Liên kết để phát huy thế mạnh

Vấn đề đổi mới sáng tạo có khâu rất quan trọng là làm thế nào để kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học, viện nghiên cứu, trường đại học có thể đến được với doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp đổi mới công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm, tạo thế cạnh tranh ở trong nước và trên trường quốc tế. Đây là vấn đề rất nhiều năm ngành khoa học và công nghệ cũng như xã hội đặt ra câu hỏi vì sao chúng ta không thực hiện được liên kết ba nhà giữa nhà quản lý nhà khoa học và nhà doanh nghiệp.

Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Quân nhấn mạnh, trong bối cảnh KH&CN nước nhà đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển, thì đổi mới sáng tạo là thuật ngữ lần đầu tiên được đưa vào Luật Khoa học và công nghệ vừa được Quốc hội thông qua. Lần đầu tiên trong Luật khái niệm đổi mới sáng tạo đã đưa vào phần giải thích từ ngữ của Luật và được thể hiện trong một số điều khoản của Luật KH&CN.

Theo đánh giá của các nhà khoa học, mặc dù nhiều trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp đã chủ động hợp tác với nhau trong nghiên cứu và chuyển giao công nghệ tuy nhiên vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế. Nhiều công trình nghiên cứu ứng dụng tại các viện, trường khi đưa ra thị trường đành phải dừng lại sau khi đã được nghiệm thu xong.

GS.TS Nguyễn Trọng Giảng, Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa Hà Nội cho rằng, các nhà khoa học thường không giỏi nắm bắt nhu cầu của thị trường nên các sản phẩm nghiên cứu có thể hiệu quả về mặt kỹ thuật, nhưng thị trường không chấp nhận vì không hiệu quả kinh tế. Trong khi đó, các doanh nghiệp làm rất tốt việc này nhưng lại thiếu dây chuyền công nghệ để đủ sức cạnh tranh với thị trường. Do đó, mối liên kết giữa các nhà khoa học, viện nghiên cứu, trường đại học với các doanh nghiệp là hết sức cần thiết để phát huy thế mạnh của mỗi bên. Theo GS Giảng, mối liên hệ giữa nhà nghiên cứu và doanh nghiệp phải có sự gắn kết, hỗ trợ nhau. Nếu chỉ có doanh nghiệp tìm đến nhà khoa học mà nhà khoa học không chủ động tìm đến doanh nghiệp thì đôi khi sẽ không có những sản phẩm nghiên cứu cho mình.

Chia sẻ kinh nghiệm trong việc nâng cao hiệu quả mối liên kết ba bên, GS. VS Đặng Vũ Minh cho rằng, để mối liên kết giữa viện, trường, doanh nghiệp đạt hiệu quả cao, lãnh đạo doanh nghiệp phải quan tâm đến ứng dụng KH&CN trong sản xuất, hiểu rõ KH&CN giúp nâng cao chất lượng sản phẩm. Cần chọn nhà khoa học có nhiều năm kinh nghiệm với trình độ cao và điều không thể thiếu là có cơ chế đãi ngộ thỏa đáng.

Theo PGS. TS Đỗ Xuân Thành, Giám đốc khoa học Trung tâm R&D Rạng Đông có 5 yếu tố cốt lõi quyết định thành công trong liên kết giữa viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp. Đó là vai trò của người đứng đầu và cách thức xây dựng lòng tin giữa hai phía, có phương pháp để mối liên kết phát triển hiệu quả; phải tri thức hóa đội ngũ công nhân, thực tiễn hóa đội ngũ tri thức; xây dựng mô hình liên kết hợp lý, linh hoạt, mềm dẻo, lấy hiệu quả của đổi mới sáng tạo làm cốt lõi; cần hài hòa lợi ích của các bên, hướng tới lợi ích lâu dài từ kết quả của đổi mới sáng tạo và cuối cùng là sự quan tâm của các cơ quan quản lý, đưa đổi mới sáng tạo từ viện, trường đi vào thực tiễn, trở thành sản phẩm có tính cạnh tranh cao.

Đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật nội sinh vào doanh nghiệp

Con đường đi từ viện nghiên cứu, trường đại học đến doanh nghiệp vì sao còn nhiều trắc trở? Trả lời cho câu hỏi này, Bộ trưởng Nguyễn Quân cho rằng, sự thành công của của mô hình liên kết mà Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông đang áp dụng đã phần nào có lời giải cho câu hỏi đó. Bộ trưởng đánh giá cao nỗ lực của Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông, nỗ lực của nhà khoa học ở Trường Đại học Bách khoa Hà Nội và Đại học Nông nghiệp Hà Nội. Các nhà khoa học đã đến với doanh nghiệp bằng tâm huyết và trí tuệ, doanh nghiệp chủ động đến với các nhà khoa học để đặt hàng những vấn đề doanh nghiệp trăn trở.

“Thành công bước đầu từ sự hợp tác giữa các nhà khoa học ở hai trường đại học lớn và đội ngũ cán bộ kỹ thuật của Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông cho thấy lời giải bài toán đã trăn trở nhiều năm. Đồng thời cho thấy triển vọng to lớn của việc đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật nội sinh vào doanh nghiệp, thay vì nhập khẩu công nghệ, nhập khẩu thiết bị đồng bộ từ nước ngoài”, Bộ trưởng Quân nhấn mạnh.

Chiếu sáng nhân tạo điều khiển ra hoa cây cúc

Mô hình hợp tác hiệu quả của Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Động trong hoạt động nghiên cứu phát triển và chuyển giao công nghệ với viện nghiên cứu, trường đại học này là minh chứng điển hình cho việc đẩy mạnh nghiên cứu phát triển các công nghệ ứng dụng trong các trường đại học, viện nghiên cứu. Việc hình thành nên các đơn vị nghiên cứu liên trường đại học, doanh nghiệp nhằm tạo ra những sản phẩm có đặc trưng riêng, chất lượng tốt với giá thành cạnh tranh.

Từ cuối năm 2007, Viện Đào tạo Quốc tế về Khoa học Vật liệu, Viện Tiên Tiến Khoa học và Công nghệ (Đại học Bách khoa Hà Nội) và Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông phối hợp đề xuất và được Bộ Khoa học và Công nghệ phê duyệt thực hiện thành công đề tài “Nghiên cứu chế tạo bột huỳnh quang ba màu và bột điện tử micro, nano sử dụng để chế tạo đèn huỳnh quang và huỳnh quang compact tiết kiệm điện năng”.

Với sự phối hợp chặt chẽ giữa hai bên, trong thời gian gần một năm quy trình công nghệ thu hồi, tái xử lý bột huỳnh quang pha tạp đất hiếm và thủy tinh không chì và quy trình công nghệ tráng phủ bột huỳnh quang cho đèn huỳnh quang compact đã được Đại học Bác khoa Hà Nội chuyển giao thành công cho Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông. Việc áp dụng hai quy trình công nghệ này trong sản xuất đã giúp công ty giảm được số lượng đèn compact không đạt tiêu chuẩn trong khâu tráng phủ, tiết kiệm tái sử dụng nhiều tấn bột huỳnh quang pha tạp đất hiếm và hàng trăm tấn thủy tinh không chì trị giá hàng chục tỷ đồng.

Công ty Cổ phần Bóng đèn Phích nước Rạng Đông cũng phối hợp với Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội chế tạo thành công thiết bị chiếu sáng cho các phòng nhân giống bằng kỹ thuật nuôi cấy mô; thiết bị chiếu sáng chuyên dụng nhằm xử lý điều khiển ra hoa trái vụ; thiết bị chiếu sáng phục vụ sản xuất rau, hoa an toàn trong nhà mái che…

Bài, ảnh: Phương Nga – Đăng Minh