Từ 60 triệu đồng đến vài chục nghìn USD

Đây là sản phẩm của hướng nghiên cứu về hình ảnh hạt nhân tại Trung tâm Ứng dụng kỹ thuật hạt nhân trong công nghiệp, xuất phát từ ý tưởng của kỹ sư Nguyễn Hữu Quang, giám đốc Trung tâm về vấn đề đầu tư nghiên cứu và phát triển kỹ thuật hình ảnh hạt nhân. Với kinh phí ban đầu là 60 triệu đồng dành cho đề tài nghiên cứu cấp cơ sở này, Trung tâm tiếp tục tự đầu tư kinh phí để chế tạo, sau 3 năm đưa được vào thử nghiệm đến khâu thành phẩm. Ngày nay, giá trị của một thiết bị GORBIT trên thị trường lên tới vài chục nghìn USD.

IAEA đánh giá cao chất lượng và phạm vi ứng dụng của thiết bị thông qua các báo cáo của Việt Nam tại cuộc họp và các lớp huấn luyện trong khuôn khổ RCA (Hiệp định hợp tác giữa các Quốc gia thuộc khu vực Châu Á - Thái Bình Dương về hợp tác phát triển khoa học công nghệ hạt nhân dưới sự bảo trợ của IAEA). Theo đề nghị của một số nước và kiến nghị của hội nghị chuyên gia về đánh giá tình hình hoạt động dự án RAS 8/111 (trong khuôn khổ RCA), IAEA đã quyết định đặt mua sáu thiết bị GORBIT của Trung tâm để cung cấp cho các nước đang bắt đầu nghiên cứu về công nghệ chụp cắt lớp điện toán công nghiệp gồm: Bangladesh, Myanmar, Sri Lanka, Philippines, Pakistan và Thái Lan. Đồng thời giao cho Trung tâm mở lớp chuyển giao công nghệ cho cán bộ kỹ thuật của 6 nước tiếp nhận máy.

Sự kiện này đánh dấu bước phát triển quan trọng của ngành năng lượng nguyên tử Việt Nam khi lần đầu tiên, công nghệ thiết bị “made in Việt Nam” đã được bán cho nước ngoài và chuyển giao công nghệ bởi chính các nhà khoa học Việt Nam. Điều này cũng xóa đi suy nghĩ vốn hằn sâu trong tâm thức nhiều người là Việt Nam chỉ biết nhận công nghệ, chuyển giao từ nước ngoài chứ không thể xuất khẩu công nghệ.

Tiến tới đa dạng hóa sản phẩm vào nhiều lĩnh vực

Ông Đặng Nguyễn Thế Duy – chủ nhiệm công trình cho biết, đây là thiết bị  có cấu hình 1 nguồn – 1 đầu dò hoạt động theo nguyên lý của thế hệ thứ nhất kèm theo phần mềm dựng ảnh được xây dựng trên cơ sở 3 thuật toán tái tạo hình ảnh khác nhau: chiếu ngược có lọc, lặp đại số và tối đa hóa kỳ vọng.

Theo ông Duy, uu điểm của GORBIT là có thiết kế nhỏ gọn, linh hoạt, có thể thay đổi kích thước tuỳ theo từng đối tượng cần nghiên cứu. Đặc điểm này rất có ích cho việc chụp cắt lớp các đường ống dẫn có kích thước khác nhau trong việc xác định mức độ ăn mòn thành đường ống, mức độ đóng cặn, tắc nghẽn trong quá trình vận hành và phục vụ các nhu cầu về nghiên cứu, ứng dụng trong các lĩnh vực công nghiệp, kiểm tra, kiểm định, kiểm soát hàng hóa và an ninh. Hình ảnh thu được từ thiết bị GORBIT khá nhanh chóng, có chất lượng cao nhờ đặc trưng của thiết bị và chất lượng của phần mềm tái tạo hình ảnh. Ngoài chức năng chụp cắt lớp các đường ống, thiết bị còn có thể ứng dụng để chụp cắt lớp nhiều đối tượng đa dạng khác, như các thiết bị công nghiệp có kích thước nhỏ, vật đúc, thân cây gỗ, cột công trình xây dựng, v.v…

Để chế tạo thành công GORBIT, nhóm nghiên cứu phải dựa vào sự kết hợp khá phức tạp của kỹ thuật hạt nhân, kỹ thuật điện tử - điều khiển tự động và lập trình máy tính. Đi kèm theo GORBIT là phần mềm dựng ảnh (iGORBIT) với 3 thuật toán tái tạo hình ảnh khác nhau cùng với các thuật toán xử lý ảnh. Chất lượng của phần mềm dựng ảnh rất quan trọng (chiếm từ 30 - 40% giá trị của thiết bị) bởi nó sẽ phục vụ cho khâu cuối cùng của công nghệ chụp cắt lớp – tái tạo hình ảnh để có được hình ảnh chính xác nhất.

Được biết, sau thành công của thiết bị GORBIT, nhóm nghiên cứu sẽ đầu tư vào các sản phẩm liên quan đến hình ảnh hạt nhân như máy CT y tế, Gamma Camera (SPECT) y tế, máy CT/PET y tế, máy soi hành lý ở sân bay…

Minh Châu (Tổng hợp)