Tiềm năng của cộng đồng khởi nghiệp ở Việt Nam

Đầu năm 2014, Flappy Bird, trò chơi trên thiết bị di động được phát triển bởi Nguyễn Hà Đông, một lập trình viên người Việt, đã trở thành hiện tượng toàn cầu và được cho là mang lại doanh thu quảng cáo 50.000 đô la Mỹ mỗi ngày. Mặc dù sau đó, chú chim này không còn “bay” nữa. Hà Đông đã gỡ bỏ trò chơi khỏi App Store và Google Play Store, nhưng đó vẫn là một chỉ báo cho thấy tiềm năng của cộng đồng khởi nghiệp ở Việt Nam. Đầu tư vào khoa học và công nghệ có thể mang lại lợi nhuận to lớn.

Nhìn lại một thập niên qua, ở Việt Nam đã xuất hiện khái niệm start-up hay công ty khởi nghiệp. Tuy nhiên, ấn tượng mà các công ty này để lại không nhiều. Trong vòng khoảng 3-4 năm trở lại đây, một “dòng chảy” khởi nghiệp mới đã thực sự xuất hiện và ghi dấu ấn đậm nét trên lĩnh vực thương mại điện tử. Bất chấp những khó khăn, thị trường khởi nghiệp ở Việt Nam vẫn đứng trong top 3 thị trường khởi nghiệp phát triển mạnh tại khu vực Đông Nam Á, cùng với Thái Lan và Indonexia. Điều này chứng tỏ thị trường khởi nghiệp Việt Nam đang có sức sống và tiềm năng phát triển riêng.

Theo một khảo sát năm 2010 của Tổng cục Thống kê Việt Nam, chỉ có khoảng 20% trong tổng số 8.000 doanh nghiệp tham gia khảo sát đã tiến hành thành công cải tiến công nghệ và chỉ có 15% đầu tư vào nghiên cứu và phát triển. Ở phạm vi toàn cầu, Việt Nam xếp hạng 115 trên tổng số 146 nước được đánh giá về Chỉ số Đổi mới Sáng tạo theo công cụ Phương Pháp Đánh giá Tri thức của Ngân hàng Thế giới.

Khẳng định vai trò của Nhà nước

Để cải thiện tình hình, năm 2012, Việt Nam đã phê duyệt Chiến lược quốc gia về Phát triển Khoa học và Công nghệ trong đó đặt phát triển khoa học công nghệ làm ưu tiên hàng đầu của quốc gia. vào năm 2013, Đề án Thương mại hóa công nghệ theo mô hình thung lũng Silicon tại Việt Nam (Vietnam Silicon Valley) đã được ra đời, là sự kết hợp giữa Bộ Khoa học và Công nghệ với những đối tác trong và ngoài nước, nhằm hình thành và thúc đẩy một hệ sinh thái hoàn thiện hỗ trợ các startup trong các lĩnh vực khoa học và công nghệ khác nhau.

Gần đây nhất, dự án FIRST (dự án Đẩy mạnh đổi mới sáng tạo thông qua nghiên cứu, công nghệ và thông tin) đã chính thức khởi động. Dự án thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ với nguồn vốn ODA từ tổ chức Ngân hàng Thế giới (World Bank). Dự án có tổng mức đầu tư là 110 triệu USD được thực hiện bằng khoản tài trợ IDA của Ngân hàng thế giới (WB) cho các nội dung nhằm tăng cường hiệu quả hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển và ứng dụng công nghệ, thúc đẩy mạnh mẽ các hoạt động sáng tạo, đổi mới công nghệ trong doanh nghiệp,…

Lễ ký kết biên bản ghi nhớ về việc đồng hỗ trợ các doanh nghiệp khởi nghiệp ở Việt Nam giữa dự án FIRST, Bộ KHCN và Becamex TIC

Kết quả này đánh dấu bước tiến tích cực trong sự đánh giá của Nhà nước về tầm quan trọng của khởi nghiệp với sự phát triển đất nước, đồng thời thể hiện  bước đi đầu tiên từ phía chính phủ và các bộ ngành liên quan trong chuỗi các hoạt động và dự án hỗ trợ khởi nghiệp.

Ngân hàng Thế giới đã và đang hỗ trợ mạnh mẽ để thúc đẩy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo ở Việt Nam, nhằm góp phần tăng cường khả năng cạnh tranh của quốc gia và cung cấp cơ hội toàn diện cho cộng đồng.

Mới đây, một sự kiện rất được cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp quan tâm đó là hội thảo “Người Việt khởi nghiệp bằng Khoa học và Công nghệ” tổ chức ngày 18/5/2014 đã đưa ra một số đề xuất cho chính sách công từ quan điểm của một nhà đầu tư. Cụ thể:  Áp dụng CNTT trong các khu vực công là bước đầu tiên để đẩy mạnh tầm quan trọng của CNTT và nhận thức về tầm quan trọng này đối với khu vực công; Hỗ trợ doanh nghiệp trong các vấn đề đăng ký sở hữu trí tuệ. Một vấn đề không thể thiếu được là tăng cường các chương trình gắn kết với tổ chức nước ngoài để tổ chức các hoạt động đào tạo, tu nghiệp, nhằm cải thiện kỹ năng cho khởi nghiệp từ quản lý đến kỹ thuật, đào tạo nhân lực kỹ năng cao. Song song với các biện pháp này, Chính phủ cần có các chính sách đẩy mạnh dự án CNTT trong chính phủ, với các tổ chức bộ ngành. Các chương trình hay dự án CNTT công có thể outsource các doanh nghiệp công nghệ tư nhân, vừa tiết kiệm nguồn lực vừa tạo cơ hội cho các doanh nghiệp có đất phát triển, có cơ hội để chứng minh tầm quan trọng của mình với chính phủ. Bên cạnh đó là hỗ trợ nguồn tài chính ban đầu cho khởi nghiệp vì hiện tại vốn ban đầu của khởi nghiệp Việt khá mạo hiểm khi nó chủ yếu là từ cá nhân và gia đình. Các hình thức ưu đãi có thể làm như ưu đãi tiền mặt, bãi bỏ quy định và các ưu đãi thuế khác. Có lẽ đây là yếu tố thiết thực nhất mà Chính phủ có thể hỗ trợ được khởi nghiệp.

Tóm lại, với hành động tích cực này từ Bộ KHCN, chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng vào vai trò của Nhà nước vào tương lai của khởi nghiệp và cùng chờ đón những thay đổi tích cực từ dự án FIRST đối với cộng đồng khởi nghiệp Việt.

Bài và ảnh: Minh Châu