Nhiều cán bộ nghiên cứu của Viện Toán được trao tặng các giải thưởng uy tín trong và ngoài nước, được bầu vào các Viện Hàn lâm khoa học trên thế giới, được trao bằng tiến sỹ danh dự của các trường đại học uy tín, được mời vào ban biên tập tạp chí chuyên ngành uy tín, được mời tới giảng dạy và nghiên cứu tại nhiều trường đại học và viện nghiên cứu lớn trên thế giới.

Sáng ngày 16/10/2020, tại Hà Nội, Viện Toán học, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã tổ chức Lễ kỷ niệm 50 Viện Toán học.

Tham dự buổi Lễ, có ông Nguyễn Hữu Độ - Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo; PGS.TS Trần Tuấn Anh - Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam; ông Vũ Hoàng Linh - Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội, Giáo sư Ngô Bảo Châu, Giáo sư Vũ Hà Văn,  ông Nguyễn Quân - Nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, cùng nhiều lãnh đạo của các viện nghiên cứu, các trung tâm, các ban chức năng của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, đại diện của các trường đại học như: Đại học Sư phạm Hà Nội, Đại học Thái Nguyên, Đại học Bách Khoa.

Về phía Viện Toán học, có GS.TSKH. Phùng Hồ Hải - Viện trưởng Viện Toán, các nhà khoa học nguyên là lãnh đạo của Viện, đông đảo những cán bộ hiện đang làm việc và cộng tác với Viện Toán học, đại diện gia đình các cố giáo sư: Giáo sư Tạ Quang Bửu, Giáo sư Lê Văn Thiêm, Giáo sư Hoàng Tụy.

PGS.TS. Trần Tuấn Anh - Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam phát biểu tại buổi Lễ

Ngày 5 tháng 2 năm 1969, năm đầu tiên miền Bắc tạm im tiếng bom sau bốn năm bị bắn phá nặng nề, Chính phủ ban hành quyết định thành lập Viện Toán học. Hơn một năm sau, khi GS. Lê Văn Thiêm được bổ nhiệm làm Viện phó, Viện mới chính thức đi vào hoạt động. Tính từ khi hoạt động đến nay, Viện Toán đã tròn 50 tuổi (1970-2020).

Tại buổi Lễ, GS.TSKH. Phùng Hồ Hải đã trình bày tóm tắt Báo cáo tổng kết lịch sử hình thành, xây dựng, phát triển và hội nhập của Viện Toán học. “Từ khi thành lập đến nay, Viện Toán đã có một quan điểm xây dựng và phát triển là: Thứ nhất, kiên trì tiêu chí chất lượng. Thứ hai, xây dựng môi trường nghiên cứu chuyên nghiệp. Thứ ba, tạo mọi điều kiện làm việc tốt nhất cho cán bộ nghiên cứu, các nhà khoa học. Thứ tư, Viện phát triển bền vững”, GS.TSKH. Phùng Hồ Hải cho biết.

Lực lượng khi thành lập Viện còn rất mỏng, chỉ có 6 tiến sĩ và 20 cán bộ nghiên cứu. Đến cuối những năm 1980, con số biên chế của Viện mới tương đối đầy đủ (khoảng 80 cán bộ nghiên cứu). Tuy nhiên, ngay từ buổi đầu, GS. Lê Văn Thiêm và GS. Hoàng Tụy đã cố gắng xây dựng Viện theo các chuẩn mực quốc tế, bằng việc thiết lập một hệ thống sinh hoạt khoa học với các seminar và hội thảo được tổ chức đều đặn, dần dần hình thành các nhóm nghiên cứu, và đặc biệt là yêu cầu công bố quốc tế. Với một ưu đãi đặc biệt là không bị bận bịu giảng dạy, cán bộ Viện Toán học được dành toàn bộ thời gian để nghiên cứu. Kết quả là, trong khoảng 30 năm, từ 1975 đến 2005, trong số hơn 4.000 công bố được liệt kê trên MathSciNet có tác giả Việt Nam, hơn 50% có tác giả từ Viện Toán học. Tính đến năm 2019, cả nước có 91 nhà toán học được công nhận chức danh giáo sư, thì có 30 người được phong tại Viện Toán học.

Tính đến nay, Viện Toán học đã công bố hơn 2400 bài báo quốc tế, đào tạo 176 tiến sỹ và hơn 600 thạc sỹ. Chất lượng công bố quốc tế ngày càng tăng, đặc biệt trong những năm gần đây, tạo nên uy tín của Viện trong cộng đồng toán học thế giới. Nhiều cán bộ nghiên cứu của Viện được trao tặng các giải thưởng uy tín trong và ngoài nước, được bầu vào các Viện Hàn lâm khoa học trên thế giới, được trao bằng tiến sỹ danh dự của các trường đại học uy tín, được mời vào ban biên tập tạp chí chuyên ngành uy tín, được mời tới giảng dạy và nghiên cứu tại nhiều trường đại học và viện nghiên cứu lớn trên thế giới.

Phát biểu tại Lễ kỷ niệm 50 năm Viện Toán học đi vào hoạt động, PGS.TS. Trần Tuấn Anh cho rằng: “Nhìn lại chặng đường 50 năm xây dựng và phát triển, trải qua nhiều khó khăn và thử thách, hôm nay chúng ta có thể thấy được Viện Toán học đã khẳng định được vai trò, vị trí dẫn dắt của một viện nghiên cứu uy tín, đạt được nhiều thành tích khoa học. Viện Toán học luôn là một trong những đơn vị khoa học đi đầu trong Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, thành tích nghiên cứu được thể hiện qua số lượng cũng như chất lượng được công bố hằng năm qua các tạp chí quốc tế. Đặc biệt, nhiều nghiên cứu khoa học của Viện được đánh giá cao trên thế giới. Về đào tạo, Viện là một trung tâm đào tạo chất lượng cao về toán học của Việt Nam”.

GS. Phạm Hữu Sách - Nguyên Viện trưởng Viện Toán học đã kể lại những công lao to lớn của GS. Lê Văn Thiêm, GS. Hoàng Tụy, GS. Phan Đình Diệu… đối với sự phát triển của Viện Toán học. “Chúng ta đã chọn những vấn đề, đề tài hiện đại để nghiên cứu. Chúng ta đánh giá chất lượng cán bộ trên cơ sở chất lượng của nghiên cứu. Điều này, tôi nghĩ là một lựa chọn đúng đắn của Viện Toán”, Giáo sư Phạm Hữu Sách nhấn mạnh.

PGS.TS. Trần Tuấn Anh - Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, GS.TSKH. Phùng Hồ Hải - Viện trưởng Viện Toán học chụp ảnh cùng các khách mời, các nhà khoa học tại Lễ kỉ niệm 50 năm đi vào hoạt động của Viện Toán học

Là một nhà toán học có nhiều gắn bó và đóng góp về mặt chuyên môn cho Viện Toán, GS. Ngô Bảo Châu khẳng định, dấu ấn nghiên cứu Toán học của Việt Nam bắt đầu từ ngày thành lập Viện Toán. “Từ rất nhiều năm qua, tôi đã được các thầy, các đồng nghiệp của Viện Toán học mời đến báo cáo, tham dự seminar, tôi luôn cảm nhận được mình là một thành viên hữu cơ của cộng đồng Toán học Việt Nam”.

Buổi Lễ kỉ niệm 50 năm đi vào hoạt động của Viện Toán học còn đón nhận được nhiều chia sẻ quý báu của các nhà khoa học, các nhà quản lý. Nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân chia sẻ rằng, ông luôn dành một sự ngưỡng mộ sâu sắc cho các thế hệ nhà toán học Việt Nam. Ông cũng tin tưởng rằng, Viện Toán học sẽ phát triển hơn trong tương lai.

GS.TSKH. Phùng Hồ Hải đã gửi lời cảm ơn chân thành đến sự quan tâm và ưu ái, tạo mọi điều kiện tốt nhất để Viện Toán học phát triển trong nhiều năm qua của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, của lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ, của Văn phòng Chính phủ.

Tin, ảnh: Vân Nga

(Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam)