Là những địa phương đi đầu trong cả nước về ứng dụng KH&CN và đổi mới sáng tạo để phát triển KT-XH, Hà Nội và TP. HCM đề xuất Chính phủ cơ chế, thử nghiệm chính sách mới về KH&CN và đổi mới sáng tạo tại “Hội nghị phát triển Thị trường KH&CN và công nghệ”.
Giá trị của các sản phẩm KH&CN phải tính trên giá trị chất xám
Đại diện UBND TPHCM cho biết, T.PHCM với vai trò là trung tâm KHCN của cả nước, đã cung cấp các công nghệ mới, công nghệ nguồn cho các tỉnh, thành. Để phát triển thị trường KHCN, Thành phố đã ban hành các chương trình, kế hoạch cụ thể góp phần định hình thị trường KHCN phù hợp với chủ trương của Thành phố, của Chính phủ với sự tham gia tích cực của khu vực kinh tế tư nhân, thị trường công nghệ đã hình thành các hệ sinh thái trong các ngành trọng yếu, đóng góp quan trọng vào sự tăng trưởng kinh tế của Thành phố.
Theo thống kê, tổng đầu tư giai đoạn 2016-2020 ngân sách Thành phố đã đầu tư cho khoa học và công nghệ trên 55.000 tỷ đồng, đạt bình quân 10.006 tỷ đồng/năm.
Một trong những nhiệm vụ trọng tâm Thành phố đã đặt ra là xây dựng và vận hành Sàn giao dịch công nghệ (SGDCN) như là một giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động chuyển giao công nghệ, góp phần phát triển thị trường KHCN.
Thành phố đã tổ chức các hoạt động của SGDCN với sự tham gia của các bên cung - cầu công nghệ và các tổ chức dịch vụ trung gian.
Đến nay, Cổng thông tin đổi mới sáng tạo và Chuyển giao công nghệ TPHCM (Techport) có tổng số 14.037 công nghệ và thiết bị của 1.942 nhà cung ứng. Các công nghệ được quan tâm nhiều trên Techport tập trung vào các lĩnh vực công nghệ thông tin, nông nghiệp, chế biến thực phẩm, công nghệ sinh học... Hiện nay Thành phố đã kết nối, hỗ trợ 2 tỉnh: Bình Phước, Tây Ninh khai trương Sàn giao dịch công nghệ.
Ngoài ra, Thành phố đang mở rộng kết nối với Sàn giao dịch công nghệ các tỉnh thành lân cận và trong khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.
Với xu thế chuyển đổi số, từ năm 2021, Techmart chuyên ngành được Thành phố tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, giúp các doanh nghiệp, tổ chức và người dân Thành phố nói riêng và khu vực phía Nam nói chung tham quan, tìm kiếm giải pháp công nghệ một cách dễ dàng.
TPHCM đã phối hợp vận động 55 doanh nghiệp công nghệ tham gia các sự kiện KHCN tại An Giang, Sóc trăng, Cần Thơ, Tiền Giang, Bình Phước, Tây Ninh… giới thiệu nhiều sản phẩm công nghệ cho doanh nghiệp địa phương lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ sau thu hoạch, công nghệ sinh học, chuyển đổi số trong sản xuất - phân phối,…
Hoạt động trình diễn công nghệ là hoạt động nổi bật từ năm 2018 đến nay, thu hút được sự quan tâm của đông đảo doanh nghiệp, nhà cung ứng và các trung tâm nghiên cứu, chuyển giao công nghệ. Các hội thảo mà TPHCM gần đây tổ chức kết hợp trình diễn công nghệ trên nền của internet đã có hiệu quả lan tỏa gấp hơn 10 lần so với tổ chức hội thảo truyền thống.
Trong giai đoạn vừa qua, TPHCM luôn triển khai các hoạt động nhằm thúc đẩy hình thành hệ thống các tổ chức dịch vụ, tư vấn, môi giới chuyển giao công nghệ; các tổ chức xúc tiến chuyển giao, thương mại hóa công nghệ thúc đẩy phát triển tài sản trí tuệ. Đến nay Thành phố đã có 240 tổ chức thực hiện các dịch vụ trung gian KHCN.
Trong giai đoạn 2016-2020, số đơn đăng ký sáng chế, kiểu dáng công nghiệp và nhãn hiệu của các chủ thể trên địa bàn Thành phố là 91.242 đơn, chiếm 39% cả nước.
Để đào tạo, bồi dưỡng chuyên gia KHCN giai đoạn 2016 đến nay, Thành phố đã triển khai khoá đào tạo về đổi mới sáng tạo theo mô hình của Thụy Điển cho các cán bộ quản lý KHCN tại các cơ quan quản lý nhà nước, các vườn ươm công nghệ và các trường đại học. Cử cán bộ đi học tập kinh nghiệm ở các nước tiên tiến cũng như tổ chức các sự kiện, hội thảo khoa học với sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài. Kết nối các doanh nghiệp nước ngoài chuyển giao công nghệ ở Việt Nam.
Với các kết quả như trên, thị trường KHCN TPHCM đến nay đã có những chuyển biến tích cực thu hút được nhiều viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp sản xuất tổ chức, các trung gian tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ.
Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng TPHCM cũng gặp một số khó khăn, vướng mắc và có những tồn tại, hạn chế có nhiều điểm tương đồng với Hà Nội.
TPHCM có một số kiến nghị về các quy định về thực hiện các đề tài nghiên cứu, xây dựng ra các sản phẩm KHCN, bởi vì các quy định hiện nay phần lớn theo các quy định tương tự như chúng ta xây dựng công trình xây dựng và chúng ta tính ra ngày công lao động. Do đó, nếu chúng ta quy đổi thành khối lượng công việc thì thường sẽ rất khó và những nhóm nghiên cứu họ thường đăng ký những sản phẩm chắc chắn thành công và vì vậy thường rất khó để ra được sản phẩm chất lượng cao.
Vì vậy, một trong những đề xuất đối với Chính phủ, Bộ Khoa học và Công nghệ, các bộ ngành liên quan là mong muốn nghiên cứu, xây dựng chính sách để có thể phát huy được lực lượng tài năng, chất xám của các nhà khoa học Việt Nam, tạo ra các sản phẩm tốt và chúng ta phải tính toán giá trị của các sản phẩm này không phải dựa trên khối lượng thành công mà trên giá trị chất xám thực sự của nó.
Hà Nội 'xin' cơ chế, thử nghiệm chính sách mới về KH&CN và đổi mới sáng tạo
Báo cáo kết quả hoạt động quản lý nhà nước về phát triển thị trường KH&CN, với công tác xây dựng, ban hành các văn bản pháp luật về phát triển thị trường KH&CN, Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Chử Xuân Dũng cho biết: Từ năm 2016 đến nay, Hà Nội đã ban hành trên 15 văn bản gồm 2 chương trình của Thành ủy; 3 nghị quyết của HĐND Thành phố; 2 đề án, 5 kế hoạch.
Bên cạnh đó, thành phố Hà Nội tích cực tham gia vào quá trình hoàn thiện cơ sở pháp lý, thường xuyên trao đổi thông tin, cung cấp số liệu thực tiễn và phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ trong việc hoàn thiện các văn bản pháp lý có liên quan đến phát triển thị trường và doanh nghiệp KH&CN.
Thông qua nhiệm vụ KH&CN hàng năm một số doanh nghiệp có tiềm năng trở thành doanh nghiệp KH&CN đã được hỗ trợ ươm tạo, hoàn thiện, làm chủ công nghệ, trực tiếp sản xuất sản phẩm từ kết quả KH&CN làm cơ sở thành lập doanh nghiệp KH&CN.
Tính đến tháng 9/2022 Hà Nội đang dẫn đầu cả nước với 127 doanh nghiệp KH&CN đã được chứng nhận trên tổng số khoảng 600 doanh nghiệp KH&CN của cả nước).
Thiết bị lặn không người lái Dolphin điều khiển hành trình, trực tiếp hoặc tự hành phục vụ hoạt động quan trắc, đo đạc... Đây là sản phẩm đến từ Đại học Bách khoa Hà Nội.
Về thu hút nguồn vốn của xã hội đầu tư cho KH&CN: Công tác xã hội hóa trong nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ ngày càng được các doanh nghiệp trên địa bàn Hà Nội tích cực tham gia, cơ cấu đầu tư cho các nhiệm vụ KH&CN với đóng góp của các nguồn vốn ngoài ngân sách ngày càng được mở rộng thông qua 3 phương thức sau:
Thứ nhất là hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới công nghệ thông qua dự án sản xuất thử nghiệm theo quy định tại Thông tư liên tịch số 22/2011/TTLT-BKHCN-BTC.
Thứ hai, doanh nghiệp sử dụng nguồn vốn của doanh nghiệp đầu tư cho nghiên cứu khoa học và đề nghị cơ quan chuyên môn về KH&CN xem xét, đánh giá và cấp giấy xác nhận kết quả nghiên cứu.
Thứ ba là thành lập Quỹ phát triển KH&CN trong doanh nghiệp để triển khai thực hiện nhiệm vụ KH&CN các cấp, nâng cao tiềm lực KH&CN của doanh nghiệp.
Lãnh đạo Tp. Hà Nội đề xuất kiến nghị: Thứ nhất, đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành cho phép Hà Nội thực hiện cơ chế, thử nghiệm chính sách mới trong lĩnh vực KH&CN và đổi mới sáng tạo, trước hết là các chính sách thúc đẩy ứng dụng, chuyển giao công nghệ mới; đổi mới cơ chế quản lý cho hoạt động KH& CN và đổi mới sáng tạo.
Xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù của Thủ đô trong thúc đẩy ứng dụng, chuyển giao công nghệ, làm chủ công nghệ mới và hỗ trợ hoạt động đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp.
Thứ hai là hoàn thiện chính sách vượt trội nhằm thu hút, đào tạo, đãi ngộ và sử dụng đội ngũ trí thức, nhất là đội ngũ chuyên gia công nghệ, nhà khoa học đầu ngành, nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài, các nhà khoa học quốc tế.
Thứ ba là thông qua Hội đồng điều phối vùng Thủ đô đề xuất với Chương trình KH&CN quốc gia đặt hàng và giao Thủ đô Hà Nội chủ trì các nhiệm vụ KH&CN có tính liên vùng, liên ngành để giải quyết các vấn đề phát triển kinh tế-xã hội Vùng Thủ đô.
Thứ tư là phân định rõ ràng trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước (ngành tài chính, cơ quan thuế, ngành khoa học và công nghệ, ngành kế hoạch và đầu tư) trong hướng dẫn doanh nghiệp trích và sử dụng quỹ; thanh tra, kiểm tra và xử lý đối với doanh nghiệp không thực hiện theo quy định.
Bài, ảnh: PV
