Giải thưởng là sự ghi nhận của Bộ KH&CN trong việc góp phần vinh danh những nhà báo có tinh thần khoa học đã nỗ lực hết mình, tìm tòi, phát hiện, phản ánh mọi lĩnh vực của Bộ KH&CN nói riêng và của ngành KH&CN nói chung đóng góp cho sự phát triển KH&CN của đất nước bằng chính các tác phẩm của mình. 

Nhân dịp này, phóng viên đã có cuộc trao đổi với ông Hồ Quang Lợi - Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Chung tuyển Giải thưởng báo chí về KH&CN.

PV: Ông đánh giá như thế nào về sân chơi “Giải thưởng báo chí về KH&CN” do Bộ KH&CN tổ chức hằng năm?

- Ông Hồ Quang Lợi: Giải thưởng báo chí về KH&CN hằng năm là sân chơi bổ ích đối với giới báo chí cả nước, sân chơi này khuyến khích, cổ vũ, động viên các nhà báo lao động sáng tạo để có nhiều tác phẩm xuất sắc, đóng góp cho sự phát triển KH&CN của đất nước. Như vậy, đây là sân chơi bổ ích cho giới báo chí nhưng nó lại có tác động tích cực đối với đời sống xã hội để cho các tầng lớp nhân dân cả nước hiểu được KH&CN của đất nước có vai trò quan trọng như thế nào, đối với sự phát triển của đất nước chúng ta.

PV: Báo chí trong năm qua đã tập trung phản ánh được nhiều nội dung quan trọng của ngành KH&CN? Ông đánh giá như thế nào về những bài viết về lĩnh vực này?

- Hiểu được vai trò quan trọng của KH&CN đối với sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước, đội ngũ phóng viên, biên tập viên và nhà báo trên khắp cả nước đã sát cánh cùng ngành KH&CN tích cực tham gia tuyên truyền, góp phần đưa nhanh kết quả nghiên cứu vào cuộc sống, sản xuất và kinh doanh. Báo chí đã kịp thời phát hiện và thông tin rộng rãi về những nhân tố điển hình có nhiều đóng góp cho sự phát triển KH&CN. Phần lớn các tác phẩm báo chí đã tạo được hiệu ứng tích cực đối với xã hội, đưa thông tin khoa học đến gần hơn với công chúng cả nước. 

Năm nay, các tác phẩm báo chí thuộc cả 4 loại hình báo in, báo điện tử, phát thanh, truyền hình đều có những tác phẩm tốt. Tôi thấy nhiều bài báo tập trung vào các vấn đề trọng yếu đó là vấn đề chuyển giao công nghệ, vấn đề về cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và những thách thức của Việt Nam trước vấn đề này. Những thành tựu nổi bật của KH&CN trong một số lĩnh vực như y tế, công thương, giao thông vận tải. Các vấn đề liên quan đến chính sách, cơ chế để phát triển KH&CN, tôn vinh những thành tựu nổi bật cũng như là những cống hiến rất đáng quý của các nhà trí thức KH&CN cũng như là người dân bình thường đối với hoạt động KH&CN.

PV: Theo ông báo chí được đánh giá như một kênh tư vấn, phản biện để giúp những người làm chính sách đưa ra các quyết sách phù hợp. Theo ông năm qua, các tác phẩm báo chí viết về KH&CN đã đáp ứng được mong mỏi của những người làm chính sách chưa?

- Trong số những tác phẩm báo chí lần này đưa vào chung tuyển, tôi thấy số lượng các tác phẩm báo chí viết về cơ chế chính sách là khá nhiều, trong đó có cuộc tọa đàm ghi lại ý kiến rất hay của các đại biểu ở trong diễn đàn của quốc hội, hành lang quốc hội. Đó là những vấn đề đặt ra những yếu tố, những nét mới về cơ chế chính sách đối với KH&CN. Việc đó đã đáp ứng được mong mỏi của các nhà hoạch định chính sách hay không thì tôi có thể khẳng định là nó thực sự hữu ích vì thực sự báo chí là kênh thông tin và không chỉ là thông tin mà còn là kênh phản biện tốt, các nhà báo nói về vấn đề này khách quan. Quan trọng nhất là các nhà hoạch định chính sách tiếp thu như thế nào đó về những vấn đề mà báo chí nêu ra để từ đó có những chắt lọc và hình thành các ý tưởng, xây dựng cơ chế chính sách ngày càng phù hợp hơn để phát triển KH&CN.

PV: Hạn chế của những tác phẩm báo chí viết về KH&CN năm nay là gì, thưa ông?

- Tôi thấy năm nay trong 4 loại hình báo chí thì truyền hình có nhiều tác phẩm tốt mà ở đó thể hiện lao động đầy sáng tạo của những người làm truyền hình, chính nhờ thế có những tác phẩm truyền hình có sức hút đối với công chúng và xem rất thú vị. Qua đó, giúp hình dung ra được những hoạt động, cố gắng, nỗ lực, thành tựu nổi bật của KH&CN của chúng ta trong suốt năm vừa qua. Nhìn thấy đó là cả sự phát triển KH&CN đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của đất nước. Tuy nhiên, bên cạnh truyền hình là những tác phẩm đã được hội đồng đánh giá rất cao thì các tác phẩm báo chí ở những thể loại khác có tính đột phá. Trong đó vẫn còn những tác phẩm mà ở đó sự lao động sáng tạo chưa cao, chưa thật sâu về ý tưởng, chưa thật thỏa đáng về giải pháp. Như vậy vẫn cần sự cố gắng nỗ lực phấn đấu hơn nữa của các nhà báo trong lĩnh vực này. Đồng hành với Giải thưởng báo chí về KH&CN trong 6 năm qua, Hội Nhà báo Việt Nam luôn hợp tác với Bộ KH&CN với tinh thần trách nhiệm cao, với mục đích tạo ra một môi trường nghiệp vụ thực sự hữu ích đối với các nhà báo, phóng viên và biên tập viên.

Trong thời gian tới, các cơ quan báo chí trên khắp cả nước, các phóng viên và biên tập viên cần tích cực tham gia tuyên truyền về mọi mặt hoạt động của ngành KH&CN, cùng chung tay với các nhà quản lý tìm ra các giải pháp cho những vấn đề đang còn tồn tại của ngành, đưa KH&CN tiến lên phía trước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Bài, ảnh: Nhóm phóng viên