Bại não là thuật ngữ chỉ một nhóm tình trạng bệnh lý không tiến triển theo thời gian, gây nên tình trạng đa tàn tật về vận động, tinh thần, giác quan và hành vi, để lại hậu quả nặng nề không những cho chính bản thân trẻ, gia đình các em mà còn ảnh hưởng tới sự phát triển kinh tế, xã hội. 

Nguyên nhân gây bại não có thể xảy ra từ trước sinh, trong và sau sinh cho đến dưới 5 tuổi. Các nguyên nhân thường gặp là: hoại tử chất trắng quanh não thất, ngạt khi sinh, não kém phát triển, xuất huyết não, sinh non, trẻ sinh thấp cân, đa thai, nhiễm trùng máu sau sinh…ngoài ra có khoảng 2% trường hợp bại não được cho là do gen di truyền. Đây là một trong những dạng tàn tật chiếm tỷ lệ cao nhất ở trẻ em. Năm 1998, theo một thống kê tại Trung Quốc tỷ lệ bại não là 1,92%. Tại Hoa Kỳ, tỉ lệ bại não ở trẻ trước tuổi đi học từ 3-4%.

Tại Hội thảo khoa học về Công nghệ tế bào gốc: Nền tảng khoa học – Bản chất công nghệ - Khả năng ứng dụng diễn ra sáng nay 21/12 tại Hà Nội, GS.TS. Nguyễn Thanh Liêm, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cho biết, tại Việt Nam, hiện chưa có số liệu điều tra thống kê quy mô trên toàn quốc về bệnh này. Theo số liệu điều tra tàn tật ở trẻ em của một số tỉnh có chương trình Phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng thì tỷ lệ trẻ bại não chiếm khoảng 0,06% - 0,189% trẻ em. 

“Mặc dù nhu cầu điều trị của người bệnh lớn nhưng các phương pháp điều trị bại não được áp dụng từ trước đến nay chỉ mang lại những hiệu quả rất hạn chế. Cho đến nay, các biện pháp điều trị chủ yếu là vật lý trị liệu, phục hồi chức năng, tâm lý liệu pháp v.v. Việc sử dụng thuốc để điều trị hầu như không mang lại hiệu quả”, GS.TS. Nguyễn Thanh Liêm cho hay.

Tế bào gốc là loại tế bào trong cơ thể có thể biệt hóa thành các loại tế bào chuyên biệt khác nhau của cơ thể như tế bào cơ, tế bào xương, tế bào sụn, tế bào thần kinh ... Việc sử dụng tế bào gốc trong điều trị bệnh ở người với mục đích phục hồi các tổn thương do bệnh lý, qua đó phục hồi chức năng của cơ thể.

Thông tin từ Vụ KH&CN các ngành kinh tế - kỹ thuật, Bộ KH&CN cho biết, trong khuôn khổ đề tài độc lập cấp quốc gia “Nghiên cứu sử dụng tế bào gốc tự thân trong điều trị bại não ở trẻ em”, do GS.TS Nguyễn Thanh Liêm làm Chủ nhiệm, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là cơ quan chủ trì, 30 bệnh nhân bị bại não đã được sử dụng tế bào gốc trong điều trị, kết hợp với các liệu pháp vật lý, trị liệu. 

Qua nghiên cứu, liệu pháp sử dụng tế bào gốc tự thân trong điều trị bại não là an toàn, không có tai biến lớn, nhiều bệnh nhân có cải thiện tốt về chức năng vận động, ngôn ngữ và giao tiếp xã hội. Tuy nhiên, đây mới là kết quả nghiên cứu bước đầu, cần tiếp tục nghiên cứu trên số lượng bệnh nhân lớn hơn để chứng minh hiệu quả điều trị và hoàn thiện các quy trình kỹ thuật, trên có sở đó có thể chuyển giao kỹ thuật cho các cơ sở y tế khác.

Được biết, hiện nay ngân hàng tế bào gốc đã có ở Việt Nam. Có 5 cơ sở có khả năng thu thập, xử lý và bảo quản dài hạn các tế bào gốc từ máu dây rốn gồm: Bện viện Truyền máu Huyết học TP HCM, Ngân hàng tế bào gốc MekoStem, Bệnh viện Nhi Trung ương, Viện Huyết học Truyền máu Trung ương, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec. 

Lê Hà