KH&CN đóng góp hiệu quả trong phòng, chống dịch

Thời gian qua KH&CN đã có những đóng góp quan trọng, toàn diện trong phát triển kinh tế xã hội. Đặc biệt 6 tháng đầu năm 2021, trong bối cảnh đại dịch tác động tiêu cực đến mọi mặt đời sống xã hội, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ KH&CN đã chủ động, tích cực triển khai nhiều hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển, ứng dụng công nghệ góp phần nâng cao năng lực phòng, chống dịch COVID-19.

Trong đó, đã huy động lực lượng đông đảo các chuyên gia, nhà khoa học hàng đầu ở Việt Nam và doanh nghiệp triển khai theo quy trình, đặc biệt các nhiệm vụ KHCN cấp quốc gia nghiên cứu về đặc điểm dịch tễ học, chế tạo bộ KIT phát hiện SARS-CoV-2, xây dựng phác đồ điều trị, sản xuất vaccine phòng COVID-19, sản xuất kháng thể đơn dòng, robot và máy thở phục vụ tình huống ứng phó với các cấp độ dịch bùng phát; thúc đẩy hợp tác công - tư (PPP) trong hoạt động nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ.

Bên cạnh đó, Bộ KH&CN cũng kịp thời tổ chức các buổi làm việc với các nhà khoa học đầu ngành và doanh nghiệp để cập nhật, trao đổi, đề xuất các công nghệ xét nghiệm các chủng virus SARS-CoV-2 mới cũng như tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước nghiên cứu, sản xuất và thử nghiệm lâm sàng vaccine phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19.

Trong ứng dụng công nghệ thông tin kiểm soát dịch bệnh và hỗ trợ điều trị, toàn ngành đã phát huy nền tảng của Hệ tri thức Việt số hóa trong phòng, chống dịch COVID-19; phối hợp với các Bộ, ngành xây dựng bản đồ vùng dịch sử dụng Vmap, phát hiện những người có nguy cơ lây nhiễm tại các điểm du lịch, xây dựng phần mềm khai báo y tế.

Đồng thời, tham gia Tổ thông tin đáp ứng nhanh phòng, chống dịch COVID-19; huy động các nhà khoa học, các chuyên gia nghiên cứu kịp thời tạo ra các sản phẩm KHCN phục vụ hiệu quả công tác truy vết, kiểm soát các ca bệnh, khoanh vùng, dập dịch, dự báo dịch tễ... Tổ đã thực hiện việc phân tích thông tin dữ liệu lớn kết hợp dịch tễ học và thực tiễn xã hội để cung cấp kịp thời cho Ban Chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch COVID-19 và Bộ Y tế phục vụ chỉ đạo điều hành phòng, chống dịch. Bên cạnh đó, đã triển khai miễn phí ứng dụng Microsoft Teams - nền tảng hỗ trợ dạy học trực tuyến và tương tác trực tuyến trong lĩnh vực y tế và giáo dục trên diện rộng.

Trong việc hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp khai thác, ứng dụng, chuyển giao công nghệ, Bộ KH&CN đã cung cấp miễn phí các tiêu chuẩn quốc gia, các tiêu chuẩn quốc tế mới nhất liên quan đến lĩnh vực trang thiết bị y tế phục vụ phòng, chống dịch COVID-19 (máy thở, máy hô hấp, khẩu trang y tế, khẩu trang kháng khuẩn...).

Lĩnh vực về quản lý rủi ro thông qua Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng, Bộ đã tập trung ưu tiên cơ sở vật chất, nguồn lực để hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp sản xuất trang thiết bị y tế như máy thở, khẩu trang y tế...; đo lường, thử nghiệm, hỗ trợ Tập đoàn Vingroup sản xuất các máy thở không xâm nhập VFS-310 và máy thở xâm nhập VFS-510; hỗ trợ nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao công nghệ trong công tác phòng, chống dịch COVID-19 tại các địa phương...

Có thể khẳng định, những kết quả ngành KH&CN đạt được trong thời gian qua là sự tiếp nối các thành tựu, là nền tảng quan trọng tạo đà phát triển trong giai đoạn mới. Bằng sự quyết tâm, cùng sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ngành, địa phương, ngành KH&CN sẽ tạo nên những đột phá mới trong việc giải quyết các vấn đề thực tiễn; đặc biệt trong công tác phòng chống dịch bệnh COVID-19 đang diễn biến phức tạp hiện nay.

Ứng dụng KH&CN tái cơ cấu nhiều lĩnh vực

Theo Thứ trưởng Bộ KH&CN - ông Bùi Thế Duy, KH&CN vẫn đang tiếp tục đồng hành với các ngành, lĩnh vực trong quá trình tái cơ cấu, cải thiện và nâng cao chất lượng tăng trưởng của nền kinh tế. Không chỉ đóng góp nhanh, hiệu quả trong công tác phòng chống dịch bệnh, thời gian qua nhiều chương trình nghiên cứu cơ bản tiếp tục hỗ trợ các tổ chức KH&CN được thực hiện nghiên cứu theo chuẩn quốc tế nhằm nâng cao chất lượng nghiên cứu và phát triển nguồn nhân lực KH&CN chất lượng cao.

Thị trường KH&CN tiếp tục được thúc đẩy phát triển và từng bước phát huy vai trò cầu nối, gắn kết hoạt động KH&CN với sản xuất, kinh doanh với mục tiêu đến năm 2030, giá trị giao dịch hàng hóa khoa học và công nghệ hàng năm tăng mạnh, bình quân đạt 30%, trên 35% đối với một số lĩnh vực, ngành hàng xuất khẩu chủ lực. Tỉ trọng giao dịch tài sản trí tuệ đạt trên 20%, tỉ trọng giao dịch các công nghệ nhập khẩu từ các nước phát triển đạt 35%. Tỉ trọng giao dịch công nghệ từ các viện nghiên cứu, trường đại học Việt Nam đạt trên 40% trong tổng giao dịch công nghệ có nguồn gốc trong nước.

Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tiếp tục phát triển mạnh mẽ; hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Đến nay, đã có khoảng hơn 3.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam, chủ yếu tập trung ở hai thành phố lớn là Hà Nội và TP.Hồ Chí Minh. Một số ngành đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo có thể kể đến như ngành công nghệ giáo dục, công nghệ tài chính hay trong các lĩnh vực tương đối truyền thống như bất động sản, du lịch. Cả nước hiện có 69 cơ sở ươm tạo, 186 khu làm việc chung, 28 tổ chức thúc đẩy kinh doanh, khoảng 138 trường đại học, học viện, cao đẳng tổ chức những hoạt động về khởi nghiệp sáng tạo, trong đó có 43 trường đã thành lập vườn ươm, trung tâm, câu lạc bộ nhằm hỗ trợ khởi nghiệp lâu dài.

Ở lĩnh vực khai thác và chế biến khoảng sản, Bộ KH&CN tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp cơ khí trong việc nghiên cứu làm chủ công nghệ chế tạo các thiết bị, linh kiện thủy lực, cột chống thủy lực sử dụng trong các mỏ hầm lò công suất đến 600.000 tấn/năm mà trước đây chủ yếu phải nhập khẩu từ nước ngoài, giúp doanh nghiệp chủ động nguồn cung sản phẩm, đảm bảo hoạt động sản xuất liên tục.

Trong lĩnh vực chế biến, chế tạo, ngành KH&CN tiếp tục xem xét hỗ trợ triển khai các nhiệm vụ phục vụ phát triển như nghiên cứu, nội địa hóa các hệ thống thiết bị đồng bộ của kho nguyên liệu tổng hợp cho nhà máy ximăng công suất không nhỏ hơn 4.000 tấn clanke/năm; làm chủ công nghệ, thiết kế và chế tạo dây chuyền thiết bị chế tạo tấm PU cách nhiệt phục vụ trong lĩnh vực kho lạnh, giải quyết khó khăn về chuỗi cung ứng, logistic của lĩnh vực thực phẩm tại Việt Nam; chế tạo, tích hợp hệ thống nhiều robot bay tự hành, dùng trong thám sát môi trường, tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ.

Đặc biệt, ở lĩnh vực nông nghiệp, với việc ứng dụng công nghệ Blockchain, phân tích dữ liệu lớn (Big data analytic), Internet kết nối vạn vật (Internet of Things), các nhiệm vụ KH&CN đã góp phần phát triển nền nông nghiệp chính xác của Việt Nam. Các công nghệ trên đã được ứng dụng trong quản lý chuỗi sản xuất sản phẩm nông sản của Việt Nam như mật ong, hạt tiêu... quản lý quá trình nuôi cá tra công nghiệp; xác định các thông số về đất, hỗ trợ xây dựng cơ sở dữ liệu đất phục vụ phát triển nông nghiệp.

Trong lĩnh vực công nghệ cao, các chương trình KH&CN đã xây dựng nền tảng mở nhận dạng tiếng nói tiếng Việt từ vựng lớn; phát triển hệ thống dịch đa ngữ giữa tiếng Việt và một số ngôn ngữ khác; ứng dụng trí tuệ nhân tạo và điện toán đám mây trong nhận dạng, phân tích dữ liệu lớn hình ảnh từ hệ thống camera quan sát nhằm hỗ trợ phát hiện các đối tượng, sự kiện bất thường trong xã hội...

Theo đại diện Bộ KH&CN, nhằm thực hiện thắng lợi nhiệm vụ 6 tháng cuối năm, Bộ sẽ tiếp tục tập trung thực hiện mục tiêu kép, vừa phòng, chống dịch hiệu quả, vừa phát triển kinh tế xã hội trong trạng thái bình thường mới. Đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ để đề ra các giải pháp phục vụ phòng, chống dịch bệnh COVID-19 trong đó đặc biệt chú trọng đến nghiên cứu, chuyển giao công nghệ phục vụ sản xuất vaccine. Xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình KH&CN trọng điểm quốc gia “Nghiên cứu sản xuất vaccine sử dụng cho người đến năm 2030”. Tập trung xây dựng, triển khai hiệu quả, có trọng điểm các chương trình KHCN cấp quốc gia theo định hướng tái cơ cấu các chương trình KH&CN quốc gia giai đoạn 2021-2025, trong đó doanh nghiệp đóng vai trò trung tâm, thực hiện thiết thực, hiệu quả các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội.