Xin ông cho biết mục đích chuyến thăm của đoàn IAEA lần này

Đoàn IAEA đến Việt Nam thăm lần này theo đề nghị của Bộ KH&CN và thực hiện theo chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Nhà nước về dự án điện hạt nhân Ninh Thuận đó là phải phát triển điện cơ sở hạ tầng điện hạt nhân một cách vững chắc đảm bảo an toàn an ninh, và hoạt động hiệu quả của nhà máy sau này.

Theo đề xuất của IAEA, các nước có thể theo hướng dẫn chung, trong các giai đoạn phát triển hạ tầng. Mỗi giai đoạn sẽ được đánh dấu bằng một cột mốc, thì nước ta đã có quyết định trong Nghị quyết của Quốc hội về chủ trương phát triển điện hạt nhân. Nó thể hiện quyết tâm của đất nước: Phát triển điện hạt nhân vì an ninh năng lượng.

Cột mốc số hai mà chúng ta đang hướng đến là đạt đủ các điều kiện để có thể ký được hợp đồng xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên. Để đạt được điều kiện đó thì có 19 vấn đề cần phải rà soát và có rất nhiều nội dung cụ thể cần phải làm rõ… Đợt đánh giá vừa qua của tổ công tác do Bộ KH&CN thành lập gồm các chuyên gia trong các cơ quan liên quan, đã rà soát rất kỹ hàng loạt các công tác chuẩn bị của Việt Nam và thấy rằng chúng ta chưa đạt được cột mốc số hai. Và có lẽ một vài năm tới phải rất tích cực cho công tác này mới có thể đạt được mục tiêu đề ra bởi đây là công việc rất thách thức, đặc biệt với một quốc gia mới bắt đầu phát triển điện hạt nhân.

Một trong những buổi làm việc với các chuyên gia An toàn bức xạ hạt nhân quốc tế và Việt Nam (nguồn Cục An toàn bức xạ hạt nhân)

Chúng ta còn đang thiếu chuyên gia, thiếu kinh nghiệm, thiếu cả cơ chế huy động các cán bộ có chuyên môn tham gia kể cả trong và ngoài nước; Thiếu thông tin cần thiết trong quá trình xây dựng văn bản pháp luật; phát triển các chương trình đào tạo; khảo sát đánh giá các địa điểm… Tất cả các điều kiện đó đang được tích cực chuẩn bị như: khảo sát sâu về địa điểm để lập hồ sơ phê duyệt; khảo sát sâu về tính khả thi trong mọi mặt của dự án; có kế hoạch đào tạo cho các cán bộ của các cơ quan quản lý, hỗ trợ kỹ thuật…

Lần này, đoàn công tác của IAEA sang là để cùng với Việt Nam khảo sát, đánh giá kỹ toàn diện các vấn đề để từ đó chỉ ra được những khoảng trống phải bù đắp và những kế hoạch để thực hiện. Chúng tôi hy vọng, sau chuyến công tác này, chúng ta sẽ rõ ràng hơn, có được những thông tin cụ thể hơn để báo cáo Ban chỉ đạo Nhà nước về dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Điều này cũng để chuẩn bị cho bước tiếp theo, sẵn sàng chuẩn bị ký kết hợp đồng xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Việt Nam.

Thưa ông, theo báo cáo đánh giá của Việt Nam đã gửi IAEA thì chúng ta đã hoàn thiện giai đoạn 2 hay chưa?

Trong báo cáo mà tổ công tác chuẩn bị để gửi IAEA về hiện trạng cơ sở hạ tầng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Việt Nam thì chúng tôi đánh giá một số cơ sở hạ tầng đã đạt được khá tốt như sự cam kết của Việt Nam về mọi mặt cho điện hạt nhân, sự ủng hộ của công chúng, đồng thuận của nhân dân, đảm bảo những yêu cầu về thanh sát hạt nhân của IAEA…Tuy nhiên còn một số vấn đề dù đã làm tốt nhưng so với yêu cầu vẫn chưa đầy đủ vì chúng ta cần nhiều hơn các cán bộ có chuyên môn, song cái đó còn cần thời gian. Chúng ta cũng cần nhiều hơn những văn bản pháp quy đặc biệt trong điều kiện chúng ta đãng xem xét các công nghệ mà sẽ nhập cho nhà máy điện hạt nhân sau này.

Được biết, chúng ta đã tiến hành, khảo sát đánh giá địa điểm xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên, vậy cho hỏi kết quả đạt được như thế nào, thưa ông?

Thực ra quá trình đánh giá khảo sát địa điểm đã được tiến hành hơn 1 năm nay một cách rất kỹ lưỡng trong hàng loạt các tiêu chí và các vấn đề liên quan đến xây dựng. Công tác này đã được tập đoàn Điện lực tiến hành khảo sát cùng các chuyên gia của Nhật Bản và Nga. Theo kế hoạch, sang năm 2013, toàn bộ hồ sơ về địa điểm sẽ được hoàn thành để trình các cơ quan có thẩm quyền xem xét, sau đó trình Thủ tướng phê duyệt.

Sự cố Fukushima có làm ảnh hưởng gì đến tiến trình xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của Việt Nam như chúng ta dự kiến, thưa ông?

Sau sự cố Fukushima, nhìn chung sự phát triển điện hạt nhân có khó khăn hơn. Có nước thì quyết định từ bỏ, nhưng có nước vẫn tiếp tục phát triển điện hạt nhân nhưng yêu cầu về an toàn về an ninh, chất lượng nguồn lực về hệ thống quản lý phải cao hơn nữa… Chính vì vậy, công tác chuẩn bị sẽ khó khăn hơn nhiều.

Xin cảm ơn ông!

Minh Châu