40 năm một chặng đường

Năm 2013 được chọn là năm hữu nghị Việt Nam, đánh dấu chặng đường 40 năm hợp tác Việt Nam - Nhật Bản. Cùng với đó hợp tác về KH&CN giữa hai nước cũng phát triển tốt đẹp, ngày càng đa dạng và đi vào chiều sâu.

Nhìn lại 40 năm kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao, với quyết tâm và những nỗ lực không ngừng của nhân dân hai nước, quan hệ hợp tác hữu nghị Việt Nam và Nhật Bản đã phát triển mạnh mẽ, toàn diện.

Trong đó, có thể nói, giao lưu nhân dân là một trong những yếu tố quan trọng giúp quan hệ Việt Nam và Nhật Bản phát triển sâu rộng, đa dạng, hiệu quả hơn. Ông Yukio Hatoyama, nguyên Thủ tướng Nhật Bản, Chủ tịch Hội đồng hòa bình hữu nghị Nhật Bản - Việt Nam nhấn mạnh, tài sản quý báu nhất mà mối quan hệ hợp tác hữu nghị hai nước xây đắp nên, đó là tình cảm nhân dân gắn bó sâu sắc. Năm 2011, ngay sau khi xảy ra thảm họa động đất sóng thần ở phía đông Nhật Bản, trên toàn Việt Nam đã dấy lên làn sóng chia sẻ và ủng hộ nhân dân Nhật Bản vượt qua thảm họa. Ðiều này trở thành niềm an ủi, động viên to lớn đối với người dân Nhật Bản. Ông chia sẻ: "Sự quan tâm, giúp đỡ của người dân Việt Nam khi chúng tôi gặp khó khăn là minh chứng rõ ràng cho những tình cảm tốt đẹp đã và đang tồn tại trong lòng nhân dân hai nước".

Chủ tịch Hội hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản Nghiêm Vũ Khải cho biết hai nước có nhiều nét văn hóa tương đồng, như cùng thuộc nền văn minh lúa nước, chịu ảnh hưởng của Phật giáo và Nho giáo... Ðây là cơ sở và điều kiện thuận lợi để hai dân tộc tăng cường giao lưu, mở rộng hợp tác và thúc đẩy sự hiểu biết, tin cậy lẫn nhau.

Nhân dịp kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Nhật Bản, nhiều hoạt động chào mừng cũng đã được hai nước tiến hành trong khuôn khổ "Năm hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản". Cùng sự kiện "Những ngày Việt Nam tại Nhật Bản năm 2013", Liên hoan hữu nghị nhân dân Việt Nam - Nhật Bản cũng được tổ chức thành công tại Việt Nam, từ ngày 20 đến 22-9. Các hoạt động kỷ niệm sôi nổi góp phần làm sâu sắc hơn tình hữu nghị, quan hệ hợp tác Việt Nam - Nhật Bản.

Hợp tác KH&CN là mặt trận hàng đầu

Theo Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Quân, khi chúng ta đã hội nhập vào nền kinh tế quốc tế thì vấn đề hợp tác trong KH&CN cần phải là một mặt trận hàng đầu và chúng ta cần phải thúc đẩy để chúng ta có thể hội nhập toàn diện và có chất lượng vào nền kinh tế quốc tế.

Đặc biệt từ khi chúng ta nâng tầm hợp tác lên quan hệ chiến lược thì sự hợp tác càng có hiệu quả hơn. Hiện nay Việt Nam và Nhật Bản đang hợp tác trong rất nhiều lĩnh vực KH&CN từ khoa học xã hội, khoa học tự nhiên đến khoa học kỹ thuật, đặc biệt là việc chuyển giao công nghệ, công nghệ mới công nghệ cao cho Việt Nam, giúp cho Việt Nam xây dựng lĩnh vực công nghệ cao ở khu CNC Hòa Lạc cũng  như các viện nghiên cứu các trường đại học.

Kể từ khi Hiệp định Chính phủ về hợp tác KHCN Việt Nam – Nhật Bản được ký vào tháng 8/2006, cho đến nay đã có ba phiên họp Ủy ban hỗn hợp được tổ chức luân phiên tại Việt Nam và Nhật Bản, nhiều dự án quy mô lớn, chương trình hợp tác quan trọng về KH&CN giữa hai nước đã và đang tích cực được triển khai thực hiện và đạt được những kết quả tốt đẹp.

Thời gian qua, hợp tác giữa các Bộ, ngành, địa phương, tổ chức nghiên cứu và phát triển của Việt Nam với các viện nghiên cứu, các trường đại học, doanh nghiệp của Nhật Bản đã được tăng cường. Quan hệ hợp tác được tích cực đẩy mạnh trên các lĩnh vực là thế mạnh của Nhật Bản, phù hợp với định hướng ưu tiên  thúc đẩy của Việt Nam.

Một số quan hệ hợp tác điển hình có thể kể đến như hợp tác giữa Viện Di truyền Nông nghiệp Việt Nam và Viện nghiên cứu hóa – lý trong lĩnh vực công nghệ sinh học, hợp tác giữa Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam với Cơ quan Hàng không Vũ trụ Nhật Bản trong lĩnh vực công nghệ vũ trụ; hợp tác giữa Viện Địa lý với Trung tâm tâm KH&CN biển Nhật bản về địa chấn học; hợp tác giữa Viện khoa học Vật liệu Việt Nam với viện Khoa học Vật liệu Nhật Bản, hợp tác giữa Viện chiến lược và Chính sách KH&CN Việt Nam và Viện Chính sách KH&CN Quốc gia Nhật Bản về nghiên cứu chính sách KH&CN, hợp tác giữa Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương và Đại học Nagasaki về các bệnh dịch truyền nhiễm, hợp tác giữa Học viện Quân y và Đại học Toyama trong lĩnh vực y tế và chăm sóc sức khỏe,…

Một số sản phẩm hợp tác nghiên cứu KH&CN giữa Việt Nam và Nhật Bản.

Nhiều dự án hợp tác đã được triển khai trong khuôn khổ các chương trình nghiên cứu chung được Chính phủ Nhật Bản hỗ trợ thông qua Cơ quan KH&CN Nhật Bản (JST) và Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật bản (JICA) trong “Chương trình Đối tác Nghiên cứu KH&CN phục vụ phát triển bền vững; hợp tác trên cơ sở chia sẻ kinh phí nghiên cứu giữa các bên tham gia trong “Chương trình Nghiên cứu chung Đông Á”; hay các hoạt động nghiên cứu chung trong khuôn khổ hợp tác với Qũy thúc đẩy KH&CN Nhật Bản,…

Từ năm 2000 đến nay, đã có hơn 42 nhiệm vụ hợp tác nghiên cứu khoa học theo Nghị định thư giữa Việt Nam và Nhật Bản được triển khai. Thông qua các chương trình, dự án hợp tác, một số vấn đề về khoa học hai nước quan tâm đã từng bước được giải quyết trong các lĩnh vực như: công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu tiên tiến, công nghệ vũ trụ, công nghệ thông tin, công nghệ điện tử, tin học, viễn thông, năng lượng nguyên tử và năng lượng mới,…

Bên cạnh đó rất nhiều lĩnh vực đã được hai nước hợp tác, triển khai tích cực và mang lại những hiệu quả thiết thực như: Hợp tác phát triển khu công nghệ cao Hòa Lạc, Hợp tác trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình; Hợp tác trong lĩnh vực SHTT; Hợp tác trong lĩnh vực tiêu chuẩn đo lường chất lượng,…

Cũng theo Nguyên Thủ tướng Nhật Bản Yukio Hatoyama: quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Nhật Bản ngày càng phát triển và cho đến nay đã đạt được những thành tựu rất đáng kể. Ông nhấn mạnh, triển vọng hợp tác giữa hai nước rất lớn và hy vọng sự hợp tác của hai nước sẽ là trọng điểm để mở rộng hợp tác về khoa học kỹ thuật trong khu vực.

Bài, ảnh: Diệu Huyền