Sau cuộc họp Tổ công tác về Năng lượng hạt nhân và An ninh hạt nhân của Ủy ban hợp tác song phương của Tổng thống Nga - Mỹ tại Moscow vào ngày 07/12, một thỏa thuận đã được ký kết giữa Tập đoàn nhà nước về năng lượng hạt nhân của Nga Rosatom và Bộ Năng lượng Mỹ (DOE). Hai tổ chức này ban đầu sẽ xem xét khả năng chuyển đổi từ HEU sang LEU của 6 lò phản ứng nghiên cứu Nga. 

Tập đoàn nhà nước về năng lượng hạt nhân của Nga Rosatom khẳng định, hiện nay đã có một cơ sở pháp lý để tiến hành khảo sát sơ bộ việc chuyển đổi các lò phản ứng nghiên cứu của Nga. Sáu lò đầu tiên được xem xét là ở Moscow (bao gồm các lò đặt ở Đại học nghiên cứu hạt nhân quốc gia (NRNU) và Viện Kurchatov RRC) và ở Viện nghiên cứu lò phản ứng nguyên tử (RIAR) ở vùng Ulyanovsk.

Ông Sergei Kiriyenko - người đứng đầu Rosatom  cho biết, sau khi nghiên cứu chi tiết, việc chuyển đổi nhiên liệu các lò phản ứng nghiên cứu của Nga từ HEU sang LEU sẽ được thực hiện một cách kinh tế và kỹ thuật hợp lý. Nếu kết quả của nghiên cứu cho thấy việc chuyển đổi là khả thi thì việc chuyển đổi thực tế sẽ được thực hiện theo một thoả thuận riêng.

Nhiều lò phản ứng nghiên cứu trên thế giới ban đầu đã được xây dựng sử dụng nhiên liệu HEU - đó là urani-235 được làm giàu trên 20%. Tuy nhiên, nhiên liệu HEU tiềm ẩn một nguy cơ có thể phổ biến vũ khí, vì một số các nhiên liệu này có thể được dùng để chế tạo vũ khí hạt nhân. Kể từ cuối những năm 1970, những nỗ lực quốc tế đã được tăng cường để tìm cách giảm nguy cơ này bằng cách chuyển đổi nhiên liệu các lò phản ứng nghiên cứu từ urani được làm giàu cao (HEU) sang urani được làm giàu thấp (LEU) theo chương trình Giảm làm giàu cho các lò phản ứng nghiên cứu và thử nghiệm (RERTR) và chuyển nhiên liệu HEU đã cháy và chưa sử dụng về nước xuất xứ - Mỹ hoặc Nga - để lưu trữ an toàn và xử lý cuối cùng.

Ông Kiriyenko cũng cho biết thêm kể từ khi chương trình chuyển trả nhiên liệu HEU của lò phản ứng nghiên cứu từ nước thứ ba sang Mỹ và Nga bắt đầu, khoảng 2700 kg nhiên liệu HEU - đủ để sản xuất 112 đầu đạn hạt nhân - đã được chuyển về nước xuất xứ.

Được biết Nga và Mỹ cũng đã hợp tác trong nhiều năm về chuyển đổi các lò phản ứng nghiên cứu trên khắp thế giới đang sử dụng nhiên liệu urani làm giàu cao (HEU) sang sử dụng urani làm giàu thấp (LEU).

P.L (Theo WNN)