Được triển khai từ năm 1998, dự án khu công nghệ cao Hòa Lạc thuộc địa bàn TP Hà Nội được kỳ vọng trở thành một thành phố khoa học hiện đại hàng đầu của đất nước. Tuy nhiên, sau 15 năm, việc phát triển khu công nghệ này vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn. Thứ trưởng Bộ KH&CN Trần Việt Thanh đã lý giải nguyên nhân của tình trạng trên cũng như định hướng phát triển các khu công nghệ cao ở Việt Nam.

- Xin Thứ trưởng đánh giá vai trò của khu công nghệ cao Hòa Lạc trong định hướng phát triển khoa học công nghệ của nước ta.

Trong chiến lược phát triển KT-XH của nước ta cũng như chiến lược phát triển khoa học công nghệ đến năm 2020, việc nâng cao tỷ trọng của sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao trong công nghệp cũng như trong nông nghiệp là một mục tiêu đã được đặt ra. Do vậy, các khu công nghệ cao đóng vai trò rất quan trọng.

Khu công nghệ cao Hòa Lạc có diện tích gần 1.600ha sẽ được xây dựng trở thành một Trung tâm phát triển và ứng dụng sản phẩm công nghệ cao. Ở đây sẽ hình thành một Thành phố khoa học. Khu công nghệ này được quy hoạch theo các khu chức năng, trong đó có các khu như khu Nghiên cứu và triển khai giáo dục - đào tạo, khu Công nghiệp Công nghệ cao, khu Phần mềm.

Khu Dịch vụ nghiên cứu và triển khai là “trái tim” và là đặc thù của khu công nghệ cao Hòa Lạc. Tại đây có các viện nghiên cứu, các trung tâm cũng như các phòng thí nghiệm hiện đại được xây dựng định hướng nghiên cứu theo hướng trọng tâm.

Hiện nay, tại khu công nghệ cao Hòa Lạc đang xây dựng Trung tâm vệ tinh với vốn ODA của Nhật Bản là hơn 600 triệu USD, chuẩn bị xây dựng Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam – Hàn Quốc (V-KIST) theo thỏa thuận của Tổng thống Hàn Quốc và Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng. Với sự tài trợ của Chính phủ Hàn Quốc, chúng ta đang chuẩn bị xây dựng Trung tâm Nghiên cứu và làm chủ công nghệ với nguồn tài trợ ODA của WB và một loạt phòng thí nghiệm theo hướng khoa học công nghệ ưu tiên.

Tại đây, chúng ta cũng sẽ tạo ra những cơ chế chính sách thu hút các nhà khoa học giỏi làm việc tại các viện nghiên cứu cũng như các trung tâm và các phòng thí nghiệm, tạo ra những sản phẩm công nghệ cao đáp ứng nhu cầu phát triển KT-XH.

Khu Giáo dục và đào tạo hiện nay đã có trường đại học FPT và đang chuẩn bị xây dựng trường Đại học Việt – Pháp, trường Đại học Việt- Nhật.

Trong khi đó, khu Công nghiệp công nghệ cao đã thu hút được các nhà đầu tư từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan với sản phẩm công nghệ cao. Một Tổ hợp từ khâu nghiên cứu triển khai đến khâu sản xuất ra sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao cũng đang được xây dựng.

Tại khu công nghệ cao Hòa Lạc có một hoạt động rất được quan tâm và đẩy mạnh, đó là hoạt động ươm tạo các doanh nghiệp công nghệ cao. Như vậy, khu công nghệ cao Hòa Lạc đang dần dần hình thành một Trung tâm nghiên cứu và triển khai kết hợp với sản xuất kinh doanh sản phẩm công nghệ cao.

- Sau 15 năm đi vào hoạt động thì khu công nghệ này dường như không phát triển như mong đợi . Vậy đâu là nguyên nhân, thưa Thứ trưởng?

Việt Nam chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc phát triển các khu công nghệ cao. Mặc dù chúng ta có quyết tâm để hình thành một khu công nghệ cao phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, một số năm đầu tiên chúng ta đã lo tập trung giải phóng mặt bằng sạch, nhưng công việc này gặp nhiều khó khăn. Chúng ta cũng chưa nhận thức được hết vướng mắc trong việc thu hút nhân tài về làm việc, cũng chưa có cơ chế thực sự để ưu đãi.

- Vậy định hướng của Bộ KH&CN trong việc phát triển khu công nghệ cao Hòa Lạc  trong thời gian tới là gì?

Với sự chỉ đạo, sự quyết tâm của Chính phủ và sự chỉ đạo quyết liệt của Bộ KH&CN thì bộ mặt của khu công nghệ cao này đã có thay đổi nhanh chóng. Hiện nay, khu công nghệ cao Hòa Lạc đang tạo ra mặt bằng, trên cơ sở đó xây dựng một cơ sở hạ tầng kỹ thuật đáp ứng đúng tiêu chí của khu công nghệ cao Hòa Lạc với sự tài trợ vốn ODA của Nhật.

Khu công nghệ cao Hòa Lạc đã được Chính phủ giao cho Bộ KH&CN trực tiếp làm chủ đầu tư để làm sao huy động được nguồn lực KH&CN. Hiện chúng tôi đã trình và được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh quy hoạch khu công nghệ này, trong đó điều chỉnh diện tích trước kia dành cho khu tiện ích để đưa vào khu nghiên cứu và triển khai, vì vai trò của khu nghiên cứu và triển khai chính là trái tim của khu công nghệ cao, cần phải mở rộng.

Về giải phóng mặt bằng, chúng tôi đã làm việc với các cơ quan chức năng, trình Chính phủ và Chính phủ đã có quyết định tháo gỡ những khó khăn vướng mắc tồn tại trước kia. Chúng tôi cũng làm việc với các cơ quan của Hà Nội, từ lãnh đạo cao nhất đến cấp lãnh đạo huyện Thạch Thất, phối hợp với các cơ quan của Chính phủ như Công an, Tài nguyên Môi trường để tháo gỡ trong thời gian tới, phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch – Đầu tư để bảo đảm nguồn kinh phí.

Về cơ chế chính sách, chúng tôi đã rà soát lại, trình Thủ tướng Chính phủ để có cơ chế đặc thù ưu đãi hơn nữa, tạo môi trường thuận lợi hơn nữa để thu hút nhân tài và các nhà đầu tư.

Hiện nay, tại khu Nghiên cứu và triển khai đang triển khai những dự án rất lớn như dự án Trung tâm vệ tinh, chuẩn bị xây dựng V-KIST với vốn tài trợ ODA không hoàn lại của chính phủ Hàn Quốc hay những Trung tâm nghiên cứu và làm chủ công nghệ, các phòng thí nghiệm. Chúng tôi cũng đang kêu gọi đầu tư, đồng thời tạo ra những cơ chế chính sách để thu hút thanh niên Việt Nam được đào tạo bài bản ở nước ngoài về làm việc tại khu công nghệ cao Hòa Lạc.

- Hiện nay, trên cả nước có nhiều địa phương cũng xây dựng mô hình khu công nghiêp cao, có ý kiến cho rằng việc xây dựng quá nhiều khu công nghệ cao sẽ tạo ra sự lãng phí. Vậy sẽ kiểm soát vấn đề này như thế nào?

Việc phát triển công nghệ cao và các khu công nghệ cao cũng như các khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là chủ trương đúng đắn, nhưng phải tránh chạy theo phong trào. Vùng nào, địa phương nào cần thiết có khu công nghệ cao; khu công nghệ cao tại các khu nào đó thì có đặc trưng và những định hướng như thế nào cho phù hợp… chúng tôi nghĩ rằng những ý kiến đó rất đáng ghi nhận. Bộ KH&CN đang xây dựng quy hoạch và cuối năm nay sẽ trình Thủ tướng Chính phủ theo kế hoạch.

- Xin cám ơn Thứ trưởng!