Xây dựng thương  hiệu…

Mặc dù ý thức rõ tầm quan trọng của “thương hiệu” đối với các sản phẩm, tuy nhiên nhiều địa phương có các sản phẩm truyền thống (đặc sản địa phương) vẫn chưa thực sự quan tâm và nhận thức đúng về vấn đề bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp cho sản phẩm, hàng hoá của các làng nghề ở địa phương mình. Chính vì vậy, nhiều sản phẩm có chất lượng tốt, nhưng khó tiêu thụ và thường phải mang/gắn nhãn hiệu của chủ thể khác để tiêu thụ trên thị trường trong nước hoặc xuất khẩu. Lý do là người sản xuất vẫn mang tính chất hộ cá thể, tự sản xuất, tự tìm thị trường tiêu thụ mà chưa có sự liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, đặc biệt là chưa thành lập được các tổ chức tập thể như Hợp tác xã, Hiệp hội, Hội Sản xuất và tiêu thụ… để quản lý việc sản xuất, giám sát về chất lượng sản phẩm.

Bánh đa nem là một sản phẩm truyền thống của xã Nguyên Lý, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam là một ví dụ điển hình. Được biết, nghề làm bánh đa nem ở đây đã có từ lâu đời, sản phẩm không chỉ được tiêu dùng trong nước mà đã được xuất khẩu ra thị trường nước ngoài (chủ yếu là các nước Đông Âu). Tính đến nay trên toàn địa bàn xã có 13/20 xóm có nghề làm bánh đa nem, hơn 1.300 hộ sản xuất kinh doanh bánh đa nem. Nghề sản xuất bánh đa nem ở Nguyên Lý đã góp phần đáng kể vào giải quyết việc làm tại chỗ và mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho người nông dân. Tuy nhiên, qua tìm hiểu tại địa phương cho thấy, phần lớn sản phẩm bánh đa nem của xã Nguyên Lý được xuất khẩu hoặc bán cho các siêu thị đều mang tên (gắn nhãn hiệu) của các công ty ở các địa phương khác. Khi đó, người tiêu dùng thực sự không biết sản phẩm mình sử dụng hàng ngày thực chất là do các hộ gia đình ở Nguyên Lý sản xuất.

Chính vì vậy, để khẳng định uy tín, chất lượng của sản phẩm Bánh đa nem làng Chều cũng như nhằm mục đích quảng bá, nâng cao giá trị kinh tế và tạo chỗ đứng trên thị trường, đồng thời tránh tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng đến sự phát triển của nghề truyền thống và nguồn thu nhập ổn định của người lao động tại địa phương thì việc bảo hộ nhãn hiệu tập thể "Bánh đa nem làng Chều" là rất cấp thiết.

Do vậy, Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nam đã đề xuất và được Bộ Khoa học và Công nghệ cho phép triển khai dự án Xây dựng, quản lý và phát triển nhãn hiệu tập thể “Bánh đa nem làng Chều” cho sản phẩm Bánh đa nem của làng Chều, xã Nguyên Lý, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam (thuộc Chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ của doanh nghiệp). Giao chủ trì thực hiện dự án cho Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nam, do ông Nguyễn Mạnh Tiến, Giám đốc Sở làm chủ nhiệm dự án.

Phát huy nghề truyền thống địa phương

Sauk hi nhận nhiệm vụ, sở Khoa học và Công nghệ Hà Nam đã tổ chức điều tra, khảo sát, thu thập thông tin tài liệu về sản phẩm và vùng dự án. Cụ thể là đã tổ chức điều tra 164 hộ sản xuất, kinh doanh sản phẩm bánh đa nem ở Nguyên Lý, Lý Nhân. Từ đó, phân tích, đánh giá về thực trạng sản xuất, quy mô sản xuất, kinh doanh sản phẩm Bánh đa nem làng Chều, địa bàn, thị trường tiêu thụ sản phẩm bánh đa nem; quy trình sản xuất và tiêu thụ; thực trạng các tiêu chí sản xuất và tiêu thụ sản phẩm và nhu cầu bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm bánh đa nem làng Chều.

Ngoài ra, Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nam cũng đã thu thập tài liệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và văn hoá vùng dự án (xã Nguyên Lý): điều kiện đất đai, dân số, lao động. Trên cơ sở đó, để đánh giá thực trạng nghề sản xuất bánh đa nem, nhu cầu duy trì, phát triển nghề truyền thống của địa phương,...Sau hơn 2 năm thực hiện dự án, đến nay, các nội dung của dự án theo thuyết minh và hợp đồng giao chủ trì thực hiện dự án đã được thực hiện đầy đủ, đảm bảo về chất lượng, tiến độ thời gian.

Ngay khi Hợp đồng chủ trì thực hiện dự án giữa Cục Sở hữu trí tuệ - Cơ quan thường trực của Chương trình với Sở Khoa học và Công nghệ được ký kết, Sở Khoa học và Công nghệ đã thành lập Ban Quản lý dự án, phân công nhiệm vụ cho từng thành viên, đồng thời giao cho phòng chuyên môn trực tiếp giúp việc chủ nhiệm dự án thực hiện các dự án theo kế hoạch đã được xây dựng.

Cơ quan chủ trì và chủ nhiệm dự án đã có kế hoạch tổ chức, phối hợp với các đơn vị phối hợp tham gia thực hiện dự án một cách khoa học và đồng bộ, đảm bảo đúng tiến độ về thời gian, nội dung của dự án theo yêu cầu. Cục Sở hữu trí tuệ, Văn phòng Chương trình, Trung tâm Hỗ trợ tư vấn đã quan tâm, giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi để địa phương triển khai dự án đúng tiến độ, góp phần đưa thực hiện thành công dự án.

Ông Nguyễn Mạnh Tiến, Chủ nhiệm dự án cho biết, thông qua dự án, Hiệp hội Sản xuất và Kinh doanh bánh đa nem làng Chều  từng bước tiếp cận, nắm bắt được phương pháp quản lý, điều hành và phát triển thương hiệu "bánh đa nem làng Chều" của địa phương.

Dự án đã được thực hiện, đảm bảo đủ nội dung và đạt mục tiêu chung là sản phẩm “Bánh đa nem làng Chều” được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ, đăng bạ nhãn hiệu tập thể “Bánh đa nem làng Chều”. Đồng thời, xây dựng mô hình chuẩn cho việc tổ chức, quản lý và phát triển nhãn hiệu tập thể “Bánh đa nem làng Chều” nói riêng và những sản phẩm cùng loại nói chung, nhằm nâng cao giá trị và uy tín của nhãn hiệu không những ở thị trường trong nước mà còn có khả năng vươn xa tới những thị trường tiềm năng ngoài nước; Thiết lập cơ chế bảo hộ, quản lý và khai thác nhãn hiệu tập thể nhằm nâng cao giá trị, danh tiếng của sản phẩm mang nhãn hiệu tập thể trên thị trường...; Góp phần đảm bảo đời sống người sản xuất và giữ gìn, phát huy các giá trị kinh tế, xã hội, văn hoá của địa phương.

Dự án Xây dựng, quản lý và phát triển nhãn hiệu tập thể “Bánh đa nem làng Chều” cho sản phẩm Bánh đa nem của làng Chều, xã Nguyên Lý, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam là dự án đầu tiên được thực hiện ở Hà Nam liên quan đến vấn đề đăng ký xác lập quyền sở hữu công nghiệp cho sản phẩm truyền thống của địa phương. Đến nay, sau hơn 2 năm triển khai thực hiện dự án, các nội dung, mục tiêu của dự án đã hoàn thành. Sản phẩm bánh đa nem của xã Nguyên Lý, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ nhãn hiệu. Hệ thống nhận diện thương hiệu bánh đa nem làng Chều đã được xây dựng hoàn chỉnh.

Hiệp hội Sản xuất và Kinh doanh bánh đa nem làng Chều được thành lập và đi vào hoạt động. Đây là tổ chức tập thể đại diện cho các hộ gia đình, các cơ sở sản xuất, kinh doanh sản phẩm bánh đa nem ở Nguyên Lý quản lý, duy trì, kiểm tra, giám sát việc sử dụng nhãn hiệu tập thể "bánh đa nem làng Chều", giám sát về chất lượng đối với sản phẩm mang nhãn hiệu tập thể,...

Việc triển khai thực hiện dự án cũng phần nào góp phần vào việc gìn giữ, duy trì và phát triển một nghề truyền thống của địa phương, tạo thêm công ăn việc làm cho người lao động, tăng thêm thu nhập, nâng cao đời sống cho người dân địa phương. Cũng qua việc triển khai dự án đã nâng cao hiểu biết, nhận thức của người dân, lãnh đạo chính quyền địa phương về pháp luật sở hữu trí tuệ nói chung và vấn đề đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm đặc sản của địa phương nói riêng.