Ngày 10/4/2019, tại Quảng Ninh, Cục SHTT thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã phối hợp với tỉnh Quảng Ninh tổ chức Hội nghị quản lý nhà nước về SHTT năm 2019. Hội nghị là dịp để Cục SHTT và các cơ quan quản lý SHTT của các địa phương trên toàn quốc cùng nhau thảo luận, đánh giá những kết quả đạt được, những hạn chế, thách thức và giải pháp để thúc đẩy hoạt động trong lĩnh vực này trong thời gian tới. Đồng thời thông qua Hội nghị, các đại biểu có thể nêu kiến nghị với Bộ KH&CN, Chính phủ về những chính sách cần điều chỉnh.

Thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Công Tạc, nguyên Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Việt Thanh, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Ninh Đặng Huy Hậu cùng hơn 300 đại biểu là đại diện các đơn vị thuộc Bộ KH&CN, lãnh đạo và cán bộ chuyên trách của các Sở KH&CN trên toàn quốc đã tham dự.
 

Toàn cảnh Hội nghị quản lý nhà nước về SHTT năm 2019.

Thương hiệu làm tăng đến 50% giá trị sản phẩm

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thứ trưởng Phạm Công Tạc cho rằng, khi nói đến một quốc gia, dân tộc, điều đầu tiên chính là cơ sở hạ tầng; tiếp đó là tài sản vô hình của quốc gia, dân tộc đó đóng góp được gì cho văn minh nhân loại.

Theo thống kê, năm 1975 tổng giá trị tài sản của 500 hãng lớn nhất tạo nên sự hùng mạnh của nền kinh tế Mỹ có tỷ lệ tài sản vô hình trên hữu hình là 20/80 (tài sản vô hình chiếm 20%, tài sản hữu hình 80%). Nhưng đến năm 2015, tức 40 năm sau, sự dịch chuyển hoàn toàn ngược lại, hữu hình chỉ còn 20% và vô hình chiếm 80%. Có thể nói, tài sản vô hình là đặc tính của nền kinh tế hiện đại, gắn liền với các nước phát triển công nghiệp.
 

Thứ trưởng Phạm Công Tạc phát biểu tại Hội nghị.

Thứ trưởng khẳng định, SHTT ngày càng đóng vai trò quan trọng trong các hoạt động kinh tế - xã hội. Giá trị gia tăng mà tài sản trí tuệ mang lại cho các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp, xã hội ngày càng cao. Trong thời gian qua, Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách cũng như hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm thúc đẩy hơn nữa các hoạt động sở hữu trí tuệ trên cả nước, đồng thời tiến hành rà soát sửa đổi hệ thống pháp luật nhằm đáp ứng yêu cầu của Hiệp ước CPTPP. Có thể nói cho đến nay, Việt Nam đã có một hệ thống pháp luật đầy đủ, phù hợp với các chuẩn mực chung của thế giới. Hoạt động của toàn hệ thống SHTT đã đạt được những kết quả khả quan.

Tuy nhiên, Thứ trưởng cũng thừa nhận, hoạt động quản lý nhà nước về SHTT trong thời gian qua vẫn còn nhiều tồn tại chưa đáp ứng được đầy đủ yêu cầu của xã hội trong tình hình mới. Công tác thẩm định đơn đăng ký sở hữu công nghiệp (SHCN) chưa đáp ứng yêu cầu về thời hạn, cơ sở dữ liệu thông tin về còn thiếu, hoạt động cung cấp thông tin SHCN còn hạn chế, hoạt động hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ chưa được triển khai đồng đều trên cả nước, chưa xây dựng được nguồn nhân lực thực sự mạnh trong lĩnh vực SHTT…

Là cơ quan đầu mối chủ trì phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương soạn thảo Chiến lược SHTT quốc gia và Luật SHTT sửa đổi, Bộ KH&CN sẽ có những điều chỉnh phù hợp với cam kết khi Việt Nam gia nhập các FTA và CPTTP. “Trong cuộc chơi chung toàn cầu buộc phải tuân theo quy định, đây cũng là quyền lợi và nghĩa vụ của Việt Nam”, Thứ trưởng cho biết thêm.

Khẳng định vai trò của SHTT đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước nói chung và đối với địa phương nói riêng, ông Đặng Huy Hậu cho biết, năm 2019 tỉnh Quảng Ninh có kế hoạch chi hơn 1.000 tỷ đồng cho phát triển KH&CN. Đặc biệt, tỉnh có dự án riêng về xây dựng thương hiệu với kinh phí đầu tư gần 70 tỷ đồng. Riêng năm 2018, Quảng Ninh có tổng số 332 đơn đăng ký sở hữu công nghiệp và đây cũng là cơ sở tạo dựng, xác lập và phát triển tài sản trí tuệ, hướng tới mục tiêu phát triển sản xuất kinh doanh.
 

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Ninh Đặng Huy Hậu phát biểu.

Ông Hậu cũng khẳng định “nếu không có thương hiệu, hàng hóa không thể bán được”. Việc xây dựng Chỉ dẫn địa lý cho một số sản vật địa phương đã góp phần gia tăng giá trị thương hiệu của sản phẩm, nhất là sản phẩm nông nghiệp (giá trị tăng từ 20% đến 50%).

Cần đưa sản phẩm đã được bảo hộ SHTT thành thế mạnh của địa phương

Đồng tình với quan điểm trên, ông Trần Việt Thanh cho biết, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, trong đó SHTT là vấn đề lớn đặt ra đối với cộng đồng KH&CN và các nhà quản lý trong giai đoạn tới. Tuy nhiên ông Thanh cũng cho biết, từ nhận thức đến hành động để SHTT thực sự là động lực, là công cụ để phát triển kinh tế - xã hội còn cả một khoảng cách cần rút gắn. Đây cũng là nhiệm vụ trọng tâm đặt ra trong Chiến lược SHTT quốc gia dự kiến trình Chính phủ trong thời gian tới.

Ông Trần Việt Thanh lưu ý, các Sở KH&CN, các viện/trường, các địa phương phải làm sao tham mưu, lồng ghép, tư vấn để đưa nội dung của SHTT vào nội dung tổng thể của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội địa phương, chỉ đến khi đó, các sản phẩm chủ lực mới có thể đóng góp đắc lực cho sự phát triển kinh tế -xã hội của tỉnh.

Báo cáo về kết quả SHTT năm 2018, ông Phan Ngân Sơn, Phó Cục trưởng Cục SHTT cho biết, hoạt động của Cục SHTT ngày càng trở nên gắn kết với hoạt động chung của Chính phủ, Bộ KH&CN, các Bộ/ngành và địa phương thông qua việc sử dụng tài sản trí tuệ làm công cụ phát triển kinh tế - xã hội và thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo.
 

Ông Phan Ngân Sơn, Phó Cục trưởng Cục SHTT trình bày báo cáo tại Hội nghị.

Năm 2018, lượng đơn xác lập quyền SHCN nhận được tăng cao (tăng 8,1%), trong đó đơn đăng ký sáng chế, giải pháp hữu ích (GPHI) và đăng ký quốc tế nhãn hiệu tăng lần lượt là 12,8%, 28,3% và 20% so với năm 2017; lượng đơn xác lập quyền SHCN được xử lý tăng 9,2%, trong đó kết quả xử lý sáng chế, GPHI và đăng ký quốc tế nhãn hiệu tăng cao, lần lượt là 12,8%, 28,3% và 20% . Trong đó, Cục đã tập trung xử lý các đơn đăng ký sáng chế, GPHI của người Việt Nam và đơn khiếu nại tăng 50% so với năm 2017.

Năm 2018 cũng ghi nhận nhiều kết quả đáng khích lệ của hoạt động SHTT ở địa phương. Công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức, chính sách, pháp luật về SHCN tiếp tục là điểm nhấn trong các hoạt động của địa phương nhằm nâng cao hơn nữa nhận thức của các cấp, các ngành, doanh nghiệp và công chúng. Nhiều địa phương đã chủ động và tích cực trong việc tuyên truyền, tập huấn về các nội dung liên quan đến SHTT, như các quy định của pháp luật về SHTT, hướng dẫn đăng ký nhãn hiệu, khai thác quyền sở hữu trí tuệ ở địa phương...

Các vụ xử lý xâm phạm quyền SHTT, nhất là xử lý hành chính, tuy có giảm về số vụ nhưng tại tăng đáng kể về số tiền phạt. Điều đó cho thấy sự tích cực của các cơ quan có thẩm quyền trong công tác xử lý xâm phạm quyền SHTT bằng biện pháp hành chính.

Công tác hướng dẫn xác lập quyền, bảo vệ quyền SHCN ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà sản xuất, kinh doanh ở địa phương nhằm nâng cao sức cạnh tranh và giá trị tài sản trí tuệ. Đặc biệt, năm 2018 là năm đầu tiên số lượt người dân, doanh nghiệp đến gặp gỡ trao đổi, tham vấn về đăng ký sáng chế đã vượt quá số lượng người đăng ký kiểu dáng công nghiệp. Điều này thể hiện rõ mối quan tâm của xã hội đối với sáng chế/GPHI nói riêng và hoạt động đổi mới sáng tạo nói chung.

Các dự án hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ đã khẳng định hiệu quả của việc đầu tư đúng mức, đặc biệt là việc hỗ trợ phát triển các đặc sản địa phương, các sản phẩm có tiềm năng xuất khẩu, qua đó góp phần tạo động lực mạnh mẽ phát triển kinh tế - xã hội. Bên cạnh đó, các biện pháp khuyến khích và đẩy mạnh hoạt động sáng kiến, đổi mới sáng tạo cũng được tổ chức khắp trên cả nước với nhiều hoạt động phong phú.

Ông Đinh Hữu Phí, Cục trưởng Cục SHTT phát biểu tại Hội nghị.

Hội nghị cũng ghi nhận nhiều ý kiến tham luận của các Sở KH&CN về những kết quả đạt được, những khó khăn và những giải pháp đối với việc phát triển các hoạt động SHTT ở địa phương. Theo đó, một trong số các vấn đề nổi cộm và khó khăn nhất trong giai đoạn vừa qua tại địa phương chính là việc khai thác, giá trị các sản phẩm đặc thù đã được bảo hộ quyền SHTT để phát triển trở thành sản phẩm thế mạnh của địa phương; hay như định giá tài sản trí tuệ vào thực tiễn vẫn còn chậm. Liên quan đến nhân lực SHTT còn mỏng, đặc biệt các tòa án xét xử các vụ liên quan SHTT đều không có cán bộ chuyên môn, nên thời gian tới Cục SHTT đề xuất có tòa án chuyên trách SHTT; Đẩy nhanh tốc độ xử lý đơn, tạo lập cơ sở dữ liệu SHCN trực tuyến cũng được nhiều đại biểu kiến nghị nhằm hỗ trợ tối đa cho các doanh nghiệp; tăng chất lượng thẩm định viên… góp phần cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
 

Các gian hàng triển lãm sản phẩm gắn với thương hiệu của tỉnh Quảng Ninh.

Trước những khó khăn, tồn tại nêu trên, Cục SHTT sẽ triển khai nhiều giải pháp để đẩy mạnh hoạt động quản lý nhà nước về SHTT trong thời gian tới. Ông Đinh Hữu Phí, Cục trưởng Cục SHTT cho biết, Thủ tướng Chính phủ cũng đã giao Bộ KH&CN phối hợp với các Bộ, ngành liên quan xây dựng Đề án Chiến lược SHTT quốc gia để định hướng hoạt động của hệ thống SHTT quốc gia trong giai đoạn tới. Với tinh thần đó, Cục SHTT được Bộ KH&CN giao nhiệm vụ sẽ tiếp tục phối hợp với các Bộ/ngành liên quan rà soát, sửa đổi Luật SHTT; đẩy nhanh tiến độ và chất lượng thẩm định đơn đăng ký SHCN.

Đề cập đến nội dung cần ưu tiên tập trung trong lĩnh vực SHTT tại các địa phương trong giai đoạn tới, ông Phí cũng cho rằng, các địa phương cũng cần tiếp tục tập trung vào hoạt động bảo hộ, khai thác, phát triển tài sản trí tuệ gắn với đặc sản địa phương, đào tạo cán bộ làm công tác SHTT, đưa SHTT thành công cụ hữu hiệu nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển kinh tế - xã hội, thúc đẩy hoạt động đổi mới sáng tạo của địa phương.

Bài, ảnh: PV