng Giám đốc Hua Liu.

Nhân dịp này, Bộ trưởng cảm ơn IAEA tin tưởng Việt Nam hỗ trợ Lào và Campuchia phát triển ứng dụng NLNT thông qua Chương trình hợp tác 3 bên Việt Nam, IAEA và Lào/Campuchia. “Cuối tháng 2/2024, tại Vienna, các bên đã xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể cho giai đoạn 2024-2025, qua đó Việt Nam khẳng định tiếp tục hỗ trợ tích cực các nước bạn trong các lĩnh vực hạ tầng an toàn, chiếu xạ, kiểm tra không phá hủy (NDT), kiểm soát ung thư, bảo vệ cây trồng, nông nghiệp thông minh. Việt Nam cũng sẵn sàng giúp Lào/Campuchia đào tạo thạc sỹ, tiến sỹ thông qua hợp tác song phương giữa các Chính phủ, cũng như sử dụng kinh phí TC của IAEA”, Bộ trưởng cho hay.

Bên cạnh việc tiếp tục hỗ trợ Việt Nam tham gia các dự án TC, Bộ trưởng đề nghị IAEA hỗ trợ các hoạt động như: (1) Sửa đổi Luật NLNT; Triển khai Dự án Trung tâm Nghiên cứu KH&CN hạt nhân, đặc biệt trong việc thực hiện nghiên cứu đánh giá địa điểm và lập báo cáo khả thi; Nghiên cứu khả thi xây dựng Tổ hợp máy gia tốc quy mô lớn ở khu vực phía Bắc Việt Nam; (2) Hỗ trợ Việt Nam tham gia sáng kiến Atom4NetZero, cũng như khai thác các phương pháp luận và công cụ của Chương trình INPRO hỗ trợ nghiên cứu đề xuất sự tham gia của điện hạt nhân hướng tới mục tiêu Net zero vào năm 2050 theo cam kết của Chính phủ tại COP26. 

Phó Tổng Giám đốc Hua Lin đánh giá cao những đóng góp của Việt Nam trong phát triển NLNT vì mục đích hòa bình; đóng góp tài chính trong phòng thí nghiệm ứng dụng năng lượng hạt nhân (NLHN) của IAEA; phát triển ứng dụng NLHN thông qua Chương trình hợp tác 3 bên Việt Nam, IAEA và Lào/Campuchia. Trong những năm qua, các cơ quan của Việt Nam đã tham gia tích cực vào các hoạt động của IAEA và nhiều chương trình TC như Viện NLNT Việt Nam, Cục An toàn bức xạ và hạt nhân, Vụ NLNT. 

Ngài Hua Lin mong muốn trong thời gian tới, hai bên sẽ tiếp tục thúc đẩy hợp tác thông qua một số chương trình và sáng kiến của IAEA về hợp tác kỹ thuật ứng dụng NLNT vì mục đính hòa bình như Sáng kiến tia hi vọng (Rays of Hope), Atoms4NetZero, Atoms4Food, công nghệ hạt nhân kiểm soát ô nhiễm nhựa (NUTEC Plastic); đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực này; từ đó, giúp Việt Nam triển khai dự án lò phản ứng nghiên cứu mới và đạt được những thành tựu quan trọng trong ứng dụng NLHN trong nhiều lĩnh vực khác nhau như y tế, nông nghiệp, công nghiệp, bảo vệ môi trường, phát triển nguồn nước, ứng phó với biến đổi khí hậu, phát triển cơ sở hạ tầng an toàn bức xạ và hạt nhân...

Phó Tổng Giám đốc Hua Lin nhấn mạnh, IAEA đảm bảo hỗ trợ Việt Nam trong phát triển NLNT vì mục đích hòa bình, đồng thời cho rằng, đây là lúc thích hợp để Việt Nam xem xét sử dụng NLHN như một nguồn năng lượng sạch để phục vụ đời sống, kinh tế - xã hội. “Chúng tôi cam kết hỗ trợ Việt Nam phát triển cơ sở hạ tầng hạt nhân quốc gia, trong đó có xây dựng cơ sở pháp lý”, ngài Hua Lin cho biết.

Hai bên chụp ảnh lưu niệm.

Bài, ảnh: Thùy Linh