PV: Ông đánh giá thực trạng của các cán bộ trẻ hiện nay trong nghiên cứu khoa học (NCKH) như thế nào?

TS. Nguyễn Văn Toản: Theo tôi, trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo nói chung và công tác giảng dạy nói riêng, hoạt động nghiên cứu khoa học là bộ phận hữu cơ không thể tách rời. Đối với mỗi cán bộ trẻ, việc chú trọng hoạt động nghiên cứu khoa học càng trở nên cần thiết. Bởi vì, cán bộ trẻ gặp thường gặp nhiều khó khăn trong công tác giảng dạy do thiếu kiến thức thực tiễn, cả về chiều rộng lẫn chiều sâu.

Tuy nhiên, thực tế hiện nay, công tác NCKH ở các trường còn nhiều hạn chế. Các giảng viên trẻ mới chỉ làm nhiệm vụ giảng dạy là chủ yếu. Do hoạt động NCKH chưa tạo được sức hút với các giảng viên vì họ luôn bị quá tải giờ giảng nên không còn thời gian dành cho NCKH. Số cán bộ giảng viên trẻ thực sự đầu tư cho công tác nghiên cứu khoa học bằng việc tham gia các đề tài nghiên cứu rất ít mà hoạt động này thường tập trung ở đội ngũ cán bộ giảng viên có tuổi đời và thâm niên.

 
Gian hàng của Trường Cao đẳng Công nghiệp Huế trong Triển lãm khoa học trẻ tại Huế đã thu hút rất nhiều các bạn trẻ tham gia.

Bên cạnh đó, nguồn thu nhập chính yếu của các giảng viên ĐH hiện nay đến từ việc giảng dạy. Việc NCKH vừa tốn nhiều thời gian, công sức, trong khi thu nhập lại ít ỏi. Thực tế, nhiều giảng viên dạy vượt quá 100- 200% số giờ quy định là không phải hiếm gặp. Do vậy, giảng viên “quên” NCKH là điều không hề khó hiểu.

PV: Theo ông đâu là những khó khăn và thuận lợi đối với các cán bộ trẻ nghiên cứu khoa học hiện nay?

TS. Nguyễn Văn Toản: Theo tôi, đối với họ, thuận lợi cơ bản chính là lòng nhiệt huyết. Cán bộ trẻ được xem là đội ngũ kế cận, tương lai của một trường đại học, là những người mới vào nghề, đặc biệt có sự năng động, sáng tạo, chịu khó tìm tòi và hăng say nghề nghiệp.

Ở mỗi nhà trường, đơn vị đào tạo, cán bộ trẻ thường nhận được sự quan tâm chỉ đạo rất tận tình của các cấp lãnh đạo từ chuyên môn đến các tổ chức chính trị của đơn vị; có sự tập trung đầu tư khá tốt về cơ sở vật chất, nhân lực và tài chính, đồng thời nhận được sự tư vấn, hỗ trợ từ phía các cán bộ lâu năm, kinh nghiệm, có học hàm, học vị tạo nhằm tạo điều kiện thuận lợi nhất cho nghiên cứu hoạt động khoa học.

Tuy nhiên, cán bộ trẻ NCKH cũng gặp phải một số khó khăn cơ bản như: cơ sở vật chất đầu tư cho nghiên cứu chưa được quan tâm kịp thời, thiết bị đầu tư chưa được như ý muốn, thiếu kinh nghiệm trong việc lựa chọn vấn đề nghiên cứu đến thực hiện đề tài. Do đó, họ thường gặp khó khăn khi bảo vệ đề cương và kết quả nghiên cứu của mình, đặc biệt là các thủ tục tài chính để giải ngân đề tài hiện còn nhiều bất cập.

Bên cạnh đó, nguồn kinh phí NCKH dành cho cán bộ trẻ còn hạn chế, chế độ đãi ngộ cho hoạt động nghiên cứu khoa học vẫn chưa thật sự hấp dẫn, chưa đủ đáp ứng nhu cầu tối thiểu cho cuộc sống dẫn tới một bộ phận cán bộ trẻ, ngoài hoạt động chuyên môn, họ phải làm một số việc khác để có thêm thu nhập thay vì chuyên tâm đến NCKH.

PV: Cán bộ trẻ thường có nhiều đề tài xuất phát từ thực tế, nhưng họ lại thiếu kinh nghiệm để “thuyết phục” Hội đồng thông qua, vậy nguyên nhân do đâu thưa ông?

TS. Nguyễn Văn Toản: Đó là thực tế mà hoạt động nghiên cứu khoa học ở cán bộ trẻ vẫn thường gặp phải. Đối với cán bộ trẻ, họ có thừa sự tự tin, năng động cũng như sự nhạy bén trong việc phát hiện và đưa những ý tưởng triển khai các đề tài nghiên cứu khoa học có tính ứng dụng cao và phù hợp với thực tiễn.

 
TS. Toản đang kiểm tra quá trình sinh tổng hợp etylen trong bảo quản chuối tiêu Nam Đông (Huế).

Tuy nhiên một điểm khó khăn đối với họ chính là kinh nghiệm thực tế. Cán bộ trẻ thường ít tiếp xúc với thực tế, hoặc ít có thời gian để đi sâu vào thực nghiệm, đánh giá các nghiên cứu của mình từ thực tiễn hoạt động mà chủ yếu tìm hiểu, nghiên cứu thông qua các nguồn “tài liệu tĩnh” hoặc tiến hành nghiên cứu và triển khai chủ yếu trong phòng thí nghiệm là nhiều. Do vậy, những kết luận, tổng kết của đề tài thường thiếu tính khách quan cũng như chưa nhận được sự đánh giá cao của hội đồng phản biện đề tài.

PV: Vậy đâu là “nút thắt” cần phải tháo gỡ để tạo động lực cho cán bộ trẻ yên tâm cống hiến và nghiên cứu khoa học?

TS. Nguyễn Văn Toản: Tôi cho rằng, có nhiều vấn đề cần phải tháo gỡ để khuyến khích và thu hút cán bộ trẻ tham gia. Hoạt động NCKH không chỉ giúp cán bộ trẻ nâng cao trình độ, uy tín phục vụ công tác giảng dạy, nghiên cứu trong nhà trường mà các nghiên cứu đó sẽ phục vụ hữu ích cho thực tiễn cuộc sống.

Do vậy, lãnh đạo các cấp, đơn vị cần có sự định hướng và chú trọng bồi dưỡng, khuyến khích cán bộ trẻ tham gia nghiên cứu khoa học. Tạo điều kiện cho họ có cơ hội tiếp xúc thường xuyên và làm việc với các giáo sư, nhà giáo, nhà khoa học giỏi trong và ngoài nước, từ đó họ có thể xác định được thế mạnh của mình để có hướng nghiên cứu chuyên sâu.

Cùng với đó, lãnh đạo các đơn vị chủ động định hướng cho mỗi cán bộ trẻ trong việc lựa chọn đề tài nghiên cứu. Thực tế hiện nay, các cán bộ trẻ thường có xu hướng tự chọn đề tài, ý tưởng nghiên cứu lớn hơn khả năng điều kiện thực tế, theo tôi, phải tạo cho họ có cơ hội “đi từ nhỏ đến lớn, từ thấp đến cao” cả về quy mô, nội dung và kinh phí thông qua những đề tài nghiên cứu cụ thể (cả mục tiêu, nội dung phải làm và kết quả dự kiến có thể đạt được) để giải quyết những vấn đề khoa học tuy nhỏ, nhưng đầy đủ, rõ ràng và trọn vẹn.

Ngoài ra, chúng ta cần phải tạo ra một cơ chế “thoáng” hơn về tài chính để phục vụ NCKH đối với cán bộ trẻ cũng như nâng cao hơn nữa mức thu nhập của họ, nhằm tạo ra động lực để khuyến khích cán bộ trẻ hoàn toàn yên tâm và tập trung hết khả năng của mình trong công tác NCKH.

Xin cảm ơn ông!