Đẩy mạnh hội nhập quốc tế về KH&CN

Đề án Hội nhập quốc tế về KH&CN đã được Bộ KH&CN nghiên cứu xây dựng và được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 735/QĐ-TTg ngày 18/5/2011. Đồng thời, Bộ KH&CN cũng đang tích cực xây dựng và triển khai Chương trình nghiên cứu và phát triển hội nhập quốc tế về KH&CN (Chương trình KX.06/11-15)  với mục tiêu “đưa Việt Nam trở thành nước mạnh trong một số lĩnh vực KH&CN vào năm 2020 phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, rút ngắn khoảng cách về trình độ KH&CN của nước ta với khu vực và thế giới”.

Hiện nay, Việt Nam đã có quan hệ về hợp tác KH&CN với gần 70 nước, tổ chức quốc tế và vùng lãnh thổ. Hơn 80 Hiệp định hợp tác KH&CN cấp Chính phủ và cấp Bộ đã được ký kết và đang thực hiện. Việt Nam đang là thành viên của gần 100 tổ chức quốc tế và khu vực về KH&CN. Từ năm 2000 đến nay có hơn 540 thỏa thuận, hợp đồng hợp tác quốc tế về KH&CN được thực hiện tại các cơ sở nghiên cứu triển khai các cấp, hơn 400 nhiệm vụ nghiên cứu song phương giữa các tổ chức KH&CN Việt Nam với các tổ chức KH&CN của các nước đã và đang được thực hiện.

Thứ trưởng Bộ KH&CN Lê Đình Tiến và Đại sứ Cộng hòa Ukraine tại Việt Nam Oleksiy Shovkoplias ký Biên bản Khóa họp lần thứ V Tiểu ban hợp tác KH&CN Việt Nam – Ukraina (Ảnh Thu Hiền)
 

Đẩy mạnh hội nhập quốc tế về KH&CN có ý nghĩa quan trọng đối với phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Hiện nay, Bộ KH&CN đang đẩy mạnh các chương trình hợp tác nghiên cứu chung song phương và đa phương với mục tiêu giải quyết các nhiệm vụ KH&CN ở trình độ quốc tế; tăng cường nguồn lực thông tin KH&CN cho các nhà khoa học Việt Nam; chương trình tìm kiếm bí quyết, giải mã và làm chủ công nghệ của nước ngoài nhằm nâng cao năng lực công nghệ cho các doanh nghiệp Việt Nam và qua đó nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của sản phẩm Việt Nam…

Bộ KH&CN tập trung đẩy mạnh hợp tác với Nga, Hoa Kỳ và Nhật Bản về chương trình hợp tác trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử phục vụ mục đích hòa bình nhằm phục vụ cho chương trình điện hạt nhân của Việt Nam… Một số nước tiên tiến đang đẩy mạnh hợp tác KH&CN với Việt Nam và chủ động đề xuất thành lập các phòng thí nghiệm hỗn hợp và các trung tâm khoa học tại Việt Nam hoặc các nước.

Trong thời gian sắp tới với những nội dung, nhiệm vụ, chương trình mà Bộ KH&CN đang xây dựng thì hoạt động hội nhập quốc tế về KH&CN đang tích cực được khẩn trương triển khai, trong đó đẩy mạnh việc phối hợp công tác chặt chẽ với các Đại sứ và cơ quan đại diện của Việt Nam ở nước ngoài, đặc biệt là mạng lưới các cơ quan đại diện KHCN của Việt Nam ở nước ngoài.

Hướng tới xây dựng thành công cộng đồng ASEAN vào năm 2015   

Việt Nam và các nước ASEAN có một số điểm tương đồng về điều kiện địa lý tự nhiên, phát triển kinh tế xã hội cũng như KH&CN, vì vậy hợp tác KH&CN của khu vực sẽ góp phần tích cực cho quá trình liên kết và hội nhập của nước ta với khu vực cũng như thế giới.

Việt Nam tham gia hợp tác về KH&CN với ASEAN từ năm 1995 ngay từ khi gia nhập ASEAN. Được Chính phủ giao nhiệm vụ là cơ quan đầu mối quốc gia về lĩnh vực hợp tác này, Bộ KH&CN đã thành lập Ủy ban KH&CN ASEAN của Việt Nam. Việt Nam đã tích cực tham gia các hoạt động hợp tác về KH&CN của ASEAN như: tham gia Hội nghị Bộ trưởng KH&CN ASEAN (các khóa họp chính thức và không chính thức Ủy ban KH&CN ASEAN (COST), các Ủy ban hỗn hợp, Tiểu ban, Nhóm công tác trực thuộc COST. Tích cực tham gia các dự án hợp tác của ASEAN về công nghệ sinh học, năng lượng mới và năng lượng tái sinh, công nghệ viễn thám, khoa học biển...

Theo sự phân công bình đẳng trong ASEAN, Việt Nam đã điều hành COST trong nhiệm kỳ 2002 – 2005, Tiểu ban ASEAN về Khí tượng Thủy văn và Vật lý địa cầu trong nhiệm kỳ 1996-1999, Tiểu ban ASEAN về KH&CN Biển nhiệm kỳ 1999-2002, Tiểu ban ASEAN về cơ sở hạ tầng và tiềm lực KH&CN (SCIRD) trong nhiệm kỳ 2002-2005, Tiểu ban Công nghệ sinh học nhiệm kỳ 2006-2009.

Thắt chặt tình đoàn kết trong khối Asen (Ảnh Thu Hiền)

Việt Nam đã đăng cai và chủ trì thành công Tuần lễ KH&CN ASEAN lần thứ 4 vào năm  1998 tại Hà Nội, Hội nghị Uỷ ban KH&CN lần thứ 49 vào năm 2003 tại thành phố Hồ Chí Minh, Hội nghị Ủy ban KH&CN ASEAN lần thứ 53 vào năm 2007 tại Đà Nẵng và gần đây nhất là Hội nghị Bộ trưởng KH&CN ASEAN chính thức lần thứ 14 và Hội nghị Uỷ ban KH&CN ASEAN lần thứ 62 tại thành phố Hồ Chí Minh.

Đồng thời, Việt Nam đã tăng cường quan hệ hợp tác với các nước Đối thoại, đặc biệt là hợp tác giữa ASEAN và Trung Quốc, ASEAN + 3 (Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản), Ấn Độ, Australia, đẩy mạnh hợp tác nội khối của khu vực thông qua Quỹ Khoa học ASEAN, các chương trình ASEAN hỗ trợ ASEAN, đặc biệt thông qua các Chương trình ưu tiên phát triển của ASEAN  (ASEAN Flagships) sẽ  bổ sung kiến thức, trao đổi thông tin, đào tạo cán bộ, xây dựng năng lực KH&CN, tạo điều kiện cho Việt Nam hội nhập về KH&CN đối với khu vực và thế giới.

Việt Nam cũng đã đăng cai tổ chức một số hội nghị, hội thảo khu vực tại Việt Nam như đăng cai và tổ chức thành công Hội nghị lần thứ 2 Nhóm công tác kỹ thuật ASEAN về Nhà máy điện hạt nhân tại Đà Lạt vào tháng 4/2009, tổ chức thành công Chợ thiết bị công nghệ Techmart Vietnam ASEAN+3 vào tháng 9/2009. Trong thời gian vừa qua, Việt Nam đã tích cực và chủ động tham gia vào các sáng kiến và dự án của ASEAN. Hiện nay, Việt Nam là nước đồng chủ trì về vấn đề biến đổi khí hậu trong ASEAN và tích cực tham gia dự án “Nghiên cứu tình hình phát triển KH&CN của các nước thành viên ASEAN ”.

Ngoài việc tham gia đầy đủ các khóa họp cũng như phần lớn các dự án hợp tác KH&CN của khu vực, Việt Nam cũng đã hoàn thành tốt nghĩa vụ của một nước thành viên, đóng góp kinh phí cho Quỹ Khoa học ASEAN. Tính đến tháng 3/2011, quy mô của Quỹ ASF là khoảng gần 10.5 triệu USD, trong đó Việt Nam đã hoàn thành nghĩa vụ với số tiền đóng góp là 1 triệu USD.

Theo phương châm chủ động hội nhập, Việt Nam đã nhanh chóng hòa nhập với các thành viên khác của ASEAN, qua đó giúp tăng cường năng lực KH&CN cho Việt Nam. Việt Nam đang ngày càng có những đóng góp quan trọng đối với sự nghiệp chung của khu vực như đăng cai tổ chức nhiều  hội nghị, triên lãm quy mô lớn, chủ trì hoạt động của một số tổ chức ASEAN, đề xuất và thực hiện nhiều dự án, sáng kiến hợp tác KH&CN của ASEAN.

Hợp tác KH&CN với các nước ASEAN sẽ góp phần cập nhật tri thức KH&CN, xây dưng đội ngũ cán bộ KH&CN trong nước, tăng cường năng lực cho các cơ quan KH&CN, góp phần khắc phục các điểm yếu nhằm sử dụng có hiệu quả hơn tiềm lực KH&CN  hiện có. Là nước đang phát triển đang trong quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, chúng ta hy vọng sẽ học tập được kinh nghiệm của các nước láng giếng về chuyển giao công nghê, ứng dụng các kết quả nghiên cứu triển khai trong sản xuất và thực tiến, thương mại hóa các kết quả nghiên cứu KH&CN. Thông qua ASEAN, chúng ta có thêm cơ hội được tiếp cận với các nước công nghiệp tiên tiến trên thế giới và các tổ chức quốc tế.

Trong thời gian tới, Việt Nam cần tiếp tục thúc đẩy các kết quả đã đạt được trong năm 2010 khi Việt Nam giữ vai trò làm chủ tịch ASEAN. Đặc biệt, trong nhiệm kỳ 2011-2012 với vai trò là Chủ tịch Uỷ ban KH&CN ASEAN, Việt Nam cần tăng cường các hoạt động hiệu quả và thực chất trong ASEAN COST hướng tới xây dựng thành công cộng đồng ASEAN vào năm 2015.

Hội nhập với ASEAN sẽ thúc đẩy công cuộc đổi mới và phát triển kinh tế xã hội của đất nước, tận dụng các nguồn tài nguyên đóng góp cho sự phát triển KH&CN trong nước. Đồng thời, đó cũng là một trong những nhân tố quan trọng để Việt Nam thực hiện tốt vai trò và nghĩa vụ của một thành viên ASEAN, góp phần xây dựng một Đông Nam Á hòa bình, ổn định và phát triển.

Phương Nga