"Năm 2014 sẽ là năm hành động của khoa học công nghệ. Quý I, Bộ sẽ tập trung ban hành văn bản dưới luật để hướng dẫn, và từ quý II sẽ thực hiện", Bộ trưởng Nguyễn Quân nói với VnExpress.net về kế hoạch phát triển khoa học, phương án của Bộ là tập trung vào đầu tư ngân sách cho trọng điểm và đẩy mạnh các chương trình quốc gia.

Về ngân sách cho khoa học công nghệ, Bộ trưởng Nguyễn Quân cho biết, năm nay, bên cạnh ngân sách nhà nước, các doanh nghiệp nhà nước bắt buộc phải dành ít nhất từ 3 đến 8% lợi nhuận trước thuế để đầu tư cho khoa học công nghệ, tức là nguồn lực xã hội cho lĩnh vực này là rất lớn. "Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ trao đổi với Bộ Tài chính và Bộ Kế hoạch đầu tư để có đề xuất phân bổ ngân sách và sử dụng vốn này có hiệu quả. Trong đó, ngân sách nhà nước sẽ tập trung vào nghiên cứu cơ bản, các dự án công cộng, an ninh quốc phòng", ông Quân nói.

Theo Bộ trưởng, xu hướng rải đều ngân sách như hiện nay không phù hợp, nên sắp tới Bộ sẽ tập trung nguồn lực vào những nơi có hiệu quả, không phân biệt là nhà nước hay ngoài nhà nước. "Ở đâu làm tốt thì phải đầu tư nhiều; còn nơi nào không làm tốt, kể cả các Bộ nếu sử dụng tiền không hiệu quả thì phải cắt nguồn tiền ngân sách", ông Quân nhấn mạnh.

Cũng trong năm 2014, Bộ Khoa học sẽ tập trung vào các chương trình quốc gia, tiến tới giảm bớt các chương trình trọng điểm cấp nhà nước. Hiện Việt Nam có 10 chương trình trọng điểm cấp Nhà nước về công nghệ và 4 chương trình trọng điểm về xã hội và nhân văn. Do cách quản lý và quan niệm của các nhà khoa học nên nhiều năm qua kết quả, sản phẩm của các chương trình này không theo chuỗi, nó vẫn ở dạng dàn trải, tức là ai có nhu cầu thì nhà nước hỗ trợ nhưng nó không ghép lại với nhau để tạo thành sản phẩm chủ lực hay chuỗi giá trị.

Để thực hiện điều đó, ông Quân cho biết, Bộ Khoa học đã trình Thủ tướng phê duyệt các chương trình quốc gia, đó là tổ hợp các đề tài, dự án nghiên cứu, sản xuất thử nghiệm và dự án đầu tư hướng đến sản phẩm cuối cùng; điển hình như Chương trình phát triển sản phẩm quốc gia. Hiện Chính phủ đã phê duyệt 6 sản phẩm chính thức và 3 sản phẩm dự bị. Tất cả các đề tài dự án của chương trình tập trung làm ra sản phẩm cuối cùng mang thương hiệu quốc gia.

Người đứng đầu ngành khoa học công nghệ đưa ra ví dụ lúa gạo là sản phẩm quốc gia, thì các dự án trong vòng 5 năm, 10 năm, 20 năm sẽ tập trung nghiên cứu làm sao để đất nước có một thương hiệu gạo quốc gia trên thị trường quốc tế. "Muốn như thế thì các nghiên cứu sẽ tập trung từ khâu giống, gieo trồng, bảo vệ thực vật, thu hoạch, sau thu hoạch, bảo quản, chế biến nhằm tăng giá trị xuất khẩu của gạo Việt Nam", ông Quân nói.

Nói về trăn trở của cá nhân trong năm qua, Bộ trưởng Quân nói: "Đó là việc xây dựng nền tảng pháp lý cho khoa học công nghệ, trong đó, khó khăn nhất là thay đổi tư duy của nhà quản lý".