Trọng tâm của dự án này là nghiên cứu giống lúa. Dự án này dự báo sự khởi đầu một nỗ lực lớn nhằm cải thiện khả năng chống lại sự nhiễm mặn, sâu bệnh, hạn hán và lũ lụt của ngành lương thực chủ yếu quan trọng nhất thế giới trong việc đối mặt với sự biến đổi của khí hậu và dân số tăng nhanh. Dự án này là kết quả hoạt động của Đại sứ quán Anh tại Hà Nội thông qua Mạng lưới Khoa học và Sáng tạo Anh Quốc nhằm tăng cường mối quan hệ hợp tác tốt đẹp giữa các nhà nghiên cứu của Anh và Việt Nam.

Lúa là cây lương thực số một ở Việt Nam. Lúa đóng góp tới trên 90% sản lượng lương thực của cả nước. Vì vậy chúng ta phải hiểu biết rất tường tận về bộ máy di truyền của cây lúa, trước hết là về các gene chống chịu với các điều kiện bất lợi của môi trường. Các hiểu biết này cho phép chúng ta khai thác có hiệu quả tài nguyên di truyền cây lúa cho các mục đích nghiên cứu và chọn tạo giống.

Mục tiêu ngắn hạn của hợp tác này là trên cơ sở các thông tin về genome (hệ gene) xây dựng nên các dấu chuẩn phân tử dựa trên đa hình đơn nucleotid sử dụng cho chọn tạo các giống lúa kháng rầy nâu, đạo ôn, khô vằn, bạc lá, chịu ngập, chịu mặn…

Mục tiêu dài hạn của dự án là tiếp thu công nghệ, đào tạo cán bộ cho việc xây dựng các cơ sở dữ liệu của các giống lúa bản địa để phục vụ cho nghiên cứu và chọn giống của cả nước.

Hiện nay chúng ta chưa có năng lực tự phát triển các công cụ genome cho chọn tạo giống cây trồng. Dự án này là dự án đầu tiên ở Việt Nam cho phép chúng ta tiếp cận từng bước với các công cụ genome học và tin sinh học, sử dụng cho chọn tạo giống cây trồng. Thông qua hợp tác, chúng ta tiếp cận với công nghệ, đào tạo cán bộ trong các lĩnh vực này và sẽ từng bước phát triển lĩnh vực genome học trong nước, không chỉ với cây lúa mà với các cây trồng quan trọng của Việt Nam. Biến genome học thành công cụ hiệu quả cho nghiên cứu và chọn tạo các giống cây trồng mới có các đặc tính cần thiết giúp chúng ta ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu đảm bảo an ninh lương thực bền vững cho đất nước.

Các nhà khoa học sẽ kết hợp 30 giống lúa các loại đã được chon lọc với chất lượng và tiềm năng cho sản lượng cao, khả năng chịu ngập/ chịu mặn/ chịu hạn tốt, đồng thời kháng được sâu bệnh. Giống lúa mới sẽ được phát triển ở Anh tại Trung tâm John Innes và Trung tâm Phân tích Giống (cả hai trung tâm này đều thuộc BBSRC) và được sử dụng để gây giống nhiều hơn nữa tại một số Viện ở Việt Nam. Nghiên cứu sẽ tạo tiền đề phát triển các giống lúa mới đa dạng có khả năng chịu đựng tốt hơn với tác động của biến đổi khí hậu do đó tăng cường đảm bảo an ninh lương thực.

Hội đồng Nghiên cứu Sinh học và Công nghệ Sinh học Vương quốc Anh (BBSRC) và Bộ Khoa học và Công nghệ cam kết đầu tư 350 nghìn bảng Anh vào dự án này.

Minh Châu