Rơm rạ gây ra nhiều nguy cơ

Rơm rạ sau khi thu hoạch không thể vùi trực tiếp vào trong đất vì khi ngập nước sẽ sản sinh ra khí độc gây ra hiện tượng vàng lá nghẹt rễ, cây trồng không phát triển.

Rơm rạ cũng đã lấy đi một lượng carbon hữu cơ đáng kể làm đất đai suy giảm độ phì nhiêu.

Nguồn rơm, rạ dư thừa sau mỗi vụ thu hoạch không tìm được cách sử dụng hợp lý nên đã được nông dân tự xử lý bằng biện pháp đốt cháy ngay tại đồng ruộng. "Việc đốt rơm rạ diễn ra ngày càng phổ biến, ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người", TS Lê Văn Tri nhấn mạnh.

Khói bụi khi đốt rơm rạ làm ô nhiễm không khí bao gồm khí CO2, CO, CH4, các Oxit Nitơ, Hydrocarbon (NMHC), bụi hay vật chất dạng hạt... Riêng tại Đồng bằng sông Hồng Việt Nam theo một số kết quả nghiên cứu cho thấy lượng khí thải CO2 phát thải vào môi trường do đốt rơm rạ ngoài đồng ruộng từ 1,2 - 4,7 triệu tấn/năm nếu tỷ lệ rơm rạ đốt dao động trong khoảng từ 20 - 80%. Lượng phát thải các loại khí thải khác như CH4 là 1,0 - 3,9 ngàn tấn/năm, CO là 28,3 - 113,2 ngàn tấn/năm...

TS Lê Văn Tri (bên phải) với công trình biến rơm thành phân bón hữu cơ.

Các khí thải từ đốt rơm rạ là những khí gây hiệu ứng nhà kính như CO2, CH4, N2O, NMHC và gây tác hại lớn đối với sức khoẻ con người, đặc biệt trẻ em, người già và người mắc bệnh hô hấp mạn tính. Khói đốt rơm, rạ còn là nguyên nhân tiềm ẩn gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông. Nếu vứt rơm, rạ xuống ao ngòi gây ô nhiễm nguồn nước và làm chết các vật nuôi thuỷ sản.

Thu tiền từ rơm rạ

TS Lê Văn Tri đã nghiên cứu chế phẩm sinh học Fito-Biomix RR xử lý rơm rạ sau thu hoạch thành phân bón hữu cơ. Đây cũng là lần đầu tiên ở Việt Nam và thế giới phân hủy được rơm rạ nhanh, hiệu quả và giá thành hạ ngay tại ruộng thành phân bón hữu cơ vi sinh.

Việc ủ được tiến hành khá đơn giản: Người dân chỉ cần tiến hành hòa tan tan cứ 0,2kg chế phẩm pha với 50 lít nước để xử lý hết 1 tấn rơm rạ. Nồng độ của dung dung dịch có thể thay đổi để khi ủ rơm, rạ có độ ẩm đạt trên 80%. Trải rơm rạ theo lớp dày 30cm, tưới một lượt dung dịch chế phẩm hòa tan và rắc mỏng phân hóa học NPK theo tỷ lệ 1kg/tấn rơm rạ. Che đống ủ bằng nilon để đảm bảo vệ sinh môi trường, giữ nhiệt độ và độ ẩm. Màng nilon che đậy đống ủ được sử dụng nhiều lần cho đến khi hỏng thì thu gom bán cho người thu mua phế liệu để tránh gây ô nhiễm môi trường.

Sau 10 - 15 ngày kiểm tra và đảo trộn. Đảo trộn sẽ làm cho rơm rạ vụn thêm do tác động cơ học và đảm bảo độ ẩm cũng như nhiệt độ của đống ủ luôn trong mức tối ưu, tạo điều kiện cho quá trình phân hủy rơm rạ diễn ra nhanh chóng và triệt để. Mặt khác nếu chỗ nào chưa đảm bảo độ ẩm thì tưới bổ sung thêm để cho nguyên liệu hoại hoàn toàn. Sau 25 - 30 ngày trở đi tiến hành kiểm tra chất lượng phân, nếu đảm bảo yêu cầu phân ủ có thể sử dụng để bón lót gối vụ hoặc đánh gọn bảo quản bón cây vụ đông.

Theo tính toán của TS Lê Văn Tri, 1 tấn rơm rạ được xử lý bằng chế phẩm sinh học thành phân bón hữu cơ thu được 10kg đạm, 9,5kg lân, 21kg kali,   sau khi trừ mọi chi phí thì thu lãi được 235.000đ/tấn rơm rạ. Điều này giúp người dân tiết kiệm khoản tiền mua phân bón.

"Nếu xử lý 50% lượng rơm rạ cả nước trong một năm sẽ tương đương với việc xây dựng 1 nhà máy sản xuất đạm công suất 100 nghìn tấn/năm, 1 nhà máy sản xuất lân công suất 95 nghìn tấn/năm, 1 nhà máy sản xuất kali với công suất 210 nghìn tấn/năm, lợi nhuận thu được ước đạt 5.300 tỷ đồng/năm", TS Lê Văn Tri nhấn mạnh.

Đối với người dân, bón phân hữu cơ chế biến từ rơm rạ giúp cây lúa sinh trưởng phát triển cân đối, giảm sâu bệnh, năng suất lúa được bón phân ủ hữu cơ tăng từ 3,49 - 7,49 tạ/ha. Việc ứng dụng chế phẩm sinh học Fito-Biomix RR xử lý rơm rạ thành phân hữu cơ sẽ làm cân bằng được các yếu tố bảo vệ môi trường, an toàn cho người sử dụng và tạo độ tơi xốp cho đất.